بیت کوین در اسلام حرام است یا حلال؟

ارزهای دیجیتال نباید به مسلمانان و جوامع اسلامی آسیب برسانند؛ در غیر این صورت معاملات آن ها جایز نیست

آیا بیت کوین حلال است؟

بیت کوین و دیگر رمزارزها، موضوع بسیار جذابی برای همه شده است؛ چرا که سیستم کار کردن با آنها بسیار متفاوت از سیستم‌های مالی سنتی است که ما امروزه استفاده می‌کنیم. اما یکی از موضوعات مهم این است که آیا بیت‌کوین با قوانین مذهبی (که به عنوان قانون شریعت نیز شناخته می‌شود)، مطابق دارد یا خیر و حلال یا حرام اعلام شدن آن چه تاثیری بر قیمت بیت کوین دارد. یک شرکت در اندونزی، یک مقاله ۲۲ صفحه‌ای منتشر کرد که نتیجه آن این است:

اگر دولت یک کشور بیت‌کوین را ممنوع یا غیرقانونی اعلام نکند، این پول شرایط یک پول اسلامی را دارد.

در طول چند سال گذشته از زمان ایجاد بیت‌کوین، برای بسیاری از مردم این سوال پیش آمده که آیا بیت کوین و ارزهای دیجیتال در اسلام پذیرفته شده‌اند یا خیر. بانکداری اسلامی دارای قوانین زیادی در مورد به اشتراک‌گذاری سود، خسارت، اجاره دادن، نگهداری و غیره است. به عنوان مثال، قانون شریعت به طور خاص رشوه‌ای را که «ربا» نامیده می‌شود یا جمع‌آوری سود پرداخت شده در وام‌ها را ممنوع می‌داند. در ماه دسامبر سال گذشته یک روحانی مسلمان اعلام کرد که داشتن بیت‌کوین با قوانین شرعی اسلامی سازگار است. با این وجود روحانیون دیگر با این نظر موافق نیستند و حتی روحانیون ارشد مصر یک فتوا علیه بیت‌کوین صادر کرده‌اند.

منبع: news.bitcoin

در تاریخ ۱۰ آوریل ۲۰۱۸، وب‌سایت news.Bitcoin.com با متیو جی مارتین، موسس و بنیانگذار استارت‌آپ Blossom Finance مصاحبه‌ای در ارتباط با حلال یا حرام بودن بیت‌کوین انجام داد. مفتی محمد ابوبکر، مشاور متخصص مارتین در زمینه قوانین شرعی، مدعی شد که بیت‌کوین به عنوان پول اسلامی تعریف می‌شود، مگر اینکه یک دولت محلی استفاده از ارزهای دیجیتال را به طور کلی ممنوع کند. این تحقیق و پژوهش، فتواهای مختلف در مورد بانکداری اسلامی و تمام فتواهای مربوط به بیت‌کوین را مورد تجزیه و تحلیل عمیق قرار داده است.

مارتین توضیح می‌دهد که با وجود اینکه علاقه به کریپتوکارنسی‌ها همچنان رشد می‌کند، در میان مسلمانانی که تقریبا یک چهارم جمعیت جهان را تشکیل می دهند، سردرگمی زیادی وجود دارد. بسیاری از افراد از مارتین می‌پرسند که آیا بیت‌کوین و دیگر ارزها با مجموعه قوانینی که توسط مسلمانان مطابق با دستورالعمل قرآن رعایت می‌شود، مطابق است یا نه. او اظهار داشت:

بر خلاف باور عموم، قوانین شرعی، یک چیز مطلق نیست. بلکه یک زمینه علمی است که متناسب با تفاسیر و نظرات متفاوت در مورد موضوعات مختلف جمع‌بندی می‌شود. چندین فتوای اخیر که توسط محققان برجسته مسلمان صادر شد، نظرات غیرمستقیم یا متناقض را در مورد این موضوع ارائه داده است. با تمام سردرگمی هایی که وجود داشت، ما قصد داشتیم با این کار، موضوع را به وسیله تحقیقات جامعی که انجام دادیم، روشن کنیم. این مقاله برای کمک به مردم و افراد حرفه‌ای در دنیای مالی اسلامی است.

اگر مردم از من بپرسند بیت‌کوین حلال است یا حرام؟ و پاسخ صادقانه‌ی من این است: بستگی دارد. بیت‌کوین فقط یک ارز نیست بلکه یک شبکه معامله و پرداخت است و بلاکچین خود یک نوع کامل از تکنولوژی با کاربردهای وسیع است.

مارتین در ادامه توضیح داد که بیت‌کوین به عنوان پول اسلامی یا به عنوان پول «عادی» واجد شرایط است، اما قانون ملی یک کشور است که الویت دارد. به عنوان مثال در آلمان، بیت‌کوین به عنوان یک ارز قانونی شناخته شده و بنابراین به عنوان پول اسلامی در آلمان واجد شرایط است. اما اندونزی در ماه ژانویه گذشته دستورالعمل‌هایی را صادر کرد و اعلام کرد تمام پرداخت‌ها در داخل اندونزی باید با پول رایج این کشور، یعنی روپیه باشد.

این مطالعه، تحقیقاتی راجع به ICOها هم انجام داده است و توصیه می‌کند به دلیل عدم قطعیت آنها، استفاده نشود. این نگاه به این دلیل است که یکی از اهداف اصلی شریعت حفظ ثروت است و درک اینکه افراد نباید بیش از آنچه که توانایی از دست دادن دارند، درپروژه‌ای سرمایه گذاری کنند.
این مقاله ۲۲ صفحه‌ای که جزئیات بیت‌کوین و سازگاری آن با قوانین اسلامی و موضوع‌های زیادی را که مورد بحث قرار داده است، در blossomfinance.com به صورت کامل در دسترس است.

پرسش و پاسخ (FAQ)

نظرات و فتواهای مختلفی در ارتباط با حلال یا حرام بودن بیت کوین وجود دارد. برخی از علما با درنظر گرفتن تایید حکومتی، بیت کوین را حلال می‌دانند؛ اما گروهی دیگر با استدلال این قضیه که بیت کوین مانند طلا و کالاهای دیگر نیست، آن را حرام و معامله با آن را باطل می‌دانند.

