الگوی ادامه دهنده سر و شانه ها

اصطلاحات گاوی و خرسی، نشان دهندۀ روند های صعودی و نزولی، در واقع برگرفته از نوع ایستادن این دو نماد و سمت و جهت نگاه هرکدام از آنها به حریف خود می‌باشد.

الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

برای تحلیل سهام در بازار سرمایه، ابزارهای متفاوتی وجود دارد که هرکدام کارایی خاص خود را در تعیین موقعیت سهام و انتقال داده‌های مؤثر به تحلیلگران دارد. به طور معمول د ر تحلیل تکنیکال باید از ابزارهای تکنیکالی و الگوهای مهم بهره برد تا با بررسی و ارزیابی نمودار سهم، بتوان تحلیل دقیق و مناسبی نسبت به وضعیت انواع سهام داشت. در بین الگوهای تحلیل تکنیکال، الگوی سر و شانه بسیار مورد توجه تحلیلگران بازار قرار می‌گیرد. مشاهده این الگو در نمودار، از جهات مختلفی حائز اهمیت می‌باشد. الگوی سر و شانه دارای ویژگی‌های خاصی است که در این مقاله قصد داریم تا به بررسی آن بپردازیم و مطالبی که در ادامه شرح خواهیم داد:

الگوی سر و شانه چیست و چه کاربردی دارد؟

الگوی سر و شانه کف و سقف

الگوی سر و شانه ادامه دهنده

آموزش رسم الگوی سر و شانه

نحوه انجام معامله با الگوی سر و شانه

فیلتر الگوی سر و شانه

الگوی سر و شانه چیست و چه کاربردی دارد؟

الگوی سر و شانه که ج زو معتبرترین الگوهای تکنیکالی است، از الگوهای بازگشتی محسوب می‌شود. همان‌طور که از نام این الگو پیداست، دارای سه قله می‌باشد که قله وسطی شبیه سر و دو قله کناری، شبیه شانه‌های انسان به نظر می‌رسند. قله وسط باید بلندتر از دو قله کناری باشد و به نوعی سر و شانه‌های انسان را تشکیل دهد. زمانی که این الگو تشکیل شود، باید منتظر تغییر روند از صعودی به نزولی یا از نزولی به صعودی باشید.

الگوی سر و شانه دارای کاربردهای ویژه‌ای است که برای اغلب تحلیلگران و معامله‌گران بازار، از اهمیت بالایی برخوردار است. وقتی شانه اول و سپس سر، در الگو شکل می‌گیرد، احتمالاً میزان فروشندگان بالاتر می‌رود و استراتژی معاملاتی به سیو سود می‌انجامد. تشکیل خط گردن بعد از عبور از سر الگو، می‌تواند نقطه حمایتی خوبی به حساب بیاید که در آن ناحیه معمولاً میزان خریداران افزایش پیدا می‌کند. بنابراین تعیین نقاط ورود و خروج، ناحیه‌های حمایتی و مقاومتی، تخمین قدرت فروشندگان و خریداران، در الگوی سر و شانه از کاربردهای اساسی این الگو محسوب می‌شوند. همچنین تعیین نقاط حد ضرر و حد سود، در استفاده از الگوی سر و شانه بسیار مهم هستند.

انواع الگوی سر و شانه

شکل‌گیری الگوی سر و شانه می‌تواند در سقف قیمت و یا کف قیمتی اتفاق بیفتد. زمانی‌که قبل از تشکیل الگوی سر و شانه، با روند صعودی مواجه شوید، در ادامه الگوی سر و شانه سقف تشکیل می‌شود و بالعکس، زمانی که قبل از تشکیل الگو، با روند نزولی مواجه شوید، به الگوی سر و شانه کف خواهید رسید که در ادامه به شرح ساختار آنها می‌پردازیم.

الگوی سر و شانه کف یا الگوی سر و شانه معکوس

الگوی سر و شانه کف در انتهای یک روند نزولی تشکیل می‌شود و بعد از تکمیل الگو، شاهد یک روند صعودی قدرتمند خواهید بود. همان‌طور که ملاحظه می‌شود، سر در الگو به پایین‌ترین سطح می‌رسد و شانه‌ها بالاتر از سر، قرار گرفته‌اند. با توجه‌ به این شرایط، الگوی سر و شانه صعودی در انتها روند نزولی شکل می‌گیرد و بعد از اتمام الگو، روند صعودی تشکیل خواهد شد، بنابراین بهترین زمان ورود در این الگو، هنگامی است که الگو در حال تشکیل سر، در کف قیمتی می‌باشد. چرا که بعد از اتمام آن می‌توان پیش‌بینی روند صعودی در سهم را داشت.

الگوی سر و شانه سقف

الگوی سر و شانه سقف در انتهای یک روند صعودی تشکیل می‌شود و بعد از تکمیل الگو، شاهد یک روند نزولی قدرتمند هستید. به همین علت الگوی سر و شانه نزولی تشکیل می‌شود. سر در الگوی سرو شانه سقف، در بالاترین سطح قرار می‌گیرد و دو شانه کناری پایین‌تر از آن قرار می‌گیرند، بنابراین بهترین زمان برای ورود در خط گردن و نقاط حمایتی مشخص شده می‌باشد و بهترین زمان خروج در زمان شکل‌گیری سر، خواهد بود. هر چه به انتهای الگو نزدیک‌تر می‌شویم، می‌بایست منتظر تشکیل روند نزولی در ادامه باشیم پس بهتر است قبل از شکل‌گیری روند نزولی، از سهم خارج شوید.

الگوی سر و شانه ادامه‌دهنده

الگوی سر و شانه به طور معمول جزو الگوهای نمودار معکوس روند در نظر گرفته می‌شود. همچنین الگوی سر و شانه نیز می‌تواند به عنوان یک الگوی ادامه‌دهنده عمل کند. الگوی سر و شانه ادامه دهنده به صورت طبیعی شباهت زیادی به الگوی سر و شانه معمولی دارد اما دارای چند تفاوت می‌باشد:

• الگوی سر و شانه ادامه دهنده پس از رشد شارپ یا افت شدید، تشکیل می‌شود. وقتی از منظر گسترده‌ای به آن نگاه می‌شود، بیشتر شبیه یک الگوی تلفیقی و ادامه‌دار دیده می‌شود تا صرفاً یک الگوی معکوس.
• در الگوی سر و شانه ادامه دهنده، نمودار بیشتر شبیه به الگوی مستطیل است.
• اگر این الگو در روند صعودی اتفاق بیفتد، پایین‌ترین سطح الگو، یعنی کف میانی، نسبت به دو کف کناری، عمیق‌تر می‌باشد. اگر این الگو در روند نزولی اتفاق بیفتد، بالاترین سطح الگو یعنی قله میانی، نسبت به دو قله کناری با ارتفاع بیشتری نمایان می‌شود.

آموزش رسم الگوی سر و شانه

به منظور رسم الگوی سر و شانه می‌بایست از پلتفرم معاملاتی اقتصاد بیدار استفاده کرده و مراحل زیر را طی کنید.

1. قسمت رسم خط را انتخاب می‌کنیم.
2. با انتخاب گزینه رسم خط، شروع به رسم خطوط الگوی سر و شانه می‌نماییم.

با بالا و پایین کردن نشانگر، می‌توان به‌راحتی الگوی موردنظر را مطابق شکل زیر ترسیم کرد. هرکدام از این خط ها را به‌عنوان نوسانات و حرکات قیمتی در نظر می‌گیریم.

باید توجه کرد که در ترسیم الگوی سر و شانه، دو شانه کناری در یک سطح قرار دارند. در واقع الگوی ایده‌آل، الگویی است که این دو شانه هم تراز باشند.

خط گردن، باید در بین کف‌های پایین قرار بگیرد که از لحاظ ظاهری، دقیقاً در موقعیت گردن انسان واقع شده است. خط گردن می‌تواند به‌عنوان یک معیار مهم برای ارزیابی و تشخیص روند بعدی نمودار، در نظر گرفته شود. هنگامی که قیمت، خط گردن را به سمت پایین بشکند، سیگنال روند جدید نزولی ایجاد می‌شود که معمولاً معامله‌گران در این نقاط اقدام به خروج از سهم می‌کنند. در مقابل زمانی‌که در الگوی سر و شانه کف، قیمت، خط گردن را به سمت بالا رد می‌کند و پس از آن سیگنال روند نزولی صادر می‌گردد که معامله‌گران معمولاً در این نقاط اقدام به ورود می‌کنند.