• نظر مراجع شیعه درباره بیت کوین چیست؟

گروهی از مراجع تقلید شیعه، حكم تولید و خرید و فروش ارز دیجیتال و بیت کوین را تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است؛ به‌عبارت دیگر حلال یا حرام بودن بیت کوین به تصمیم دولت و حکوت مبنی‌بر قانونی و غیرقانونی بودن بیت کوین دارد.

بررسی جامع فقهی بیت کوین، ارزهای دیجیتال و بلاک چین

علاقه، سرمایه گذاری و نوسانات در بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال همچنان رو به افزایش هستند، اما در میان مسلمانانی که تقریبا یک چهارم جمعیت جهان را تشکیل می دهند هر روز سردرگمی درباره مطابقت یا عدم مطابقت بیت کوین و ارزهای دیجیتال با شریعت بیشتر می‌شود. شریعت مجموعه‌ای از قوانین است که مسلمانان مطابق دستورالعمل های قرآن و آموزه های حضرت محمد (ص)، بیت کوین در اسلام حرام است یا حلال؟ از آن پیروی می‌کنند.

در بین روزهای ۱۲ – ۱۳ آوریل ۲۰۱۸، قیمت بیت کوین در یک روز ناگهان بیش از ۱,۰۰۰ دلار افزایش یافت. بسیاری از کاربران از این موضوع متعجب بودند و این رشد قیمت را به یک نهنگ بزرگ نسبت داده بودند اما علت این رشد قیمت انتشار مقاله‌ای فوق العاده از بنیاد اندونزیایی Blossom Finance بود.

مقاله ای کامل و دقیق با عنوان « تحلیل شرعی بیت کوین، ارزهای دیجیتال و بلاک چین » منتشر شد که در آن محمد ابوبکر به بررسی کامل ارزهای دیجیتال و بلاک چین از نظر شرع می‌پردازد. محتوا و نتیجه گیری امیدوار کننده این مقاله باعث رشد قیمت شدید بیت کوین شد.

هم اکنون می‌توانید ترجمه کامل این مقاله را از طریق لینک پایین دریافت کنید.

چکیده مقاله

در ذیل، سعی شده است تا درون مایه اصلی مقاله نگاشته شود اما برای درک بهتر مفاهیم، پیشنهاد می‌شود که اصل ترجمه شده مقاله را دریافت و مطالعه کنید.

معیار قانونی اسلامی مال

در شریعت، برای مشخص شدن ارزش مبادلاتی و یا عمل به تعهدات (عوض)، مفهوم مال تعریف شده است. بنابراین، قبل از بحث درباره وضعیت ارزهای دیجیتال از نظر شریعت، لازم است تا مفهوم مال در شریعت را بدانیم.

در شریعت، برای مشخص شدن ارزش مبادلاتی و یا عمل به تعهدات (عوض)، مفهوم مال تعریف شده است. بنابراین، قبل از بحث درباره وضعیت ارزهای دیجیتال از نظر شریعت، لازم است تا مفهوم مال در شریعت را بدانیم.

در شریعت برای فهمیدن منشأ و تعریف اصطلاحات اسلامی از سه منبع استفاده می‌شود. بهترین و اولین منبع، کلام وحی در آیات قرآن و یا احادیث معتبر پیامبر (ص) است. به عنوان مثال، معانی نماز، زکات، ازدواج و طلاق و … به صراحت در قرآن و احادیث آورده شده است.

منبع دوم، دانستن این است که مفاهیم اصلی شریعت به خودی خود در زبان عربی که زبان قرآن و سنت است وجود دارد. به عنوان مثال، خداوند متعال حکم کرده است که برای وضو صورت، دست‌ها و پاهای خود را بشویید. با استفاده از یک فرهنگ لغت عربی که برای یادگیری معنای کلمات عربی این حوزه استفاده می‌شود، محدودیت‌ها و شرایط لازم برای وضو قابل درک است.

سومین منبع در بررسی اصطلاحات شرعی، عرف، به معنی عمل رایج است. مسائل مختلفی وجود دارند که در وحی الهی اشاره‌ای به آن نشده است اما طبق اعمال رایج بررسی می‌گردند. در شریعت، مسائل عرفی در تعیین موارد خاصی نقش دارند.

کلمه مال در آیات قرآن و احادیث پیامبر به صورت معمول استفاده شده است و نمی‌توان به آن‌ها اکتفا کرد و باید به منابع دیگر رجوع کرد.

نظر علما درباره مال

برخی از علما معتقدند که کلمه مال تنها برای چیزهای عینی و قابل لمس کاربرد دارد. دیگر فقها معتقدند هر چیز فیزیکی یا غیر فیزیکی در صورت اینکه انسان‌ها به آن تمایل داشته باشد و دارای ارزش باشد، مال است. شیخ زحیلی(۲۰۱۰) در این زمینه علما را به دو گروه طبقه بندی می‌کند: علمای حنفی و علمای اکثریت

طبق نظر علمای حنفی، مال محدود به چیزهای فیزیکی و لمس پذیر است و چیزهای غیرفیزیکی و غیرعینی مانند حقوق و منافع معنوی، طبق نظر علمای حنفی، مال محسوب نمی‌شوند.

اکثریت علما و فقها (از جمله مالکی، شفیع و حنبلی) معتقدند که مال تنها به چیزهای لمس پذیر محدود نمی‌شود. دیدگاه اکثریت این است که مال تحت شرایطی شامل چیزهای غیر فیزیکی از قبیل حقوق و مزایا هم می‌شود.

به طور کلی برای مال در شریعت شرایط زیر در نظر گرفته شده است:

۱. در شریعت، جایز و مشروع است. به همین دلیل مردار و الکل مال محسوب نمی‌شوند.

۲. قابل مالکیت و تصرف است.

۳. چند کاربرد و مزایا دارد.

۴. اگر عرف چیزی را به عنوان مال تعیین کند، به عنوان مال شناخته خواهد شد.

تعریف پول

به هر چیزی که به طور گسترده به عنوان وسیله‌ای برای تبادل و ذخیره ارزش مورد قبول قرار گرفته است، پول اطلاق می‌شود. در تعریف پول ماهیت و شکل آن مهم نیست. پول اگر که به طور گسترده مورد مقبولیت مردم قرار گیرد، می‌تواند هر چیزی اعم از طلا، نقره، گلبرگ کل، پوست، کاغذ و … باشد. (الموسوی، الفیقیه، القویتیه)

بر اساس موارد فوق، تعریف گسترده‌ای از پول شامل تمام ویژگی‌های زیر است:

۱) واسطه و وسیله تبادل

۲) مقبولیت گسترده به عنوان روش پرداخت

بررسی ارزهای دیجیتال از لحاظ فتواها و نظر علما

علمای شرع درباره بیت کوین و ارزهای دیجیتال دو دیدگاه متفاوت دارند.

گروه اول معتقدند که ارز دیجیتال حرام و در شریعت ممنوع است. گروه دوم استفاده از ارزهای دیجیتال را بلا مانع یا جایز می‌دانند.

دیدگاه اول: بیت کوین حرام است

علمایی مانند مفتی بزرگ مصر،‌ بخش مذهبی دولت ترکیه و مرکز فقهی فلسطین در فتواهایی بیت کوین را حرام اعلام کردند. به طور کلی علت اعلام شده این فتواها تقریبا مشترک است :

الف) بیت کوین یک پول رایج قانونی نیست.

ب) صادر کننده بیت کوین ناشناس است.

الف) بیت کوین زیر نظر قدرت مرکزی یا پشتوانه دولت نیست.

د) بیت کوین نوسانات زیادی دارد و پایدار نیست.

الف) بیت کوین را می‌توان به راحتی برای پول‌شویی و اهداف غیر قانونی مورد استفاده قرار داد.

نویسنده، هر کدام از علت های بالا را مورد نقد و بررسی قرار داده است:

در مورد قانونی بودن پول

تا آنجا که به قانون مربوط می‌شود، این موضوع که وقتی یک دولت چیزی را به عنوان پول قانونی انتخاب می‌کند، به طور خودکار در بین افراد آن جامعه پذیرش و مقبولیت می‌یابد، درست است. اما در اصل برای اینکه یک چیز واجد شرایط پول بودن باشد، ضرورتی در قانونی بودن آن نیست. معیار اصلی پول در شریعت، پذیرش آن توسط مردم است – چه از طریق تحمیل آن به مردم از طریق قوانین و یا از طریق پذیرش گسترده داوطلبانه مردم.

در مورد فقدان صادر کننده مرکزی

در مورد بیت کوین، از لحاظ ریاضی انکار قوانین و قواعد موجود بر روند استخراج و تراکنش‌های بیت کوین غیرممکن است زیرا فناوری رمزنگاری که مبنای بیت کوین است، این اجازه را به کسی نمی‌دهد. علاوه بر این، بیت کوین از فناوری بلاک چین استفاده می‌کند که بسیار امن‌تر از سیستم متمرکز دولت‌ها یا بانک‌های مرکزی است. به عنوان مثال، شبکه SWIFT به طور گسترده‌ای توسط بانک‌ها به عنوان یک سیستم پرداخت بین بانکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ماه فوریه ۲۰۱۶، ۱ میلیارد دلار از حساب بانکی مرکزی بنگلادش دزدیده شد.

دلواپسی عمده شریعت در مورد پول به دلیل اهمیت حفظ و مراقبت از ثروت است. در طول تاریخ، در چندین مورد دولت‌ها و بانک‌های مرکزی زیادی به دلیل تورم باعث نابودی ثروت (ملی) زیادی شده‌اند: بسیاری از موارد در طول تاریخ، دولت‌ها و بانک‌های مرکزی از طریق تورم ثروت را از بین برده‌اند: جمهوری وایمار آلمان در سال ۱۹۲۳، یونان در سال ۱۹۴۴، مجارستان در سال ۱۹۴۶، یوگسلاوی در سال ۱۹۹۴، اندونزی در سال ۱۹۹۹ و زیمبابوه ۲۰۰۸ نمونه‌هایی از موارد هستند.

یک مثال از عصر معاصر: سیاست پولی و کاهش اجباری نرخ تبادلات ارز در ونزوئلا شکست خورده و این کشور در در بحبوحه یک بحران اقتصادی بزرگ قرار دارد. تورم این کشور در حدود ۵۰۰ درصد است. در این مورد، فقدان یک مقام مرکزی، باعث قدرت بیت کوین شده است و برخی از مردم ونزوئلا به عنوان یک ذخیره ارزش و وسیله تبادل به سمت بیت کوین حرکت کرده‌اند. آن‌ها بیت کوین را قابل اعتماد تر از ارز ملی خود یعنی bolivar می‌دانند که برای خرید یک قرص نان باید چند صد اسکناس پرداخت شود.

در مورد نوسان و ثبات قیمت

یکی از دلایلی که برخی علما بیت کوین و ارزهای دیجیتال را حرام می‌دانند، ناپایدار بودن و نوسانات بسیار زیاد این نرخ تبادل این ارز است. نوسانات یک عامل خارجی است که در تعیین اعتبار پول و ارز نقشی ندارد. قیمت‌ها همیشه بر اساس قاعده عرضه و تقاضا تغییر می‌کنند، همان‌طور که در همه دارایی‌های دیگر مانند طلا، نقره و ارزهای فیات نیز وجود دارد.

به دلیل حقیقت نوسانات، نمی‌توان بیت کوین و ارز دیجیتال را حرام اعلام کرد. در حقیقت اگر این شرط تعیین کننده بود، تجارت طلا، نقره، دلار آمریکا و یورو هم غیرشرعی است، چرا که این دارایی‌ها نیز دارای نوسان هستند. برای مثال، دو برابر مقدار طلایی که تاکنون در تاریخ تمدن بشری استخراج شده است، در بازارهای دیجیتال طلا در یک دوره سه ماه تجارت شد.

در مورد کاربردهای نامشروع و غیرقانونی

همچنین معمولاً این‌گونه استدلال می‌شود که بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال عمدتاً برای پول‌شویی و دیگر مقاصد غیر قانونی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این هم یک عامل خارجی است که مستقیماً ارتباطی با معیار قانونی اسلامی یک پول ندارد.

به طور کلی، استفاده از یک چیز مشروع برای هدف نامشروع، آن را نامشروع نمی‌سازد. برای مثال می‌توان به یک روایت از حضرت محمد (ص) اشاره کرد که او فروش انگور به یک تاجر شراب را ممنوع اعلام کرده بود. این برای آن است که شراب در شریعت حرام است اما تولید و تجارت انگور برای اهداف مشروع، بلا مانع است.

در این مورد، نکته قابل توجه اینجاست که تمام ارزهای فیات فعلی برای اهداف غیرقانونی مانند پول‌شویی، کلاهبرداری و تجارت نامشروع مورد استفاده قرار می‌گیرند. اینکه دلار آمریکا در بین تمام ارزهای دیگر، بیشترین کاربرد را برای پول‌شویی و مقاصد غیرقانونی دارد، کاملاً روشن است.