نحوه انجام معامله با الگوی سر و شانه

همان‌طور که در قسمت‌های قبلی اشاره کردیم، در صورت تشکیل الگوی سر و شانه در نمودار، شاهد تغییر روند خواهیم شد. به این معنی خواهد بود که در صورت تشکیل الگوی سر و شانه سقف قبل از افت قیمت از قله الگو، اقدام به فروش سهم کنید و در تشکیل الگوی سر و شانه کف، قبل از عبور از خط گردن به سمت بالا، اقدام به خرید سهام نمایید. همچنین به منظور هدف‌گذاری با استفاده از الگوی سر و شانه، به فاصله خط گردن تا سر الگو، توجه کنید.به این صورت در الگوی سر و شانه سقف، امکان دارد قیمت سهام بعد از شکل‌گیری روند نزولی، به میزان خط گردن تا راس الگو، افت قیمت داشته باش. در مقابل، پس از شکل‌‌گیری روند صعودی در الگوی سر و شانه کف، قیمت سهام، به اندازه خط گردن تا سر الگو، افزایش قیمت داشته باشد که هدف اول نمودار در روند جدید محسوب می‌شود. در تصویر زیر، الگوی سر و شانه را در نماد یکرمان مشاهده می‌کنید.

در انجام معامله با الگوی سر و شانه، نقاط حمایتی و مقاومتی اهمیت بسیاری دارند. در الگوی سر و شانه سقف، خط گردن به‌عنوان حمایت مهم سهم در نظر گرفته می‌شود که در صورت شکست آن، سیگنال فروش صادر می‌گردد. همچنین در الگوی سر و شانه کف، خط گردن به‌عنوان نقطه مقاومتی محسوب می‌شود که در صورت عبور از این خط، سیگنال خرید صادر می‌گردد.

استراتژی دیگری وجود دارد که نسبت به حرکت شانه‌ها و سر الگو معامله کنید. به این صورت که قبل از تشکیل شانه، در نقطه پایینی، ورود و در نقطه شانه، خروج را انتخاب نمایید و در ادامه دوباره در نزدیکی خط گردن اقدام به خرید و در راس الگو اقدام به فروش کنید.

در تصویر زیر، الگوی سر و شانه معکوس را در نماد حریل مشاهده می‌کنید.

فیلتر الگوی سر و شانه

فیلترنویسی در بورس این امکان را فراهم می‌کند تا سهم‌هایی که در یک بازه زمانی، درگیر الگوهای تکنیکالی هستند را شناسایی کنید و بر اساس آنها، اقدام به خرید یا فروش سهم نمایید. استفاده از فیلترنویسی و بررسی اندیکاتور در پلتفرم معاملاتی، باعث می‌شود تا زمانی که سهم درگیر الگوی سر و شانه می‌شود یا ویژگی‌های آن را دارد، به‌عنوان یک هشدار یا یک سیگنال، آن را معرفی کند. بنابراین بدون نیاز به بررسی مداوم نمودار و تلاش زیاد برای شناسایی الگو، این امکان برای معامله‌‌گران و تحلیلگران بازار فراهم می‌شود.

جمع‌بندی

الگوی سر و شانه یکی از معتبرترین الگوهای بازگشتی است که در صورت مشاهده در نمودار سهام، می‌بایست انتظار تغییر روند در نمودار را داشت. بررسی دقیق و شناخت این الگو در نمودار کمک می‌کند تا نسبت به انجام معاملات خود، آگاهانه‌تر و منطقی‌تر رفتار کرد و استراتژی مناسبی برای معامله اتخاذ نمایید. از همین رو، در این مقاله به بررسی ساختار و ویژگی الگوی سر و شانه پرداختیم و تا حدی نحوه انجام معامله توسط این الگو را شرح دادیم. کسب مهارت و افزایش دانش در حوزه تحلیل تکنیکال و الگوهای آن از اهمیت بالایی برخوردار است، به همین منظور می‌توانید مقالات آموزشی سایت کارگزاری اقتصاد بیدار را مطالعه بفرمایید.

آشنایی با الگوی سر و شانه، یکی از اصلی‌ترین الگوها در تحلیل تکنیکال

در تحلیل تکنیکال از پترن‌ها و الگوهای شکل‌گرفته بر نمودارها، استفاده می‌‌شود. الگوهای قیمت، تصاویر و شکل‌هایی هستند که در نمودار قیمت سهام و ارزهای دیجیتال ظاهر می‌شوند. این الگوها قابلیت پیش‌بینی شدن دارند و به دو دسته الگوهای برگشتی و الگوهای ادامه‌دهنده تقسیم می‌شوند. الگوهای برگشتی به الگوهایی گفته می‌شود که روند قیمت در آنها تغییر جهت می‌دهد؛ از طرف دیگر در الگوهای ادامه‌دهنده، روند اصلی بعد از مدتی توقف ادامه پیدا می‌کند.

الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال، یکی از مهمترین و در عین حال قابل اعتمادترین الگوی برگشتی است. توجه داشته باشید که تمام الگوهای برگشتی، با اندکی تغییرات جزئی، حالت خاصی از الگوی سر و شانه (Head And Shoulders) هستند. این الگو، مانند تمام الگوهای برگشتی و ادامه دهنده، از روند بازار پیروی می‌کند. در این مقاله قصد داریم شما را با الگوی سر و شانه، ویژگی‌ها و کاربردهای آن آشنا کنیم.

در این مقاله می‌خوانید:

الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال چیست؟

الگوی سر و شانه از سه قله تشکیل شده است که قله وسط، بیشترین قیمت را نسبت به دو قله دیگر نشان می‌دهد. از طرف دیگر این الگو می‌تواند از سه دره تشکیل شده باشد که در این صورت دره میانی، کمترین قیمت نسبت به دره‌های دیگر را نشان می‌دهد. معمولاً تشخیص این پترن بر نمودار قیمت، آسان است. برای درک کامل مفهوم الگوی سر و شانه، ابتدا باید با انواع این الگو آشنا شوید و سپس نحوه معامله با آن را فرا بگیرید.

انواع الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

دو نوع الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال وجود دارد: الگوی سر و شانه سقف و الگوی سر و شانه معکوس یا کف.

✔ الگوی سر و شانه سقف

این الگو در ادامه یک روند صعودی تشکیل می‌شود و بعد از کامل شدن الگو، جهت روند تغییر و نزولی خواهد شد. بنابراین این الگو نشان‌دهنده سقف قیمت است. برای درک بهتر این الگو به شکل زیر توجه کنید.

همان‌طور که در شکل مشاهده می‌کنید، روند اصلی قیمت صعودی است (خط شماره ۱). در نقطه A بدون وجود هیچ‌گونه علامت مشخصی از رسیدن به سقف قیمتی، همراه با افزایش حجم معاملات، قله شانه چپ الگو تشکیل می‌شود.

توجه داشته باشید که افزایش قیمت همراه با افزایش حجم معاملات، امری کاملاً طبیعی است. در ادامه، قیمت تا نقطه B کاهش پیدا کرده و شانه چپ (Left Shoulder) الگو را تکمیل می‌کند. سپس قیمت در ادامه یک روند صعودی تا نقطه C بالا می‌رود اما حجم معاملات در نقطه C اندکی کمتر از نقطه A است. در این نقطه و با ظهور این نشانه در ذهن یک تحلیل‌گر هوشیار، چراغ زرد روشن می‌شود. قیمت مجدد شروع به کاهش می‌کند و حتی به پایین‌تر از قله موج قبلی و نقطه D می‌رسد و در اینجاست که سر (Head) الگو تشکیل می‌شود و زنگ خط برای معامله‌گر به صدا در می‌آید.

در ادامه، قیمت افزایش پیدا کرده و به نقطه E می‌رسد اما نمی‌تواند قله جدیدی بالاتر از نقطه C ایجاد کند. در نقطه E، حجم معاملات نسبت به دو قله دیگر کمتر است. به دنبال عدم تشکیل قله جدید، نیمی از ملزومات برای شروع روند نزولی فراهم شده است. سپس قیمت از نقطه E شروع به کاهش کرده و شانه راست الگو (Right Shoulder) را تشکیل می‌دهد. توجه داشته باشید که تا اینجا، فقط روند از حالت صعودی به حالت رنج یا خنثی تبدیل شده‌است اما هنوز به اندازه کافی توجیه کننده موقعیت فروش نیست.

اگر خط صافی از نقطه B به نقطه D رسم کنیم، به آن خط گردن (Neckline) گفته می‌شود (خط شماره ۲). در این الگو، خط گردن اغلب بالارونده با شیب ملایم است. معمولاً قیمت در نزدیکی خط گردن نوسان کرده و در نهایت آن را می‌شکند. توجه داشته باشید که برای تأیید الگوی سر و شانه، حتماً باید خط گردن شکسته شود. با شکسته شدن این خط، همه چیز برای شروع یک روند نزولی مهیا می‌شود. نکته حائز اهمیت این است که در هنگام شکسته شدن خط گردن، حجم معاملات باید به شکل چشمگیری افزایش پیدا کند.

تشخیص حد سود و زیان در الگوی سروشانه سقف

در الگوی سر و شانه با توجه به ارتفاع الگو، تارگت قیمت محاسبه می‌شود. برای تعیین ارتفاع الگو، باید فاصله عمودی سر (نقطه C) را تا خط گردن اندازه‌گیری کنید. برای مثال اگر نقطه C عدد ۱۰۰ و خط گردن روی عدد ۸۰ باشد، فاصله بین این دو به اندازه ۲۰ واحد است؛ سپس از نقطه‌ای که خط گردن شکسته شده، به اندازه ۲۰ واحد به سمت پایین حرکت کرده تا حد سود مشخص شود. توجه داشته باشید که تارگت قیمتی، کمترین مقدار سودی است که انتظار می‌رود از تغییرات قیمت به دست آید؛ معامله‌گران در این الگو، معمولاً حد ضرر را کمی بالاتر از شانه راست قرار می‌دهند.

✔ الگوی سروشانه کف یا معکوس

این الگو کاملاً برعکس الگوی سر و شانه سقف است. الگوی سر و شانه معکوس در ادامه یک روند نزولی اتفاق می‌افتد و نشان‌دهنده کف قیمت است. همان‌طور که در شکل زیر مشاهده می‌کنید در این الگو سه دره وجود دارد که دره میانی یا همان سر الگو، از دو دره دیگر عمیق‌تر است. در اینجا نیز برای کامل شدن الگو، شکسته شدن خط گردن ضروری است. در این الگو اغلب خط گردن، شیب کمی به سمت پایین دارد.

حجم معاملات در نیمه ابتدایی الگوی سر و شانه معکوس، مشابه الگوی سر و شانه سقف است. این موضوع بیانگر این است که حجم معاملات در سر نسبت به شانه چپ کمی کمتر است اما حجم معاملات در انتهای شانه راست “الگوی سر و شانه معکوس” به مراتب از حجم معاملات در انتهای شانه راست “الگوی سر و شانه سقف” بیشتر است. در قسمت‌های بعدی مقاله در مورد علت این موضوع توضیح خواهیم داد.

تشخیص حد سود و زیان در الگوی سر و شانه کف

در این الگو، محاسبه حد سود کاملاً مشابه الگوی سر و شانه سقف است و ارتفاع سر تا خط گردن به‌عنوان تارگت قیمتی در نظر گرفته می‌شود؛ تحلیل‌گران معمولاً در این الگو، حد ضرر را کمی پایین تر از شانه راست در نظر می‌گیرند.

تفاوت الگوی سر و شانه سقف و کف در چیست؟

مهمترین تفاوت این دو الگو با یکدیگر، در میزان حجم معاملات آنها است. حجم معاملات در الگوی سر و شانه معکوس به مراتب نقش مهمتری در شناسایی و تکمیل الگو دارد. توجه داشته باشید که در کف‌ها برای شروع مجدد یک روند صعودی، نیازمند فشار خرید و حجم بالای معاملات هستیم. معمولاً کاهش تقاضا برای خرید جهت نزولی شدن بازار کافی است اما بازار بعد از سکون و فروش بالا، نمی‌تواند به شکل ناگهانی رشد کند و تنها در صورت هجوم بالای خریداران نسبت به فروشندگان می‌تواند صعودی شود.

بنابراین حجم معاملات در انتهای شانه راست الگوی سر و شانه کف به مراتب از الگوی سر و شانه سقف بیشتر است. از دیگر تفاوت‌های الگوهای سر و شانه سقف و کف در این است که در الگوی سر و شانه معکوس بعد از شکست خط گردن، احتمال پول بک (Pullback) قیمت به آن سطح بیشتر است.

کاربرد و مفهوم خط گردن در الگوی سر وشانه

تا اینجا، با نحوه ترسیم خط گردن آشنا شدید. در الگوی سر و شانه سقف هرگاه شانه راست خط گردن را به سمت پایین قطع کند، نشان‌دهنده تکمیل و تأیید الگو و در نتیجه آغاز روند نزولی است. در الگوی سر و شانه کف، عکس این اتفاق می‌افتد؛ هرگاه شانه راست خط گردن را به سمت بالا قطع کند، نشان‌دهنده تکمیل و تأیید الگو و در نتیجه آغاز روند صعودی است.

لازم است معامله‌گران به شیب خط گردن در الگوی سر و شانه صعودی توجه کنند. در الگوی سر و شانه سقف، این خط معمولاً بالارونده با شیب ملایم است اما ممکن است به شکل کاملاً افقی یا در مواقع نادر، نزولی باشد. هرگاه خط گردن در این الگو دارای شیب نزولی باشد، نشان‌دهنده ضعف بازار است.

نقش خط گردن در الگوی سر و شانه چیست؟

خط گردن در الگوی سر و شانه سقف، به‌عنوان حمایت و در سر و شانه معکوس به‌عنوان مقاومت عمل می‌کند. معامله‌گران از این خط برای شناسایی نقاط مناسب ورود و خروج استفاده کرده و برنامه‌های معاملاتی خود را بر مبنای آن می‌نویسند. علاوه بر این، از خط گردن برای تعیین حد سود و حد ضرر در معاملات خود استفاده می‌کنند.

نحوه انجام معامله با الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

برای انجام معامله با الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال، حتماً بایستی تا تکمیل شدن الگو صبر کنید؛ زیرا ممکن است یک الگو هیچ گاه کامل نشود و یا شکست درناحیه خط گردن به درستی صورت نگیرد. بنابراین هرگاه قصد دارید با استفاده از پترن‌ها و الگوها معامله کنید، همیشه بعد از تکمیل الگو و تأیید آن وارد معامله شوید.

بهترین زمان ورود در الگوی سر و شانه سقف، زمانی است که خط گردن به سمت پایین شکسته شود و زمان ورود مناسب به معامله در الگوی سرو شانه معکوس، بعد از شکست خط گردن به سمت بالا است. برخی از افراد بعد از شکست خط گردن، وارد معامله نمی‌شوند و منتظر پول بک به خط گردن می‌مانند. مشکل این روش این است که گاهی اوقات قیمت مستقیماً روند نزولی یا صعودی خود را ادامه داده و هیچ‌گاه به خط گردن پول بک نمی‌زند. در چنین شرایطی، معامله‌گر ترید را از دست می‌دهد. نکته حائز اهمیت در ترید و معامله این است که همیشه قبل از شروع ترید، تعیین حد ضرر و حد سود معامله خود را مشخص کنید.

مزایای الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

تا اینجا با الگوی سر و شانه و نحوه ترید با آن آشنا شدید. در این قسمت در مورد مزایای استفاده از این الگو صحبت خواهیم کرد. طبق نظر جان مورفی، الگوی سر و شانه قابل اعتمادترین الگوی برگشتی است. فراموش نکنید، معامله‌گران می‌بایست بعد از تکمیل الگو ترید خود را آغاز کنند.

مزایای الگوی سر و شانه عبارت است از:

✔ شما می توانید از این الگو در بازارهای مختلف مانند فارکس، سهام و ارزهای دیجیتال استفاده کنید.

✔ در بازه‌های زمانی مختلف کار می‌کند.

✔ معامله‌گران تازه‌کار می‌توانند از آن استفاده کنند.

✔ کارایی الگو توسط تحقیقات، تأیید شده است.

✔ نقطه ورود و خروج مناسب را مشخص می‌کند.

✔ این الگو را می‌توان در کنار سایر شاخص‌ها و ابزارهای تحلیل تکنیکال استفاده کرد.

معایب الگوریتم سر و شانه چیست؟

ممکن است بعد از مطالعه این مقاله، ذهن شما درگیر سؤالاتی مانند ترید با الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال (Head And Shoulders) چه مشکلاتی به همراه دارد؟ شود. بنابراین بهتر است با معایب و مشکلات استفاده از این الگو نیز آشنا شوید.