دیدگاه دوم: ارز دیجیتال در اصل جایز است

برخی دیگر از علما معتقدند که بیت کوین در اصل جایز است. این دیدگاه را می‌توان با توجه به بحث قبلی درباره معیارهای پول و طلا بررسی کرد.

یک قاعده قانونی مشهور توسط فقها ارائه شده است: «الأصل فی المعاملات الإباحة». این به این معنی است در معاملات تجاری، اصل کلی قابل قبول است. به عبارت دیگر، همه چیز جایز است، مگر اینکه ما آن را کاملاً بر خلاف اصول شریعت بدانیم.

با توجه به این اصل، ارز دیجیتال در اصل جایز است. به همین ترتیب، در صورت وجود ویژگی‌های زیر، هر چیزی را می‌توان پول در نظر گرفت:

۱. در میان مردم به عنوان یک چیز ارزشمند تلقی شود.

۲. توسط همه یا گروه قابل توجهی از مردم به عنوان وسیله تبادل پذیرفته شود.

۳. وسیله‌ای برای سنجش ارزش باشد.

۴. به عنوان واحد حساب عمل کند.

بنابراین، هر ارز دیجیتال (مانند بیت کوین) که شرایط فوق را داشته باشد، به عنوان پول مقبول است.

یکی از مدرسه‌های دینی اسلامی آفریقای جنوبی، دارالعلوم زکریا، در بیانیه اعلام کرد که بیت کوین شرایط مال را دارد و بنابراین تجارت آن جایز است. با این حال، این مدرسه خاطرنشان کرد که ارزهای دیجیتال به عنوان پول واجد شرایط، باید توسط مقامات دولتی مربوطه مورد تأیید قرار گیرد.

نتایج به دست آمده

برای نتیجه گیری درست، نویسنده مایل است برخی نکات کلیدی را روشن کند:

۱- درک و آگاهی درباره ارز دیجیتال، استخراج، تراکنش‌ها، امنیت و تأثیرات سیستماتیک، در حال پیشرفت است. بنابراین، انتظار می‌رود که نسبت به شناخت هر چه بیشتر ارز دیجیتال، دیدگاه‌های شریعت آگاهانه‌تر و قابل اعتماد تر شود.

۲- بلاک چین فقط پلتفرمی برای بیت کوین و ارز دیجیتال نیست. این یک دفترکل دیجیتال و غیرمتمرکز است که توانایی ثبت هر نوع اطلاعاتی را به صورت امن و غیرقابل تغییر دارد. بلاک چین می‌تواند در شریعت به عنوان یک مزیت در شفافیت و افشای حقیقت در نظر گرفته شود. بلاک چین می‌تواند به منظور احقاق اعتماد در تراکنش‌ها و مبادلات به خوبی عمل کند.

۳- با توجه به شرایط فعلی بیت کوین، نویسنده با دیدگاه دوم موافق است که بیت کوین در اصل جایز است، زیرا بیت کوین با توجه به قیمت بازارهای جهانی ارزشمند است و در میان افراد زیادی مانند بازرگانان، نانوایی‌ها،رستوران‌ها و حتی خرده فروشان بزرگ مانند Overstock.com به عنوان روش پرداخت پذیرفته شده است.

علاوه بر این، ممکن است افرادی بیت کوین را به عنوان وسیله تبادل مخفی خود پذیرند. برای تصمیم گیری وضعیت شریعت و جایز بودن بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال، طبقه بندی زیر در محیط قانونی و نظارتی رایج اهمیت دارد. از نظر حوزه قضایی برای ارزهای دیجیتال سه حالت کلی وجود دارد:

الف) حکومت‌های که در آن استفاده از ارزهای دیجیتال صراحتاً ممنوع است. در چنین حوزه قضایی، معامله با ارزهای دیجیتال مجاز نیست.

ب) حکومت‌هایی که در آن تنظیم کننده‌ها درباره ارزهای دیجیتال سکوت اختیار کرده‌اند و قانونی یا غیرقانونی بودن آن اعلام نشده است. در این فضاها اغلب تنظیم کنندگان به اخطارها و هشدارهای عمومی بسنده می‌کنند.

ج) حکومت‌هایی که در آن تنظیم کنندگان ارز دیجیتال را به عنوان یک دارایی و یا یک پول جایگزین پذیرفته‌اند و برای استفاده عموم مردم قوانین را تنظیم می‌کنند.

از دیدگاه شریعت، در دو حوزه قضایی آخر، معامله با بیت کوین و ارزهای دیجیتال دیگر بلا مانع است. با این حال، حفاظت از ثروت یکی از اهداف اساسی شریعت است. بنابراین، کاربران ارزهای دیجیتال موظف به مراقب بودن هستند.

۴- چشم انداز ارزهای دیجیتال به ویژه بیت کوین تبدیل شدن به یک ارز جایگزین بدون کنترل مرکزی و در یک شبکه همتا به همتا است. بازارهای ارز دیجیتال در معرض نوسانات شدید قرار دارند و احتمالاً این وضعیت تا چند سال آینده هم به همین صورت باقی بماند. در بسیاری از حوزه‌های قضایی، وضعیت قانونی ارزهای دیجیتال همچنان نامشخص است که به نوسانات می‌افزاید. بنابراین، هرگونه سرمایه گذاری ارزهای دیجیتال (چیزی که اکنون به صورت گسترده انجام می‌شود) توصیه نمی‌شود. همانطور که قبلاً ذکر شد، در نظر گرفتن یک پول یا ارز به عنوان کالا و سرمایه گذاری روی آن، با چشم‌اندازهای پولی در تضاد است. در روی دیگر سکه، گسترش و بهره‌مندی از شبکه‌های ارزهای دیجیتال به عنوان روش پرداخت، در صورت داشتن مزایا بهتر نسبت به سیستم‌های معمولی توصیه می‌گردد.