به‌طور مثال، این الگو در اغلب موارد شکل غیر ایده‌آلی دارد و شبیه شکل سر و شانه نیست؛ بنابراین، تشخیص آن برای معامله‌گران مبتدی بسیار سخت است. نکته دیگر این که ممکن است این الگو به درستی عمل نکند؛ در این موارد، خط گردن شکسته می‌شود اما اتفاق مد نظر معامله‌گران صورت نمی‌گیرد و یا اصطلاحاً الگوی سر و شانه شکست خورده تشکیل می‌شود.

الگوی سر و شانه شکست خورده

در الگوی سر و شانه، بعد از شکست خط گردن، هیچ‌گاه قیمت نباید به سطوح قبل از شکست خط گردن برگردد. اگر این اتفاق صورت بگیرد، اخطار جدی برای معامله‌گر جهت خروج از معامله است. به‌طور مثال در الگوی سر و شانه سقف، بعد از عبور قیمت از خط گردن و آغاز روند نزولی، هرگونه بازگشت قیمت به بالای خط گردن، نشان‌دهنده این است که الگو از دست رفته است.

معامله‌گران همیشه باید به این دو نکته توجه داشته باشند:
اولاً، هیچ‌کدام از الگوها قطعیت ندارند؛ این الگوها در اکثر مواقع کار می‌کنند اما نه همیشه.
دوماً یک تحلیل‌گر تکنیکال همیشه باید هوشیار و آگاه باشد و نشانه‌های اخطار در تحلیل‌ها و معاملات خود را ببیند و به سرعت از معامله‌ای که وارد ضرر شده خارج شود تا بتواند ضرر و زیان خود را محدود کند. یکی از مهمترین مزایای تحلیل تکنیکال، توانایی اخطار دادن سریع به معامله‌گران برای خروج از بازار است.

چه ابزارهایی برای تأیید الگوی سر و شانه وجود دارد؟

از مهمترین ابزارها برای تأیید الگوی سر و شانه، میزان حجم معاملات است. همان‌طور که قبلاً توضیح داده شد، از طرفی میزان حجم معاملات در شانه چپ الگو از قسمت سر بیشتر است و از طرف دیگر حجم معاملات در شانه راست و هنگام شکستن خط گردن به شدت افزایش پیدا می‌کند. توجه داشته باشید که میزان حجم معاملات در شانه راست الگوی سر و شانه کف از میزان حجم معاملات در شانه راست الگوی سر و شانه سقف بیشتر است.

الگوی سر و شانه در کوتاه‌مدت رخ می‌دهد یا بلندمدت؟

این الگو می‌تواند در بازه زمانی کوتاه‌مدت یا بلندمدت تشکیل شود.

بهترین روش برای یادگیری تحلیل تکنیکال چیست؟

الگوی سر و شانه یکی از مهمترین الگوهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال است. این الگو به معامله‌گران در تصمیم‌گیری آگاهانه برای کسب سود بیشتر کمک می‌کند. هیچ‌کدام از اندیکاتورها و الگوهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال، ضامن موفقیت و کسب سود شما نیستند. شما فقط با آموزش، صرف وقت و تمرین زیاد می‌توانید از بازارهای مالی مانند بازار ارزهای دیجیتال سود کسب کنید. بنابراین مرحله اول این کار، آموزش تحلیل تکنیکال ارز دیجیتال است. اگر شما علاقه‌مند به یادگیری تحلیل تکنیکال هستید می‌توانید در دوره‌های آکادمی سیتکس شرکت کنید.

توجه داشته باشید که اندیکاتورها فقط در صورتی مفید هستند که شما علاوه‌بر در نظر گرفتن استراتژی معاملاتی خود، بدانید چگونه از یک یا چند اندیکاتور به شکل همزمان استفاده کنید. برخی از بهترین انواع اندیکاتور در تحلیل تکنیکال ارز دیجیتال عبارتند از: میانگین متحرک همگرایی/واگرایی MACD، اندیکاتور قدرت نسبی (RSI) و بولینگر بند (Bollinger Bands).

آکادمی سیتکس مرجع تخصصی دوره های آموزش الگوی ادامه دهنده سر و شانه ها ارز دیجیتال، سعی بر آن دارد که با شناسایی نیازهای آموزشی سازمان‌‌ها، شرکت‌‌ها و افراد فعال در بازار ارزهای‌دیجیتال و با بهره‌‌گیری از توان علمی و کاربردی اساتید مجرب داخل و خارج از سازمان، دوره‌‌های متنوع آموزشی و عملی در عرصه ارزهای دیجیتال طراحی و اجرا نماید.

الگوی سر و شانه در بازار های مالی برای تحلیل تکنیکال

شناخت الگو‌های قیمتی برای افرادی که قصد فعالیت تخصصی در بازار‌های سرمایه و کسب سود از آن را دارند، بسیار ضروری و ثمر بخش است. الگوی سر و شانه الگوی ادامه دهنده سر و شانه ها یکی از متداول‌ترین و پرکاربردترین الگوهای کلاسیک در بازار‌های مالی است که خود به دو نوع الگوی سر و شانه سقف و الگوی سر و شانه کف تقسیم می‌شود. بعد از مشاهده این الگو می‌توان انتظار روندی پرقدرت از سهم را برخلاف جهت روند قبلی داشت.

به جرات می‌توان گفت، الگوی سر و شانه یکی از پرکاربردترین الگوهایی است که هر معامله‌گری با تشخیص صحیح و به موقع آن در انواع بازارهای مالی اعم از: فارکس، ارزهای دیجیتال و بورس ایران به سودهای خوبی دست می‌یابد. با توجه به لزوم آشنایی با این الگوی قیمتی در این مطلب بر آن شدیم تا به معرفی الگوی سر و شانه بپردازیم.

الگوی سر و شانه (Head and Shoulder Pattern)

الگوی سر و شانه (Head and Shoulder Pattern) یک اندیکاتور تکنیکالی بازگشتی است که به شکل یک خط کف و سه قله قیمتی است. قله‌های کناری (راست و چپ) ارتفاع مشابه دارند و قله میانی بلندتر از دو قله طرفین خود است. خط کف (خط مبنا) که در اصطلاح با عنوان خط گردن (Neckline) شناخته می‌شود. خطی است که نقاط حاصل از برخورد سر و شانه‌ها را به هم متصل می‌کند. دلیل نام‌گذاری این الگو هم به سبب همین شکل ظاهری قله‌ها است.

در واقع در نمودار قیمت یک دارایی، این الگو به صورت سه قله متوالی تشکیل شده است که قله وسط که سقف قیمتی هم است، بالاتر از دو قله کناری است. قله وسط به مانند سر و قله‌های کناری آن دو شانه را تشکیل داده اند، از این رو این الگو، الگوی سر و شانه نامیده می‌شود.

یکی از معتبر‌ترین الگوها در خصوص بازگشت روندی، الگوی سر و شانه است. این الگو نشان دهنده حرکات قیمت در بازار و احتمال تغییر روند صعودی به روند نزولی است.

به طور کلی الگوی سر و شانه، در تحلیل تکنیکال معکوس شدن روند صعودی به روند نزولی را پیش بینی می‌کند. البته در الگوی سرو شانه وارونه، تبدیل روند نزولی به روند صعودی نیز پیش بینی می‌شود. تحلیل گران تکنیکال بر این باورند که الگوی سر و شانه یکی از قابل اعتماد‌ترین الگوهای تغییر روند است. در الگوی ادامه دهنده سر و شانه ها الگوی سر و شانه هر چه خط گردن شیب ملایم‌تری داشته باشد، آن خط از اعتبار بیشتری برخوردار است.

الگوهای کلاسیک در تحلیل تکنیکال به دو بخش تقسیم می‌شوند:

الگوهای ادامه دهنده:

الگوهای ادامه دهنده، الگوهایی هستند که در میانه یک روند صعودی یا نزولی ظاهر شده و ادامه دار بودن روند را تایید می‌کنند.

الگوهای بازگشتی:

الگوهای بازگشتی نیز جزو الگوهایی هستند که در پایان یک روند صعودی و یا نزولی به وجود می‌آیند و نشان دهنده تغییر جهت روند هستند.

اجزای تشکیل دهنده الگوهای سر و شانه

سر: بلندترین قله که در وسط نمودار قرار دارد، اصطلاحا سر نامیده‌ می‎شود.

شانه ها: به دو قله با ارتفاع کمتر در طرفین سر و کناره‌های نمودار، شانه گفته می‌شود.

گردن: خطی است که نقاط حاصل از برخورد سر و شانه‌ها را به هم متصل می‌کند.

خط گردن:در الگوی سرو شانه سقف خط گردن خط حمایتی و در الگوی سر و شانه کف خط مقاومتی به شمار می‌رود. با استفاده از خط گردن زمان ورود و خروج از معاملات تشخیص داده می‌شود. زمانی که شانه سمت چپ و راست شکل گرفت، این خط را ترسیم نموده و مبنای معاملات خود قرار می‌دهیم. بعد از ترسیم این خط، فاصله آن با سر اندازه گیری می‌شود و از این فاصله‌ها برای خرید و فروش دارایی‌ها استفاده می‌شود.

انواع الگوهای سر و شانه

الگوی سر و شانه سقف (Head and Shoulder Top)

الگوی سر و شانه سقف در انتهای روند صعودی مشاهده می‌شود. این الگو موجب نزولی شدن حرکت قیمت و کاهش چشمگیر قیمت سهم می‌شود.

الگوی سر و شانه معکوس (کف)

نقطه مقابل الگوی سر و شانه، الگوی سر و شانه معکوس یا الگوی سر و شانه کف (Head and Shoulders Bottom) است.

این الگو برخلاف الگوی سر و شانه سقف، تغییر حرکت نزولی قیمت به روند صعودی را پیش بینی می‌کند. زمانی که حرکات قیمتی یک سهم مشخصه‌های زیر را به نمایش بگذارد، الگوی سر و شانه معکوس تشخیص داده می‌شود:

• قیمت به یک دره حرکت می‌کند و سپس با یک حرکت صعودی افزایش می‌یابد.
• دوباره قیمت به سطحی پایین‌تر از دره قبلی حرکت می‌کند و در ادامه حرکت صعودی را در پیش می‌گیرد.
• در ادامه قیمت حرکت کاهشی انجام داده و تا سطح دره اول حرکت می‌کند.
• بعد از همه این روند ها، نمودار قیمت دوباره حرکت صعودی یافته و به سمت سطح مقاومتی تشکیل شده در قله‌های پیشین، حرکت می‌کند.

کسب سود از الگوی سر و شانه کف، فقط در بازار‌های دو طرفه امکان‌پذیر است.

الگوی سر و شانه چه چیزهایی را بازگو می‌کند؟

در یک الگوی سر و شانه، قیمت‌ها روند صعودی طولانی مدتی را طی می‌کنند و به یک قله‌ی جدید می‌رسد. سپس قیمت حرکت نزولی کوچکی را طی می‌کند و یک دره (Trough) ایجاد می‌شود.

قیمت‌ها دوباره در یک روند صعودی حرکت خود را آغاز می‌کنند و یک سقف قیمتی جدیدی را به وجود می‌آورند. سپس وارد روند نزولی می‌شوند.

برای بار سوم قیمت‌ها روند صعودی را انجام می‌دهند و قله جدیدی را می‌سازند. اما قیمت‌ها نهایتا به سطح قله اول رسیده و دوباره حرکت نزولی خود را طی می‌کنند.

حرکات موجود در پَس یک الگوی سر و شانه (بازی طناب کشی)

قیمت سهام، همانند یک بازی طناب کشی است. حرکت صعودی یا نزولی قیمت نتیجه تعداد افرادی است که در دو گروه خریداران و فروشندگان قرار می‌گیرند.

افرادی که بر این عقیده‌اند که قیمت‌ها روند صعودی طی خواهد کرد، خریداران یا گاوها (Bulls) نامیده‌ می شوند. کسانی هم که بر این باورند قیمت‌ها به سطوح پایین‌تر حرکت می‌کنند، فروشندگان یا خرس‌ها (Bears) خوانده می‌شوند.

اگر بیشترین سهامداران یک سهم خرس‌ها (فروشندگان) باشند، قیمت آن سهم سیر نزولی پیدا می‌کند و به سطوح پایین حرکت خواهد نمود. در این هنگام معاله گران برای جلوگیری از ضرر سهام خود را می‌فروشند.

بالعکس چنانچه بیشتر سهامداران و شرکت کنندگان در تعیین قیمت، گاو‌ها (خریداران) باشند، در این صورت قیمت سهام به سمت بالا حرکت می کند. معامله گران برای اینکه از این فرصت معاملاتی استفاده نموده و سود کنند، به خرید سهام اقدام می‌کنند.

در الگوی سر و شانه تشکیل قله اولیه و کاهش قیمتی بعد از آن، بیانگر کاهش قدرت روند صعودی است. در این زمان گاوها می‌خواهند روند صعودی بازار همچنان حفظ شود، و قیمت را به سطحی بالاتر از سطح قله اولیه هل می‌دهند. در این زمان قله جدیدی تشکیل می‌شود که همان بخش سر الگو است.

در این هنگام خرس‌ها در حال قدرت گرفتن هستند. گاوها دوباره تلاش می‌کنند تا قیمت‌ها را به سطوح بالاتر هدایت کنند. اما تنها می‌توانند قیمت‌ها را تا سطح قله اولیه بالا ببرند.

خرس‌ها قدرت را به دست گرفته و قیمت را به سمت پایین حرکت داده و باعث ایجاد روند نزولی در قیمت‌ها می‌شوند.

استراتژی کسب سود

برای اینکه از هر الگویی بیش‌ترین سود ممکن را کسب کنیم، بایستی بعد از تشکیل الگو، نقاط امن ورود به معامله را بشناسیم.

در الگوی سر و شانه ۲ نقطه امن برای ورود وجود دارد:

نقطه امن ورود اول بلافاصله بعد از شکست خط گردن شناسایی شده است.

این نقطه بعد از بازگشت به خط گردن شکسته شده شناسایی می‌شود.

بعد از اینکه الگوی سر و شانه کف مشاهده شد، با ارسال سفارش خرید، ورود به سهم صورت می‌گیرد. زمانی که خط گردن شکسته شد و قیمت رشد کرد، می‌توان با کسب سود پیش‌بینی شده از معامله خارج شد.

بعد از اینکه الگوی سر و شانه سقف مشاهده شد، با ارسال سفارش فروش، ورود به معامله صورت می‌گیرد. زمانی که خط گردن شکسته شد و قیمت کاهش یافت، می‌توان با کسب سود پیش‌بینی شده از معامله خارج شد.

Stop loss/Take Profit

حد ضرر:

در الگوی سر و شانه کف، حد ضرر را کمی پایین‌تر از شانه راست در نظر می‌گیرند.

در الگوی سر و شانه سقف، حد ضرر کمی بالاتر از شانه راست در نظر گرفته می‌شود. برخی مواقع شانه راست هم ارتفاع با قله سر قرار می‌گیرد، در این صورت حد ضرر در نزدیکی قیمت سر الگو در نظر گرفته می‌شود، و حد ضرر مطمئن‌تری است.

حد سود:

در الگوی سر و شانه کف، بعد از شکست خط گردن، به اندازه فاصله نقطه رأسی سر از خط گردن، قیمت افزایش می‌یابد. در الگوی و سر و گردن سقف بعد از شکست خط گردن، به اندازه فاصله نقطه رأسی سر از خط گردن، قیمت کاهش می‌یابد. در واقع حد سود در این الگو‌ها به فاصله رأس سر از خط گردن بستگی دارد.

نحوه شناسایی الگوی سر و شانه

همانطور که می‌دانیم این الگو از سه قله تشکیل شده است که قله وسط بلندتر از دو قله کناری است. شانه چپ و راست نهایتا تا میانه شانه سر هستند.

خط گردن را به گونه‌ای که کف‌های سه قله را به یکدیگر وصل کنند، می‌کشیم. حال در الگوی سر و شانه نزولی منتظر شکست خط گردن به سمت پایین می‌مانیم. در الگوی سر و شانه کف نیز منتظر شکست خط گردن به سمت بالا می‌مانیم.

نکته: در بسیاری از موارد هر شانه از چندین ریز قله تشکیل شده است، از این رو شناسایی این الگو چندان نیز ساده نیست. تنها با تجربه می‌توان این الگو‌ها را تشخیص داد.

سخن پایانی

استفاده از تحلیل تکنیکال و الگوهای ایجاد شده در نمودار قیمت دارایی ها، نقش مهمی در پیش بینی روند‌ها در بازار دارند. الگوی سر و شانه یکی از پرکاربرد‌ترین و معتبر‌ترین الگو‌های تحلیل تکنیکال است که به صورت تجربی تشخیص داده می‌شود. پس از وقوع الگو‌های سر و گردن، جهت‌گیری خاصی در روند قیمت یک دارایی صورت می‌پذیرد.