۵- افزایش سریع محبوبیت در حوزه ارزهای دیجیتال و فناوری مربوط به آن، به ویژه افزایش ICO ها (عرضه‌های اولیه سکه)، فرصت‌های سرمایه گذاری تردید آوری را ایجاد کرده است. اگر چه بررسی ICO ها خارج از بحث این مقاله است، همه سرمایه گذاران باید ملاحظات لازم را انجام دهند. جوامع مسلمان به ویژه باید با احتیاط کنند، زیرا اخیراً کلاهبرداران زیادی در حوزه ارزهای دیجیتال با استفاده از تبلیغاتی مانند سرمایه گذاری حلال سعی در خالی کردن جیب مردم را دارند . به عنوان یک قاعده کلی، تقریباً تمام فرصت‌های سرمایه گذاری که وعده بازگشت سرمایه را به شما می‌دهند، کلاهبرداری‌هایی از نوع پانزی و هرمی هستند که هر دوی آن‌ها نامشروع و حرام هستند.

حکم شرعی الیمپ ترید

حکم شرعی باینری آپشن حلال است یا حرام؟ (از دیدگاه مراجع تقلید)

حکم شرعی باینری آپشن ، آیا باینری آپشن حلال است؟ آیا فارکس و باینری آپشن مطابق قانون و سنت اسلام…

من به واتساپ متاسفانه دسترسی ندارم. لطفا یک پیام به ایمیل من.

در واتس اپ ارسال کنین.

ببینید من در پلن ۱ سرمایه گذاریم را شروع کردم موقع برداشت به.

احتمالا اشتباه میکنین و این سایت از شما نخواسته. چون همونطور.

مدیر ارشد فناوری ریپل به شکایت از بیت‌بوی می پردازد

سایت Hash Range استخراج ابری بیت کوین کلاهبرداری است؟

حساب کارگزاری چیست؟ نحوه باز کردن حساب کارگزاری

بیگ اینکام به عنوان رسانه تخصصی حوزه ارزهای دیجیتال فعالیت خود را از زمستان 1398 آغاز کرد.

بیگ اینکام مسئولیت خود را آشنایی عموم با فناوری هایی نظیر رمز ارز، بیت کوین و بلاک چین می داند. هم چنین ما به عنوان مشاور سرمایه گذاری در ابتدای راه فعالیت های مورد نظر را تجزیه و تحلیل میکنیم. این طرح نشان دهنده ی دورنمایی از وضعیت عموم و آشنایی آن ها در این زمینه می باشد.

لازم به ذکر است فعالیت و سرمایه گذاری در این حوزه به عهده خود کاربر می باشد، زیرا فعالیت در زمینه سرمایه گذاری ارزهای دیجیتال دارای ریسک می باشد.

حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟ ارزهای دیجیتال از نگاه اسلام

ارزهای دیجیتال روز به روز جایگاه خود را در اقتصاد ما محکم‌تر کرده و به نظر می‌رسد در آینده‌ای نه چندان دور به جزئی از زندگی روزانه ما تبدیل شوند.از آن جایی که اقتصاد کشورهای اسلامی بر احکام شرعی اسلام نوشته و تنظیم شده است، این سؤال پیش می‌آید که حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟

آیا خرید و فروش و سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال حلال است؟ در این مطلب سعی می‌کنیم به این سؤالات پاسخ داده و حکم شرعی ارز دیجیتال را بررسی می‌کنیم.

ارز دیجیتال چیست؟

قبل از این که به بررسی حکم شرعی ارزهای دیجیتال آشنا شویم، باید ابتدا ببینیم ارز دیجیتال به چه چیزی اطلاق می‌شود تا بدانیم که این نوع از دارایی چه چارچوبی در اقتصاد اسلامی دارد.

ارزهای دیجیتال دارایی‌های رمزنگاری شده ای هستند که ماهیت غیرمتمرکز دارند بدین معنی که کنترل و مدیریت آن‌ها در دست یک شخص خاص نیست و با حمایت تمامی کاربران به عملکرد خود ادامه می‌دهند.

ارزهای دیجیتال به راحتی با استفاده از کیف پول‌های دیجیتال قابل خرید و فروش هستند و با توجه به عرضه و تقاضا دچار نوسانات قیمتی می‌شوند. تولید این ارزهای دیجیتال با فعالیت کاربران در شبکه انجام می‌شود که در قالب پاداش به افراد داده می‌شود.

حکم شرعی ارز دیجیتال

در سرتاسر جهان اسلام نظرات ضد و نقیضی در مورد حکم خرید و فروش ارز دیجیتال وجود دارد. بسیاری بر این باورند که خرید و فروش ارزهای دیجیتال حرام بوده و بسیاری دیگر نیز معتقدند که صدور حکم حرام بودن برای ارزهای دیجیتال صحیح نیست.

به دلیل ناشناخته بودن ارزهای دیجیتال، نظرات در مورد حکم شرعی آن بسیار متفاوت است.

بسیاری از وجهه‌های ارزهای دیجیتال ناشناخته بوده و عملکرد آن در اقتصاد اسلامی هنوز به طور کامل مشخص نیست؛ به همین دلیل صدور حکم توسط مراجع تقلید نیازمند تحقیق و تفحص در منابع دینی است.

از آن جایی که در هیچ کدام از منابع دینی به صورت مستقیم به مسئله‌ای مانند ارزهای دیجیتال اشاره نشده است، می‌توان از شرح و بسط دادن منابع و با استفاده از علومی مانند اصول فقه، تفسیر قرآن و تفسیر احادیث به یک نظریه کلی در مورد دیدگاه اسلام درباره ارزهای دیجیتال رسید.

از آن جایی که تفاسیر ممکن است متفاوت باشند، طبیعتاً با احکام شرعی متفاوتی درباره ارزهای دیجیتال در جهان اسلام مواجه خواهیم بود. در ادامه حکم شرعی مراجع تقلید اهل تشیع داخل ایران و حکم شرعی اهل تسنن را درباره ارزهای دیجیتال بررسی می‌کنیم.

حکم شرعی اسلام درباره خرید و فروش ارزهای دیجیتال چیست؟

آن چه که در موارد بسیاری باعث سوءظن به ارزهای دیجیتال می‌شود، شباهت نسبی استخراج ارز دیجیتال به قمار است چرا که استخراج کنندگان نمی‌دانند که آیا به بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال دست خواهند یافت یا خیر.

از طرفی نیز مطابق قاعده «نفی سبیل» خرید و فروش ارزهای دیجیتال یا هر دارایی دیگری به شرطی قابل پذیرش است که ضرر و زیانی متوجه مسلمانان و جوامع اسلامی نشود. به دلیل ماهیت غیرمتمرکز بودن، ارزهای دیجیتال در کنترل شخص یا دولت خاصی نیستند و عرضه و تقاضای آن‌ها توسط مردم و بسته به فعالیت آن‌ها کنترل می‌شود.

تا به امروز هیچ موردی مبتنی بر ضرر و زیان دیدن جوامع اسلامی از خرید و فروش ارزهای دیجیتال مشاهده نشده است چرا که این ارزها در اختیار دولت و کشور خاصی نیستند.

یکی دیگر از مواردی که روی تعیین حکم شرعی ارز دیجیتال اهمیت دارد، قاعده «لا ضرر و لا ضرار» است که مطابق آن معامله گران نباید در طرفین معامله متوجه ضرر شوند. در تمامی معاملات ارزهای دیجیتال قیمت ارزها برای طرفین به طور کامل مشخص است و خریدار و فروشنده در کمال آگاهی معاملات خود را انجام می‌دهند.

با این وجود ابهامات بسیاری در مورد ارزهای دیجیتال وجود دارد و جهان اسلام هنوز در مورد این ارزها متفق القول نیست. نظر علما و مراجع تقلید نیز درباره حکم شرعی ارزهای دیجیتال در میان مراجع اهل تشیع و اهل تسنن متفاوت است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

ارزهای دیجیتال نباید به مسلمانان و جوامع اسلامی آسیب برسانند؛ در غیر این صورت معاملات آن ها جایز نیست

از طرفی نیز مطابق قاعده اکل مال به باطل، مسلمانان باید از سیستم‌های مالی استفاده کنند که در آن از «مال» به عنوان ابزاری برای سوء استفاده قرار نگیرد. بدین صورت که باید سلامت معاملات و نحوه استفاده از دارایی‌ها تضمین گردد.

مواردی مانند تصرف در مال دیگران، ربا و معاملات ضرری و غرری همگی نمونه‌هایی از اکل مال به باطل هستند که از منظر بعضی مجتهدین و مراجع تقلید ارزهای دیجیتال می‌توانند اکل مال به باطل محسوب شوند.

حکم شرعی رهبر انقلاب اسلامی درباره ارزهای دیجیتال؛ مطابق قوانین جمهوری اسلامی ایران

حضرت آیت الله خامنه‌ای فعلاً در این باره فتوایی صادر نکرده‌اند اما از نظر ایشان عمل به قوانین جمهوری اسلامی الزامی است. در قوانین جمهوری اسلامی هیچ گونه ممنوعیتی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال وجود ندارد اما هیچ کدام از ارزهای دیجیتال به صورت رسمی توسط بانک مرکزی پشتیبانی نمی‌شوند.

امروزه صرافی‌های داخلی بسیاری را مشاهده می‌کنیم که امکان خرید و فروش ارزهای دیجیتال را برای کاربران ایرانی فراهم کرده‌اند. اگرچه ماین کردن و استخراج ارزهایی مانند بیت کوین به دلیل مصرف زیاد انرژی در داخل کشور ممنوع است اما معاملات آن مانعی ندارد، اگرچه که به صورت رسمی پذیرفته نشده‌اند.

• حکم شرعی آیت الله سیستانی درباره ارزهای دیجیتال؛ خرید و فروش ارز دیجیتال جایز نیست
• آیت الله سیستانی خرید و فروش و معاملات ارزهای دیجیتال را جایز نمی‌دانند.

• حکم شرعی آیت الله مکارم شیرازی درباره ارزهای دیجیتال؛ جایز نیست
• آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ به این سؤال که حکم خرید و فروش ارزهای دیجیتال چیست؟ پاسخ داده‌اند که: «از آن جایی که معاملات ارزهای دیجیتال با ابهامات بسیاری همراه است، ورود در آن اشکال داشته و جایز نیست».

• حکم شرعی آیت الله نوری همدانی؛ بلامانع است
• از نظر آیت الله نوری همدانی خرید و فروش ارزهای دیجیتال بلامانع است.

• حکم شرعی آیت الله صافی گلپایگانی درباره ارزهای دیجیتال؛ اشکال دارد
• از دیدگاه آیت الله صافی گلپایگانی از آن جایی که خرید و فروش ارزهای دیجیتال اکل مال به باطل است، خرید و فروش آن جایز نیست.

حکم شرعی اهل تسنن درباره خرید و فروش ارزهای دیجیتال

در ادامه به نظر مراجع اهل تسنن درباره حکم شرعی خرید و فروش ارز دیجیتال می‌پردازیم:

• حکم شرعی هیئت فتوای اهل سنت جنوب ایران درباره ارزهای دیجیتال؛ جایز است
• هیئت فتوای اهل سنت جنوب ایران بر این باور است که داد و ستد این دارایی‌ها که ماهیت پولی دارند جایز است اما با رعایت احتیاط و بهتر است تا زمان رسمیت بخشیدن به این ارزها از معاملات آن‌ها خودداری کرد.

• حکم شرعی علمای اهل سنت عراق درباره ارزهای دیجیتال؛ جایز نیست
• خرید و فروش ارزهای دیجیتال اکل مال به باطل بوده و از نظر شرعی حرام است.

سؤالات متداول

به دلیل شناخت کمی که از ارزهای دیجیتال داریم، میان مراجع مختلف اهل تشیع و اهل سنت اختلاف نظرهایی وجود دارد که به نظر می‌رسد در آینده نه چندان دور رفع خواهد شد.

اگرچه رهبری به صورت مستقیم درباره ارزهای دیجیتال فتوا صادر نکرده‌اند اما معتقد هستند که معامله گران و خریداران باید مطابق قوانین جمهوری اسلامی اقدام کنند.

از منظر غالب علمای اهل تشیع خرید و فروش ارزهای دیجیتال به دلیل نا شناخته بودن جایز نیست.

سخن آخر

شناخت بیشتر افراد جامعه درباره ارزهای دیجیتال در سطح نسبتاً پایینی قرار دارد و به صورت مستقیم در ادیان مختلف به حکم شرعی ارز دیجیتال اشاره نشده است. حکم شرعی ارزهای دیجیتال از طریق استنباط مراجع تقلید از آیات و احادیث امکان پذیر است.

از آن جایی که نظر مراجع تقلید در رابطه با حکم شرعی ارز دیجیتال ممکن است متفاوت باشد، هنوز یک حکم شرعی واحد و ثابت برای ارزهای دیجیتال صادر نشده است. با این وجود ارزهای دیجیتال در داخل کشور با ممنوعیت خاصی دست و پنجه نرم نمی‌کنند و کاربران می‌توانند از طریق صرافی‌های داخلی نسبت به خرید و فروش ارزهای دیجیتال اقدام کنند.

قصد خرید یا فروش ارز دیجیتال در ایران را دارید؟ در این سایت می‌توانید با اطمینان و با چند کلیک خرید کنید:

حکم شرعی ارز دیجیتال، بیت کوین و اتریوم

این روز‌ها که نام ارز دیجیتال یا رمز ارز را می‌شنویم، پرسش‌های متعددی درباره این وجه دیجیتال به ذهنمان می‌رسد. یکی از مهمترین پرسش ها، حکم شرعی در خصوص ارز دیجیتال مانند بیت کویت و اتریوم است، با این وجود پرسش اولیه این است که اساسا ارز دیجیتال چیست؟ ارزهای دیجیتال ارز‌هایی هستند که به صورت الکترونیکی ذخیره و منتقل می‌شوند و مبنای آن‌ها صفر و یک است.

این روز‌ها که نام ارز دیجیتال یا رمز ارز را می‌شنویم، پرسش‌های متعددی درباره این وجه دیجیتال به ذهنمان می‌رسد. یکی از مهمترین پرسش ها، احکام شرعی در خصوص ارز دیجیتال است، با این وجود پرسش اولیه این است که اساسا ارز دیجیتال چیست؟ ارزهای دیجیتال ارز‌هایی هستند که به صورت الکترونیکی ذخیره و منتقل می‌شوند و مبنای آن‌ها صفر و یک است.

به گزارش سرویس خواندنی‌های انتخاب، ارز دیجیتال به انواع مقادیر با ارزش ایجاد شده در بستر دیجیتال اشاره دارد؛ بنابراین مبنای این نوع ارز به طور کلی با ارز‌های فیزیکی و رایجی که می‌شناسیم متفاوت است. با این وجود ارز دیجیتال با، اما و اگر‌های متعددی همراه است و هنوز مورد اعتماد بسیاری از افراد قرار ندارد.

ریشه‌های ارز دیجیتال
پول‌های دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم به عنوان «پول‌های غیرمتمرکز دیجیتال» شناخته می‌شوند؛ به این معنی که مرکزی برای تولیداین پول وجود ندارد. بیت کوین اولین پول دیجیتال، یک سیستم پرداخت جدید و یک نوع پول کاملاً دیجیتال را به وجود آورده‌است. این اولین شبکه پرداخت نقطه به نقطه غیر متمرکزی هست که توسط کاربرانش بدون هیچگونه واسطه ای، قدرت یافته‌است.

ریشه‌های ارز دیجیتال به ایجاد شرکت دیجی‌کش در اواخر دهه ۹۰ توسط دیوید چاوم برمی‌گردد. دیجی‌کش که در آن از علم رمزنگاری استفاده شده بود، بستری برای بانک‌ها فراهم می‌کرد تا به وسیله آن قابلیت انتقال ارزش به صورت الکترونیکی فراهم شود.

پولشویی و ارز دیجیتال
یکی از اولین ای-گلد‌ها با پشتوانه طلا در سال ۱۹۹۶ ایجاد شد. یکی از پول‌های دیجیتال مطرح دیگر رزرو آزادی بود که در سال ۲۰۰۶ به‌وجود آمد. این سرویس به کاربران اجازه می‌داد تا پول دلار یا یوروی خود را به رزرو آزادی تبدیل کرده و بتوانند آن را آزادانه با دستمزد ۱٪ بین یکدیگر رد و بدل کنند. هر دوی این سرویس‌ها متمرکز بوده و برای استفاده در پول‌شویی شهرت داشتند. همین امر سبب شد تا دولت آمریکا هر دو سرویس را تعطیل کند.

بیت کوین چیست؟

بیت‌کوین در سال ۲۰۰۹ به جهانیان معرفی شد و به سرعت به سرشناس‌ترین ارز دیجیتال در جهان تبدیل شد. ولی از نظر حقوقی هنوز هیچ کشوری آن را به عنوان پول قانونی به رسمیت نشناخته‌است. از نظر فنی بیت‌کوین نخستین پول دیجیتال غیرمتمرکز است. چرا که بدون بانک مرکزی یا مسئول مرکزی کار می‌کند. این شبکه همتابه‌همتا است و تراکنش‌ها، مستقیماً و بدون واسطه بین کاربران انجام می‌شود.

هیچ‌کس مالک شبکه بیت‌کوین نیست و مانند ایمیل، این کاربران بیت‌کوین هستند که آن را کنترل می‌کنند. کاربرد‌های بیت‌کوین در هیچ‌کدام از دیگر سیستم‌های پرداخت دیگر یافتنی نیست. در اردیبهشت ۱۳۹۷ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که به‌کارگیری بیت کوین و ارز‌های مجازی دیگر در تمام مراکز پولی و مالی ممنوع است.

برخی از مردم جهان، بیت‌کوین می‌خرند یا از آن برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. در ماه ژوئیه سال ۲۰۱۴ نخستین صندوق بیت‌کوین در نیوجرسی تنظیم و توسط کمیسیون خدمات مالی نیوجرسی تأیید شد. در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴، بانک مرکزی اروپا و سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی هشدار دادند که سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین ریسک است.

چرا بیت کوین مورد انتقاد است؟

_نامشخص بودن طرفین پرداخت
_عدم تایید ارز‌های دیجیتل توسط اغلب نهاد‌های دولتی و قانونی
_غیرقابل ردیابی بودن یا دشوار بودن ردیابی گیرنده و فرستنده
_استفاده در برخی وبسایت‌های سیاه یا استفاده برای پولشویی

بیت‌کوین‌ها عموماً از راه فعالیت‌های استخراج (ماینینگ) که همان فرایند پردازش تراکنش‌های بیت‌کوین است، بدست می‌آیند. این روش مستلزم در اختیار داشتن کامپیوتر‌ها و سخت‌افزار‌های قدرتمندی است. رهمچنین برخی از وب سایت‌های بخت‌آزمایی، به کاربران خود بیت‌کوین می‌دهند؛ بنابراین دو عنصرِ «غیر متمرکز بودنِ حسابرسی» و «نقل و انتقالات بدون حضور یک نهاد واسطه‌ای» دو ویژگی مهم رمزارزهاست که آن‌ها را از سیستم‌های مرسوم در نظام بانکی متمایز می‌کند.

حکم شرعی بیت کوین و سایر ارز‌های دیجیتال

اصول چهارگانه معاملات را باید در مورد حکم فقهی بیت کوین و رمز ارز‌ها مد نظر داشت: وجود یا عدم وجود ضرر غرر اکل مال به باطل ربا در مورد حکم شرعی رمز ارز ها، غرر که آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی نیز به آن اشاره داشته‌اند، و مساله اکل مال به باطل مورد بحث و تحقیق است.

یکی از ایرادات وارد بر رمز ارز‌ها که بیشتر از طرف اهل سنت مطرح می‌شود مساله قمار در استخراج است، زیرا ماینر در هر لحظه نمی‌داند که در برابر منابع مصرفی جایزه بلاک را دریافت خواهد کرد یا خیر و بیت کوین در اسلام حرام است یا حلال؟ این مساله به صورت یک احتمال باقی مانده است.

قاعده لاضرر و لا ضرار فی الاسلام از فقه فردی به طریق اولی به فقه حکومتی وارد می‌شود و بیان می‌کند که در هیچ معامله‌ای طرف یا طرفین نباید از معامله متضرر باشند که در سطح حکومتی و اقتصاد نیز قابل تعمیم است. با توجه به اینکه قیمت بیت کوین و رمز ارز‌ها بهتر از هر کالای دیگری در سطح جهان با عرضه و تقاضا کنترل و تعیین می‌شود پس در سطح فردی ضرر نمی‌تواند متوجه فردی باشد که از قیمت آگاه است و در غیر این صورت شرط غرر در معامله برقرار خواهد شد.

همچنین ضرر عمومی از حضور رمز ارز‌ها برای جامعه قابل اثبات نیست و همان طور که در انتهای مقاله توضیح خواهیم داد رمز ارز‌ها دارای ویژگی‌هایی هستند که در نظر اسلام پسندیده بوده، ولی ارز‌های فعلی دنیا فاقد این خصوصیات هستند. از عوامل دیگری که برای باطل بودن معامله با بیت‌کوین یا حرام بودن آن آورده می‌شود ادعای ارتباط آن با دشمنان مسلمانان یا امثال آن است که می‌تواند تحت عنوان قاعده نفی سبیل برای ارائه حکم شرعی له یا علیه رمز ارز‌ها استفاده شود.

قاعده نفی سبیل ناظر بر مسدود کردن امکان تسلط دیگران بر جامعه مسلمین از طریق رمز ارز‌ها است. یکی از محکم‌ترین پاسخ‌ها به این شبهات، قاعده شرعی «البینه علی المدعی» است به عبارت بهتر مدعیان این شبهات تا زمانی که دلیل روشن و دقیقی برای اثبات این ادعا نداشته باشند نباید با استناد به این شبهات حکمی در رد رمز ارز‌ها صادر کنند.

ضمن اینکه طبیعت غیر متمرکز و توزیع شده اغلب شبکه‌های بلاکچین قابل رصد و مشاهده است. علاوه بر این موارد، مالکیت در بلاکچین به صورت خصوصی است و یک حکومت خارجی به واسطه اینکه رمز ارز‌ها یا استخراج آن در اختیار مردم آن کشور قرار دارد نمی‌تواند دارای سلطه بر کشور دیگری باشد. همچنین ماهیت اکوسیستم بلاکچین در تشابه با خود شبکه نوعی توزیع شدگی را نشان می‌دهد که طرف‌های مختلف حاضر در شبکه گا‌ها منافع متضادی نیز دارند.

به طور مثال دارندگان رمز ارزها، ماینرها، صرافی رمز ارزها، کیف پول رمز ارزها، توسعه دهندگان بلاکچین همگی طرف‌های درگیر در اکوسیستمی هستند که هیچ یک بدون حضور حداقلی دیگری قادر به فعالیت نیستند و به طور مثال صرف تسلط بر مخزن کد بیت کوین نمی‌تواند باعث تسلط بر شبکه بلاکچین بیت کوین شود. در مورد رعایت مصلحت مسلمین هم هیچ دلیل یا ادعای له یا علیه رمز ارز‌ها در تقابل با مصلحت مسلمانان وجود ندارد.

نظر مراجع تقلید درباره حکم رمز ارز‌ها

در سال ۱۳۹۶ استفتائی از برخی مراجع عظام تقلید پیرامون حکم شرعی استفاده از بیت کوین در معاملات، صورت گرفته که نتیجه آن به شرح زیر است:

به طور کلی نظرات علمای مختلف درباره حکم شرعی کریپتوکارنسی‌ها را می‌توان در سه دسته بدون نظر، مخالف یا موافق با ذکر دلیل و موافق یا مخالف بدون ذکر دلیل طبقه بندی کرد. آنچه که مهم است این است که همان طور که اشاره شد باید به تفکیک حوزه و همچنین با توجه به کارکرد رمز ارز‌ها نسبت به ارائه حکم شرعی در مورد آن‌ها اقدام کرد.

در ادامه نظرات مراجع عظام تقلید را می‌توانید بخوانید:

مطابق نظر آیت الله خامنه‌ای
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

از مقام معظم رهبری پاسخی در این زمینه به دست ما نرسیده است. (تذکر مهم: با توجه به اینکه مقام معظم رهبری در این زمینه فتوا نداده اند، این به این معنا نیست که استفاده از این پول اشکال ندارد، بلکه مقلدین ایشان باید با رعایت الاعلم فالاعلم به مرجع دیگر در این مسئله رجوع کنند. لازم به ذکر است مطابق نظر معظم له رعایت قوانین رسمی کشور در این زمینه لازم الاجراست.

طبق نظر آیت الله مکارم شیرازی
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ: با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین در اسلام حرام است یا حلال؟ بیت کوین دارد معامله آن اشکال دارد.

آیت الله نوری همدانی
حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ: ورود در این معاملات اشکال دارد.

حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ: با توجه به ابهامات فراوانی که این نوع معامله دارد، استفاده از این پول جایز نیست.

آیت الله وحید خراسانی
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ: خرید و فروش آن باطل است.

آیت الله صافی گلپایگانی
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

پاسخ: حرام و اکل مال به باطل است. والله العالم

آیت الله شبیری زنجانی
معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چه حکمی دارد؟

پاسخ: چنانچه استفاده از این‌گونه ارز‌ها نوعاً مفسده اقتصادی داشته یا خلاف قانون باشد، خرید و فروش آن اشکال دارد.