الگوهای سر و شانه نمودار‌های تحلیل تکنیکال هستند که از سه قله تشکیل شده‌اند که قله وسط بلندتر از دو قله کناری است. خطی که نقاط حاصل از برخورد سر و شانه‌ها را به هم متصل می‌کند خط گردن نامیده می‌شود.

الگوی سر و شانه به نوع الگوی سر و شانه سقف و الگوی سر و شانه کف تقسیم بندی می شوند.

الگوی سر و گردن در انتهای یک روند نزولی پدید می‌آید و موجب حرکت صعودی روند قیمت‌ها و رشد قیمت سهم می‌شود. الگوی سر و شانه کف یا معکوس هم تغییر حرکت نزولی قیمت به روند صعودی را پیش بینی می‌کند.

الگوهای سر و شانه در تحلیل تکنیکال

برای فهم الگوهای سر و شانه در تحلیل تکنیکال در ابتدا لازم است بدانیم الگو چیست؟ الگوها (patterns) شکل‌های متمایزِ ایجاد‌شده توسط توالی داده‌ها روی یک نمودار هستند. در تحلیل تکنیکال یک الگو حاوی خطوطی است که در طی فراز و فرودهای قیمت، از اتصال نقاط تکرارشونده‌ی قیمت همچون قیمت‌های بسته‌شدن یا سقف و کف‌ها در یک دوره زمانی خاص شکل می‌گیرد.
الگوهای قیمت (price pattern) یا الگوهای نمودار (chart patterns)، حاصل مطالعه‌ی توالی چندین نمودار صعودی و نزولی قیمت در یک دوره‌ی زمانی بلندمدت‌تر هستند که رفتاری تکرارشونده را نشان می‌دهند. در معاملات بازارهای سهام و کالا، مطالعات انواع الگوی نمودار نقش زیادی در تحلیل تکنیکال و پیش‌بینی روند قیمت‌ها ایفا می‌کند. وقتی داده‌های قیمت به‌صورت گرافیکی روی نمودار قیمت – زمان پیاده‌سازی می‌‌شوند، معمولاً الگویی از حرکات آن مشاهده می‌شود که به‌طور طبیعی رخ داده و در طول یک دوره تکرار شده است که بر اساس آن رفتار تکراری، می‌توان روند حرکت بعدی قیمت‌ها را پیش‌بینی نمود. الگوهای نمودار حاوی سیگنال‌های معکوس (برگشتی) یا ادامه‌دهنده هستند. در ادامه با یکی از انواع الگوهای برگشتی (معکوس) که معروف‌ترین و پرکاربردترین آن‌ها هم هست آشنا می‌شویم.

الگوی سر و شانه‌ای چیست؟

شاید شناخته‌شده‌ترین الگوی برگشتی، الگوی سر و شانه (head and shoulders pattern) باشد. از آنجا که الگوی سر و شانه بازگشت از یک روند را نشان می‌دهد، پس قبل از شکل‌گیری الگو، لازم است یک روند واضح وجود داشته باشد تا الگو بتواند برای پیش‌بینی برعکس شدن آن روند، اعتبار کافی حاصل کند. برای تشخیص الگوی سر و شانه، لازم است روند اولیه، یک روند صعودی باشد که پس از مدتی نوسان و توقف، به روند نزولی تبدیل شده باشد. در مقاله‌ای دیگر، درباره‌ی الگوی سر و شانه‌ای برعکس (inverse head and shoulders pattern) نیز که در آن، پیش از شکل‌گیری الگو، روند نزولی بوده و سپس صعودی شده است، صحبت خواهیم نمود.

الگوی سر و شانه‌ای از سه بخش تشکیل شده است: شانه‌ی چپ، سر و شانه‌ی راست؛ حجم نیز یک ویژگی مهم در تفسیر این الگو محسوب می‌شود. نمونه‌ی استاندارد این الگو را در شکل 1 مشاهده می‌نمایید.

شکل 1- نمونه‌ای از الگوی سر و شانه از انواع الگوهای برگشتی

شانه‌ی چپ در الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

این قسمت از الگو یک رالی (rally) قوی را نشان می‌دهد که ابتدا شیب آن نسبت به روند صعودی پیش از شروع الگو، تندتر و حجم معاملات سنگین‌تر است و سپس به همان سطح قیمتی که از آنجا شروع شده بود، بازمی‌گردد، در نتیجه یک V برعکس (شبیه عدد 8) تشکیل می‌شود، اما در این قسمت حجم معاملات سبک‌تر است.

سر در الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

سقف روند صعودی قیمت‌ها در قسمت سر الگو، یک پله بالاتر از سقف شانه‌ی چپ است. در ادامه‌ی فراز و فرود شانه‌ی اول، رالی قیمت‌ها سهم را با تفاوت قابل‌توجهی، به سطحی بالاتر از شانه‌ی چپ می‌رساند تا به‌وضوح سقف‌های بالاتری (higher high) نسبت به سقف‌های قبلی، در نمودار قیمت ظاهر شود. بااین‌حال، حجم الگوی ادامه دهنده سر و شانه ها معاملات معمولاً در این رالی کمتر از آن است که در نیمه‌ی اول (روند صعودی) شانه‌ی چپ تجربه شده بود.

وقتی رالی دوم نیز با افول مواجه شود، با کاهش قیمت‌ها در همان نقطه‌ی شروع شانه‌ی چپ، پایان می‌یابد؛ به این سطح قیمت، گردن (neckline) می‌گویند. در این نقطه، کف قیمت گاه حتی پایین‌تر از خط کف‌های روند صعودی سر و شانه خواهد بود – خطی که از اتصال کف‌های قبلی روند صعودی ایجاد شده است. تشکیل قسمت سر الگو، اولین سیگنالی است که الگوی ادامه دهنده سر و شانه ها نشان می‌دهد احتمالاً رالی رو به پایان است و ممکن است روند بازگشتی آغاز شده باشد.

شانه‌ی راست در الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

شانه‌ی راست تصویر آینه‌ای (یا نزدیک به تصویر آینه‌ای) از شانه‌ی چپ است، اما با حجم معاملات کمتر که نشان‌دهنده‌ی تمایل کمتر سرمایه‌گذاران برای خرید و آگاهی آنان از رو به اتمام بودن روند صعودی است. در این نقطه قیمت تقریباً تا همان سطوح سقف تجربه‌شده در شانه‌ی اول افزایش می‌یابد، اما این رالیِ آخر، قیمت‌های پایین‌تری (lower highs and lower lows) نسبت به رالی قبلی که قسمت سر الگو را تشکیل داده بود، تجربه خواهد نمود، در نتیجه خط حمایت شکسته شده، نهایتاً قیمت به زیر خط گردن نزول خواهد کرد؛ به این نقطه، نقطه‌ی شکست (breakout) می‌گویند.

نکات تشخیص الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

یک تحلیل‌گر به‌ندرت می‌تواند یک الگوی سر و شانه‌ی کاملاً شکل‌یافته را مشاهده نماید. حالات ناقص‌تر این الگو ممکن است به‌جای یک سر و دو شانه در دو طرف، شامل دو قله روی شانه یا روی سر باشند؛ اما درهرحال، قسمت سر باید به سطح قیمت بالاتری نسبت به هر دو شانه برسد، درحالی‌که شانه‌ها باید تقریباً متقارن باشند تا این الگو تشخیص داده شود.

از نظر سطح قیمت خط گردن نیز، اولین رالی باید از این سطح آغاز شود و شانه‌ی چپ (left shoulder) و سر (head) نیز باید در سیر نزولی‌شان، تقریباً به همین سطح بازگردند؛ اما خطوط گردن ممکن است همیشه هم خطوط کاملاً افقی را تشکیل ندهند بلکه خط گردن اندکی شیب‌دار باشد، یعنی کف‌های تجربه‌شده دقیقاً مشابه الگوی ادامه دهنده سر و شانه ها هم نباشند؛ در شکل زیر نمونه‌ای از این حالت را مشاهده می‌نمایید. شاید این اَشکال ناقص، کار تطبیق آن را با الگوی سر و شانه (و یا سایر الگوهای تکنیکال) برای تحلیل‌گران کمّی یا ابزارهای تحلیل‌گر دشوار سازد، اما مغز انسان می‌تواند این الگو را – حتی اگر ناقص شکل گرفته باشد – تشخیص دهد.

نحوه‌ی کار با الگوی سر و شانه‌ای در تحلیل تکنیکال

همان گونه که اشاره کردیم، حجم معاملات در تجزیه‌وتحلیل الگوهای سر و شانه عنصر مهمی است. تجربه‌ی یک سقف جدید قیمت در قسمت بالای سر بدون افزایش در حجم معاملات، نشان‌دهنده‌ی کاهش تعداد مشارکت‌کنندگان در بازار صعودی است و این یعنی به‌زودی بر اساس کاهش تقاضا، قیمت‌ها نزولی خواهد شد. هنگامی که یک شاخص (مثلاً قیمت) در حال افزایش (یا کاهش) است، اما شاخص دیگر (مثلاً حجم) آن‌گونه نیست، به این وضعیت واگرایی (divergence) می‌گویند. در وضعیت واگرایی، شانه‌ی سمت راست (جایی که تقریباً یک‌سوم پایانی الگو است)، حجم معاملات کمتری خواهد داشت که نشان می‌دهد علاقه یا تقاضا کاهش‌یافته، به‌زودی با افزایش عرضه‌، بازار شاهد کاهش قیمت و آغاز روند نزولی خواهد بود.
هنگامی که الگوی سر و شانه شکل گرفت و کامل شد، انتظار می‌رود که قیمت سهم از سطح خط گردن پایین‌تر آید. در اینجا تحلیل‌گران تکنیکال تمایل دارند از قواعد فیلترینگ استفاده کنند تا مطمئن شوند آیا شکست واضحی در خط گردن رخ داده است یا خیر.

این فیلترینگ ممکن است به شکل توقف معامله تا زمانی باشد که قیمت به سطح معنی‌داری به زیر خط گردن سقوط کند (معمولاً بین 3 تا 5 درصد) یا به شکل درنظرگرفتن یک محدوده‌ی زمانی برای باقی‌ماندن قیمت زیر خط گردن پیش از اقدام به معامله‌ی مجدد؛ وقتی از نمودار قیمت روزانه استفاده می‌شود، این قاعده ممکن است شامل چند روز تا یک هفته باشد. قیمت‌ها اغلب طی جهشی به سطح خط گردن بازمی‌گردند، حتی اگر از سطوح فیلتر (3 تا 5 درصد پایین‌تر) هم بیشتر کاهش یافته باشند؛ بااین‌حال، قیمت‌ها معمولاً روی خط گردن یا اطراف آن متوقف می‌شوند. خط گردن یک سطح حمایتی (support level) است که تحت‌تأثیر اصل قطبیت (polarity principle) اگر یک سطح حمایت شکسته شد (breakout)، همان سطح قیمت، از آن ‌پس به یک سطح مقاومت (resistance level) تبدیل می‌شود.

تعیین قیمت هدف (Price target) با الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

مانند همه الگوهای تکنیکال، الگوی سر و شانه باید از منظر روند بلندمدت قیمت اوراق بهادار تحلیل شود. رالی‌ای که قبل از شکل‌گیری الگو اتفاق افتاده، باید آن‌قدر بزرگ باشد که چیزی برای معکوس شدن و تشکیل یک قله وجود داشته باشد. هرچه این رالی قوی‌تر و قله‌ی شکل‌گرفته بارزتر باشد، احتمال بازگشت شدیدتر و چشمگیرتر نیز وجود خواهد داشت. هنگامی که خط گردن شکسته شد (یعنی پس از نزول قیمت در پایان شانه ی راست)، این احتمال وجود دارد در این فراز و فرود رالی‌وار، قیمت سهم به همان میزان که از خط گردن (neckline) تا بالای سر (top of the head) افزایش داشته است (مثلاً از 350 تومان تا 650 تومان)، به همان میزان هم افت داشته باشد (یعنی از 350 تومان 50 تومان).

با این ‌حال، اگر رالی ابتدایی (پیش از شروع الگو) با قیمتی بالاتر از خط گردن شروع شده باشد، بعید است که اصلاح، قیمت را از همان سطح قیمتِ آغازین پایین‌تر بیاورد. از آنجایی‌ که شکل‌گیری الگوی سر و شانه یک الگوی نزولی (bearish indicator) است (یعنی طی این الگو تحلیل‌گر انتظار دارد روند صعودیِ ایجاد‌ شده‌ی قبلی پایان یابد و یک روند نزولی آغاز شود)، تحلیل‌گر تکنیکال به دنبال کسب سود کوتاه‌مدت از سهم مورد تحلیل است.

کسب سود از الگوی سر و شانه

هنگام تلاش برای کسب سود از الگوی سر و شانه، تحلیل‌گر تکنیکال برای تعیین قیمت هدف اغلب از تفاوت بالاترین قیمت تجربه شده در سر و پایین‌ترین قیمت تجربه شده در خط گردن استفاده می‌کند؛ بدین ترتیب این حدفاصل، میزانی است که تحلیل‌گر تکنیکال پیش‌بینی می‌کند قیمت به میزان مشابه کاهش یابد، پس عدد به‌دست‌آمده به‌عنوان قیمت هدف، موقعیتی است که سرمایه‌گذاری باید در آن بسته شود. قیمت هدف در الگوی سر و شانه به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
قیمت هدف = قیمت روی خط گردن – (بالاترین قیمت در قسمت سر – پایین‌ترین قیمت در خط گردن)

شکل 3- محاسبه‌ی قیمت هدف در الگوی سر و شانه

در شکل 3 می‌بینیم بالاترین قیمت در قسمت سر 37 دلار و پایین‌ترین قیمت روی خط گردن 27 دلار است و اختلاف این دو 10 دلار.
بنابراین تحلیل‌گر تکنیکال انتظار دارد پس از پایان الگو، قیمت به میزان 10 دلار زیر خط گردن یعنی به 17 دلار کاهش یابد، پس قیمت هدف برای بستن معامله عبارت است از: 27 دلار – (37 – 27 دلار) = 17 دلار

یک تمرین برای تعیین قیمت هدف با الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

فرض کنید یک تحلیل‌گر تکنیکال قصد دارد به وسیله‌ی تفسیر الگوی سر و شانه پایین‌ترین قیمت سهام شرکتی را تخمین بزند تا آن را مبنای خرید آن سهم در کف قیمت قرار دهد. وی معتقد است که نمودار قیمت سهام این شرکت در شش ماه گذشته الگوی کلاسیک سر و شانه را نشان می‌دهد. در این الگو قیمت سهم در قسمت سر به اوج خود یعنی 108 دلار رسید؛ وی با توجه ‌به نوسانات قیمت و نقطه‌ی آغاز روند صعودی اولیه، خط گردن را روی 79 دلار تشخیص می‌دهد. امروز، سهام به قیمت 78 دلار بسته شده است. به نظر شما بر اساس الگوی سر و شانه، این تحلیل‌گر چه قیمتی را به‌عنوان قیمت هدف برای خرید مجدد در کف قیمت برآورد می‌کند؟
پاسخ: این تحلیل‌گر قیمت خط گردن را 79 دلار آمریکا تخمین زده است، پس 108 دلار (higher high) منهای 79 دلار (lower low) برابر است با 29 دلار؛ بنابراین قیمت هدف او 79 دلار منهای 29 دلار یعنی روی 50 دلار برآورد می‌شود. این تحلیل‌گر تلاش می‌کند سهم را به قیمت امروز 78 دلار بفروشد و پیش‌بینی می‌کند که اگر در محدوده‌ی 50 دلار (قیمت هدف) در موقعیت خرید (closing the position) باشد، به‌ازای هر سهم (بدون احتساب هزینه‌های معامله) سود 28 دلاری به دست خواهد آورد.

همچنین اگر مایل هستید تا این مفهوم را به زبان مرجع مطالعه کنید، می‌توانید از سایت investopedia دیدن کنید.

جمع‌بندی آکادمی دانایان از الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

در تشخیص الگوها به دنبال مشاهده‌ی شکلی ایده‌آل از الگوی مد نظر خود نباشید. الگوها صرفاً جهت تخمین رفتار بازار هستند و تنها ابزاری برای حدس زدن؛ نتایج حاصل از تفسیر الگوها را نمی‌توان قطعی و تضمین شده فرض کرد حتی گاه ممکن است از داده‌های بعدی متوجه شوید الگو را به ‌اشتباه تشخیص داده‌اید. هنگام تفسیر الگوها نیم‌نگاهی نیز به تجربیات قبلی خود و اطلاعات بنیادی داشته باشید و تنها معیار تصمیم‌گیری خود را مبتنی بر تفسیر الگوها قرار ندهید.
در تفسیر الگوها برای تعیین قیمت هدف خرید یا فروش، باید این نکته را مد نظر قرار داد که افراد زیادی چون شما در حال تشخیص و تفسیر الگو هستند و همین رفتار دسته‌جمعی یکسان و هم‌زمان می‌تواند بر عرضه و تقاضا و رفتار قیمت تأثیرات پیش‌بینی نشده‌ای داشته باشد که روند کلاسیک الگو را تغییر دهد؛ بنابراین بهتر است فارغ از ترس و طمع، اندکی پیش از رسیدن بازار به قیمت هدف واکنش نشان داده، معاملات خود را ببندید تا دچار نوسانات هیجانی بازار نگردید.

یک سر و گردن بالاتر با الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال!

تحلیل تکنیکال، ستاره بزرگ این روزهای بازارهای مالی است.

با توجه به کاربرد زیاد این الگو، تقریبا غیر ممکن است که نام آن به گوش افراد فعال در بازارهای مالی نخورده باشد.

با وجود محبوبیت روزافزون این موضوع و مباحث وابسته به آن، همچنان اندک افرادی هستند که کاربرد‌ الگو‌های مختلف را بدانند.

این افراد، تنها کسانی هستند که می‌توانند بازار را پیش بینی کرده و با اطمینان تحلیل‌های بهتری را ارائه دهند.

یکی از مهم‌ترین الگو‌هایی که برای تحلیل تکنیکال و رسیدن به سود بیشتر باید به آن اشراف کامل داشت، الگوی سر و شانه است. الگوریتم مهمی که از الگوهای بازگشتی به شمار می‌رود و خود به زیرمجموعه های بسیاری تقسیم شده است.

معمولا‌ بعد از‌مشاهده این الگو، چه به صورت معمولی و چه سر و شانه معکوس، وقوع یک حرکت پرقدرت در نمودار سهم مورد انتظار است که جهت حرکت آن، برخلاف حرکت اولیه نمودار باشد.

همانطور که از نام این الگو پیداست، در الگوی سر و شانه؛ نمودار قیمت در واحد زمان، از سه نقطۀ اوج می‌گذرد.

اگر این سه نقطه را به ترتیب زمان رخ دادن آنها ‌B ،A و C بنامیم، می توان گفت مقدار قیمت‌ها در نقاط ابتدایی و انتهایی، (همان نقاط A و C ) ، تقریبا در یک سطح و پایین تر از نقطۀ میانی (تقطۀ B) قرار دارند ( البته باید توجه داشت که این تعریف مربوط به سر و شانه سقف است و در معکوس این الگو، نقاط کناری از نقطۀ میانی مقدار بیشتری دارند).

همان‌طور که قابل مشاهده است، دو نقطه (S) – مخفف کلمۀ shoulder به معنای شانه- در دوطرف نقطۀ میانی یا (H) -که مخفف Head به معنای سر است- قرار گرفته اند و الگوی سر و شانه سقف را تشکیل داده اند.

برای توصیف نوسانات اتفاق افتاده در این الگو، از اصطلاحات گاوی و خرسی استفاده می‌شود؛ به طوری که می‌توان گفت الگوی سر و شانه، یک تکرار از روند های گاوی و خرسی را به تصویر می‌کشد که به ترتیب، برای توصیف الگوهای های صعودی و نزولی به کار برده می‌شوند.

می‌توان ادعا کرد در هر بار شکل گرفتن نقاط اوج کناری (شانه ها) و نقطۀ اوج میانی، این روند صعود و نزول، یا به عبارتی روند گاوی- خرسی (bullish-bearish) یک بار تکرار شده و در مجموع سه بار شیب نمودار تغییر کرده و معکوس می‌شود.

اصطلاحات گاوی و خرسی، نشان دهندۀ روند های صعودی و نزولی، در واقع برگرفته از نوع ایستادن این دو نماد و سمت و جهت نگاه هرکدام از آنها به حریف خود می‌باشد.

حال باید اشاره کرد که شناخت الگوی سر و شانه ها چه نقشی در بهتر شدن تحلیل های تکنیکال ما ایفا می‌کند؟

سر و شانه دوقلو چه تفاوتی با سر و شانه دارد و این تمایزات چه تفاوتی در زمان رسیدن به سود ایجاد می‌کنند؟

در ادامه به پاسخ این سوالات می‌پردازیم:

الگوی سر و شانه (سمت راست) و سر و شانه معکوس (سمت چپ)

همانطور می بینیم که روند صعود و نزول در هر کدام از این الگو ها سه بار اتفاق افتاده و الگوی سر و شانه را تبدیل به الگویی بازگشتی نموده است.

از ویژگی های این الگوی کاربردی، جذابیت و قابل فهم بودن آن برای هر دو گروه افراد تازه کار در تحلیل های تکنیکال و افراد متخصص در این حوزه می باشد. همچنین این الگو در سرمایه گذاری و معامله های مختلف نیز مورد استفاده واقع می شود.

هنگامی که در تحلیل خود از سر و شانه سقف (بالا) استفاده می کنیم، می توانیم از اندازه گیری فاصله عمودی از نقطۀ میانی بالای سر تا خط گردن، برای تخمین تارگت قیمتی کمک بگیریم.

به عنوان مثال، اگر فاصله این دو نقطه 20 واحد را نشان دهد، پس از شکستن خط گردن، می توان تحلیل و پیش بینی کرد که مقدار نمودار حداقل 20 واحد دیگر به زیر خط گردن سقوط می‌کند.

همچنین برعکس این پدیده نیز ممکن است رخ بدهد، بدین صورت که با اندازه‌گیری فاصله عمودی از خط گردن به پایین تا نقطۀ سر، می‌تواند به ما بگوید مقدار قیمت تا چه حد از خط گردن بالا می رود.

الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال ممکن است متفاوت ظاهر شود. زمانی که قبل از تشکیل آن، روند صعودی یا bullish داشته باشیم، سر و شانه سقف تشکیل شده و اگر شروع رخ دادن این روند با نزول همراه باشد، سر و شانه کف را خواهیم داشت که آن را با نام “سر و شانه معکوس” نیز می‌شناسیم.

این روند معکوس، به طور عمده در امتداد یک روند نزولی پیشین در نمودار تشکیل شده و اصولا موجب تغییر روند نزولی می‌شود. در واقع می‌توان نتیجه گرفت که نقطۀ بعد از خط شکست گردن، می تواند نقطۀ خوبی برای ورود به معاملۀ مورد نظر باشد.

با توجه به اینکه الگوی سر و شانه یک الگوی بازگشتی الگوی ادامه دهنده سر و شانه ها است، باید اندیکاتور مکدی به موازات آن سیگنال های واگرایی تولید کند.

به طور کلی در تعاریف، با این الگو مانند الگوهای معکوس روند رفتار شده و در این گروه قرار داده می‌شود. همچنین الگوی سر و شانه گاهی به صورت یک الگوی ادامه دهنده نیز ظاهر شده و عمل می‌کند. این عملکرد الگوی سر و شانه ادامه دهنده به نوع معمولی آن شباهت بسیاری داشته اما چند تفاوت جزئی در نحوۀ شکل گیری آن‌ها نیز وجود دارد.

سر و شانه ادامه دهنده بعد از اوج گرفتن ناگهانی یا افت قیمت زیاد، ایجاد شده و در نتیجه اگر با دید گسترده تری به آن بنگریم، شباهت بیشتری با یک الگوی تلفیقی در آن دیده می شود و چندان به یک روند معکوس شبیه نیست.

الگوی سر و شانه، از الگو های مهم و کاربردی در تحلیل تکنیکال است که لازم است مباحث مربوط به آن را بشناسیم و به کار ببندیم.

مباحثی مانند سر و شانه معکوس، نحوۀ عملکرد این الگو در روند های نزولی و اندیکاتور مکدی، همچنین واگرایی الگوی سر و شانه و انواع مختلف الگو های تکرارشوندۀ دیگر که ما را برای رسیدن به بهترین تحلیل ها و نقاطی با بالاترین سوددهی راهنمایی می‌کنند.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

قصد خرید یا فروش ارز دیجیتال در ایران را دارید؟ در این سایت می‌توانید با اطمینان و با چند کلیک خرید کنید: