استفاده از رمز دوم ایستا برای تراکنش‌های کم مقدار مشروط است
بانک مرکزی در بخشنامه‌ای به شبکه بانکی اعلام کرد که استفاده از رمز دوم ایستا برای تراکنش‌های کمتر از ۵۰۰ هزار تومان صرفا در صورت پذیرش مسئولیت سوءاستفاده‌ها و جبران خسارت توسط بانک است.
به گزارش بانکی دات آی آر به نقل از خبرنگار ایبِنا، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دستورالعمل تکمیلی جایگزینی رمزهای پویا به جای رمزهای ایستا در پرداخت‌های بدون حضور کارت را به منظور افزایش سطح امنیت مشتریان بانکی و جلوگیری از تضعیع حقوق سپرده گذاران به شبکه بانکی ابلاغ کرد؛ این بخشنامه که از سوی ناصر حکیمی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی ابلاغ و منتشر شده، تاکید دارد که ضروری است تا رمز یکبار مصرف برای مشتریان کاملا رایگان باشد و تمامی بانک‌هازیرساخت رمز دوم یکبار مصرف را از تاریخ اول خرداد ماه ارائه کنند.
شبکه بانکی به جبران خسارت مشتریان از ابتدای خرداد ماه
در بخش اول این بخشنامه در خصوص رمز دوم یکبار مصرف و مسئولیت بانک‌ها اعلام شده که از ابتدای خردادماه تامین امنیت مشتریان نظام بانکی در تراکنش‌های بدون حضور کارت بر عهده بانک‌ها بوده و هرگونه مسئولیت استفاده از حساب‌های مشتریان به دلیل آسیب‌پذیری‌های امنیتی در سرویس‌های بانکی مستقیما به عهده بانک خواهد بود و در این موارد تایید مراجع قضایی برای جبران خسارت مشتریان کفایت می‌کند؛ بر همین اساس در صورتی که بانک زیرساخت رمز دوم یکبار مصرف را از ابتدای خرداد ماه نداشته و با دیرکرد به مشتریان ارائه کند، در صورتی که در این بازده زمانی کلاهبرداری رخ دهد یا اگر به دلیل نفوذ و سوءاستفاده از زیرساخت رمز دوم یکبار مصرف به دلیل آسیب پذیری امنیتی کلاهبرداری از مشتری انجام شود، بانک مذکور باید نسبت به جبران خسارت مشتری با تایید مراجع قضایی اقدام کند.
رمز دوم یکبار مصرف کاملا رایگان است
بخشنامه جدید بانک مرکزی به شبکه بانکی در خصوص رمز دوم یکبار مصرف تاکید دارد که جایگزینی رمز دوم پویا به جای رمزهای دوم ایستا برنامه‌ای از سوی بانک مرکزی به منظور ارتقای سطح امنیتی نظام بانکی است و با توجه به این که امنیت بخش لاینفک هر خدمتی به شمار می‌رود، رمز دوم یکبار مصرف هیچ هزینه‌ای برای دارندگان کارت و مشتریان بانکی ندارد؛ معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در این بند از بخشنامه خاطر نشان کرده است که اخذ کارمزد توسط شبکه بانکی برای فعالسازی رمز دوم یکبار مصرف غیر قانونی به شمار می‌رود و باید این خدمت رایگان ارائه شود.
ارائه رمز دوم ایستا برای تراکنش‌های زیر ۵۰۰ هزار تومان مشروط به قبول مسئولیت بانک برای جبران خسارت
در این بخشنامه بانک مرکزی خاطر نشان کرده که بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری می‌توانند با قبول مسئولیت هرگونه سوءاستفاده از مسایل امنیتی و جبران خسارت احتمالی وارد شده به مشتریان برای تراکنش‌های کممقدار (با سقف کمتر از ۵ میلیون ریال در روز برای تمامی تراکنش‌ها و همچنین تراکنش‌هایی که ذینفع آن دستگاه‌های عمومی نظیر صادرکنندگان قبض باشند) استفاده از مرزهای ایستا را مجاز تلقی کنند؛ در واقع بانک مرکزی در حوزه تراکنش‌های کم مقدار تصریح کرده که اگر بانک قبول به جبران خسارت مشتریان برای تراکنش‌های کمتر از ۵۰۰ هزار تومان کند قادر خواهد بود تا زیرساخت رمز دوم ایستا یا همان رمز دوم فعلی کارت‌های بانکی را برای تراکنش به مشتریان ارائه کند و اگر بانک نسبت به جبران خسارت این تراکنش‌ها تعهد ندهد باید مشتری برای هرگونه تراکنش با رمز دوم از رمز دوم یکبار مصرف استفاده کند.
بانک مرکزی راهکارهای تایید هویت قوی مشتری بانک‌ها را بررسی می‌کند
معاون فناوری‌های نوین این بانک طی بخشنامه جدید رمزهای یکبار مصرف اعلام کرده که بانک مرکزی نسبت به بررسی راهکارهای تایید هویت قوی مشتری پیش از برداشت از حساب اقدام خواهد کرد؛ در همین راستا در صورتی که بانک بتواند راه‌حل مطمئن دیگری که با تایید بانک مرکزی متضمن تایید هویت قوی مشتری پیش از برداشت از حساب باشد را اجرایی کند، می‌تواند از این راهکار به عنوان جایگزین رمز پویا استفاده به عمل آورد.
هزینه تمام شده تامین امنیت باید معقول باشد
بانک مرکزی در حوزه هزینه تمام شده زیرساخت تامین امنیت پرداخت‌های بدون حضور کارت اعلام کرده است که هرگونه فرآیند تامین امنیت پرداخت‌های بدون حضور کارت باید با انجام هزینه‌های منطقی و معقول و مطابق با قیمت تمام شده فنی در آن بانک به صورت یک زیرساخت دائمی صورت گرفته و صرفه و صلاح بانک به طور کامل در آن مدنظر قرار گیرد؛ در حقیقت بانک‌ها باید با هزینه معقول نسبت به ایجاد زیرساخت دائمی و مناسب مشتریان در چند بخش اقدام کنند و صرفا به دنبال ارائه راهکارهای مختلف به صورت موقت نباشند.
شبکه بانکی مکلف به ارائه رمز یکبار مصرف برای تلفن‌های همراه غیر هوشمند
در آخرین بند بخشنامه نوسان کممقدار بازارهای داخلی جدید معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی در زمینه رمزهای پویا خاطر نشان شده است که به منظور پشتیبانی حداکثری از مشتریان ضرورت دار امکانات ارائه رمز، محدود به استفاده از برنامه‌های کاربردی گوشی‌های هوشمند نشده و ارائه آن از طریق سایر ابزارها نظیر پیامک، پیام‌رسان‌های داخلی مجاز و نظایر آن برای مشتریان بانک‌ها نیز حسب تشخیص بانک فعال شود؛ بر همین اساس و با توجه به تاکید قبلی بانک مرکزی، بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری ضمن ارائه اپلیکیشن رمز یکبار مصرف برای سیستم عامل اندروید و iOS باید زیرساخت ارائه رمز یکبار مصرف در پیام رسان‌های داخلی مجاز را توسعه دهند و برای مشتریانی که از تلفن‌های غیر هوشمند استفاده می‌کنند از بستر پیام کوتاه و USSD استفاده شود.
عملکرد بازار سهام در ۴ ماه اخیر
۴ ماه از تغییر مسیر شاخصهای بورسی می‌گذرد؛ از اسفندماه تا به اینجای کار برای بورسیها خوشایند نبود. اما سهام دادوستدشده در تالار شیشهای چه وضعیتی دارند و در چهار ماه اخیر چه میزان سود ازآن سهامداران خود کردهاند؟
رویداد۲۴ ۱۲۳ روز از تغییر مسیر شاخصهای بورسی و صعودی‌شدن قیمت سهام در تالار شیشهای می‌گذرد. در این مدت نماگر اصلی بازار سهام توانست خود را از ۲/ ۱ میلیون واحد به ابرکانال ۵/ ۱ میلیون واحد برساند و حتی برای یک روز هم که شده بتواند طعم حضور در محدوده یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی را به سهامداران بچشاند، هر چند نتوانست حضور پایدار در این محدوده داشته باشد.
آمارها نیز نشان می‌دهد شاخص‌کل در این برش زمانی ۱۲۳ روزه توانسته ۲۷ درصد افزایش ارتفاع دهد و نماگر هموزن نیز به رشد ۳۴ درصدی دست یابد، با این‌حال پس از ثبت ۴ ماه صعود متوالی در کارنامه بازار سهام، ۸ روز کاری اخیر، برای بورسیها خوشایند نبود؛ جایی‌که شاخص‌کل بیش از ۴ درصد عقب‌‌‌‌‌‌‌نشینی کرد و دماسنج گروه‌های با ارزش بازار پایین‌تر نیز بیش از ۵درصد افت را نشان داد، اما سهام دادوستد شده در تالار شیشهای چه وضعیتی دارند و در ۴ ماه اخیر چه میزان سود از آن سهامداران خود کردهاند؟
سرنوشت رالی سوم بورس
اولین رالی از جنس مزبور طی کمتر از یک‌‌‌‌‌‌‌ماه در پاییز ۱۳۹۹ روی داد که به رشد ۲۴ درصدی شاخص انجامید. دومین نوبت با رشد ۴۴ درصدی دماسنج بازار در تابستان گذشته محقق شد و سومین دوره رونق به همین رالی اخیر بازمی‌گردد که تا محدوده ۳۳ درصد پیش‌‌‌‌‌‌‌رفت و اکنون بیش از ۴ درصد عقب نشسته است.
ترس سهامداران از ریسمان سیاه و سفیدی که بورس در دو سال‌اخیر به آنها نشان داده سبب شده تا حالا شاهد فروکش خوش‌‌‌‌‌‌‌بینی‌‌‌‌‌‌‌ها در تالار شیشهای باشیم.
برخی عنوان می‌کنند بورس هرچه سود در ۴ ماه گذشته برایشان ساخته بود را در همین روزهای گذشته، بازپس گرفته است و برخی نیز می‌گویند بار دیگر قرار است آن روی زشت بازار را برای چند ماهی ببینند و کاری هم از دستشان بر‌نمی‌‌‌‌‌‌‌آید.
کارشناسان اما عموما نظر دیگری دارند و معتقدند موج سوم صعود قیمت‌ها در تالار شیشهای با گذشته متفاوت است و به‌نظر اصلاح چند روز گذشته شاخصها موقتی خواهد بود.
آنها به محرک‌هایی همچون تورم انتظاری، نرخ دلار، وضعیت سیاسی و البته بازارهای جهانی اشاره می‌کنند و در انتظار بازگشت نماگرهای سهام به مسیر صعود و رشدی آهسته و پیوسته تا پایان‌سال هستند.
آنها می‌گویند ترکیب مقاومت نموداری با عوامل بنیادی در قالب گزارش‌‌‌‌‌‌‌های ضعیف‌‌‌‌‌‌‌تر از انتظار اکثر شرکت‌ها در زمستان ۱۴۰۰ موجب شد از خوش‌بینی قبلی مبنی‌بر امکان تداوم رالی صعودی در کوتاه‌‌‌‌‌‌‌مدت کاسته شود و شاهد خروج حقیقیها از بورس و بازگشت بخشی از این منابع به پناهگاه صندوق‌های معامله‌‌‌‌‌‌‌پذیر باشیم، اما این روند ادامه‌‌‌‌‌‌‌دار نخواهد بود و دیگر قرار نیست شاخص تا مرز یک‌میلیون واحد نزول کند.
در مجموع اما یکی از مهمترین اصول جهت موفقیت در بازارهای مالی این است که فرد سرمایهگذار بتواند تشخیص دهد که در هر مقطع زمانی در کدام نقطه از سیکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های رفتاری اقتصاد و به‌‌‌‌‌‌‌تبع آن بازارها قرار دارد تا متناسب با آن تصمیمات بهینه را اتخاذ کند، اما این کار در تخصص هر سهامداری نیست و شاید همین موضوع در کنار طمع سرمایهگذار در صعودهای پرشتاب است که بعضا باعث سودهای هنگفت در جریان دادوستدهای تالار شیشهای می‌شود.
سود سه رقمی در ۴ ماه
آنگونه که بررسیها نشان می‌دهد در ۱۲۳ روز گذشته بیش از ۵۳ درصد از سهام دادوستد شده در تالار شیشهای بازدهی بیشتری از شاخص‌کل (۲۷ درصد) به ثبت رسانده‌‌‌‌‌‌‌اند و در مجموع بیش از ۹۰ درصد از نمادها نیز عملکرد مثبتی داشته‌‌‌‌‌‌‌اند.
در این میان سهام ۱۸ شرکت سهامی نیز موفق به ثبت رشد سه رقمی از ۶ بهمن‌‌‌‌‌‌‌ماه سال‌گذشته تا ۸ خردادماه شده‌‌‌‌‌‌‌اند. رتبه نخست رشد قیمت در این برش زمانی نیز از آن نماد معاملاتی شرکت سرمایهگذاری توسعه‌آذربایجان شد.
«وآذر» در ۱۲۳ روز گذشته توانست سودی معادل ۵/ ۳۶۱ درصد را از آن سهامداران خود کند. این شرکت در آخرین شفاف‌‌‌‌‌‌‌سازی که برای بررسی دلایل رشد قیمت سهم روانه سامانه کدال کرده بود، ضمن تاکید بر این موضوع که تغییر بااهمیتی در وضعیت مالی یا عملکرد شرکت رخ نداده، نوسان قیمت سهام را به عرضه و تقاضا در بازار ارتباط داد. رخدادی که در برش زمانی مورد‌بررسی برای برخی دیگر از سهام شرکت‌های با ارزش بازار پایین نیز تجربه شد.
سهامی که عمدتا روزانه با حجم معاملات ناچیزی روبه‌رو هستند و از این‌رو همان‌طور که در موج‌های صعودی رشدهای عجیبی از آن سهامداران می‌کند، در صورت توقف روند صعودی و گرفتار‌شدن در صفهای سنگین فروش به دلیل معاملات کممقدار می‌تواند برای روزها و حتی هفته‌‌‌‌‌‌‌ها فرصت خروج به سهامداران نداده و تمام سودهای کسب‌شده را بسوزاند. موضوعی که باید مورد‌توجه سهامداران قرار گیرد.
پیشتازان بورس ۱۴۰۱
دماسنج اصلی تالار شیشهای از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا روز گذشته، رشدی ۲/ ۱۲ درصدی را تجربه کرده است و نماگر هموزن نیز موفق شده حدود ۲۲ درصد افزایش ارتفاع دهد. بررسی‌‌‌‌‌‌‌های ۴۵۸ نماد در دو بازار بورس و فرابورس اما خبر از پیشی‌‌‌‌‌‌‌گرفتن بازدهی ۷۷ درصد از نمادها نسبت به شاخص‌کل به‌عنوان دماسنج اصلی تالار شیشهای دارد.
همچنین از ابتدای سال تاکنون تنها ۲۱شرکت شاهد افت قیمت نماد معاملاتی خود بوده‌اند. در این برش زمانی اما شرکت دامداری تلیسه نمونه بهترین عملکرد را به میزان ۱۳۲ درصد ثبت کرد و از این منظر در صدر جدول بازدهی بازار قرار گرفت. «تلیسه» در سومین رالی صعودی بورس از آغاز ریزش ۹۹ نیز توانسته ۷/ ۱۳۱ درصد سود را از آن سهامداران خود کند.
حذف دلار ترجیحی و افزایش نرخ شیر‌خام یکی از عوامل اثرگذار بر جذابیت این زیرمجموعه گروه زراعت بود که به رشد قیمت سهام آن منجر شد.
کارنامه بورسیها زیر مرز ۶/ ۱
۲۷ اردیبهشت‌‌‌‌‌‌‌ماه بود که شاخص‌کل بورس تهران ابرکانال ۶/ ۱ میلیون واحد را برای نخستین‌بار در موج‌های صعودی خود تجربه کرد اما این محدوده تنها در کارنامه همان روز ثبت شد و از فردای آن شاهد عقب‌‌‌‌‌‌‌نشینی قیمت‌ها در تالار شیشهای بودیم، تاجایی‌که در ۸ روز کاری گذشته این نماگر حدود ۵/ ۴ درصد کاهش ارتفاع داده است.
در این میان بررسیها نشان می‌دهد ۲۹۳ سهم معادل ۶۴ درصد از کل نمادهای مورد بررسی، با افت قیمت بیشتری نسبت به شاخص‌کل مواجه شده‌‌‌‌‌‌‌اند و در کل نیز ۳۷۴ سهم نیز قرمزپوش شده‌‌‌‌‌‌‌اند. بیشترین کاهش قیمت در این بازه زمانی متعلق به نماد شرکت افرانت به میزان ۲۷درصد بود. در آنسوی بازار اما ۷۸ سهم بازده مثبتی به نمایش گذاشتند که در صدر آنها شرکت آلومراد با رشد قیمت ۳۸ درصدی خودنمایی می‌کند.
نوسان کممقدار بازارهای داخلی
متضرر واقعی افزایش تعرفه پلکانی گاز
روزنامه آرمان ملی نوشت: ایران دارای جایگاه دوم تولید گاز و همچنین مقام سوم در حوزه مصرف در سطح جهانی را دارد، اما مساله‌ای…
شکستِ بزرگِ طرحِ بزرگ / دولت، عطای ساخت ۴ میلیون مسکن را به لقایش می بخشد؟
همه به دنبال وام بدون ضامن قسطا
ساخت و ساز وسیع بدون مجوز، شبانه و در روزهای تعطیل!
احتمال تغییر دهک یارانه‌بگیران با خرید سهیمه 2000 دلاری
وام 480 میلیون تومانی خرید مسکن چقدر هزینه دارد؟
صعود ۴۵ هزار واحدی شاخص بورس/ فرابورس دوباره ۱۸ هزار واحدی شد(1401.08.16)
اولین گمانه از دلار بودجه
ثبت بالاترين تورم ماهانه اجاره مسكن در مهرماه
قیمت یک شانه تخم مرغ از صد هزار تومان گذشت/ هر عدد تخم‌مرغ حدود ۳۵۰۰ تومان
خرید فالوور ایرانی فقط با 10 هزار تومان
استعلام گیری سریع ، آسان ، ایمن در تمام زمینه ها
شباهت بورس به مهرماه۹۷
بورس تهران که ۱۰ روز کاری پیش توانست قله ۲ میلیون و ۷۸ هزار واحدی را فتح کند، اکنون بیش از ۲۰ درصد از سقف اخیر خود عقب نشست تا عنوان بازار خرسی را در اختیار گیرد. پیش از این آخرین باری که بورس تهران به فاز خرسی وارد شد، پاییز سال ۹۷ بود که البته بعد از ۵۵ روز معاملاتی رقم خورد. در آن سال دماسنج تالار شیشهای پس از ۴۱ روز کم‌نوسان، روندی صعودی را در پیش گرفت و با هجوم پول‌های تازه مواجه شد. اما امسال چه می‌شود؟
بورس تهران پس از گذشت ۱۰ روز از تجربه سقف تاریخی در ارتفاع ۲ میلیون و ۷۸ هزار واحد با ثبت افت بیش از ۲۰ درصدی وارد فاز خرسی شد. روز یکشنبه شاخص کل با کاهش۷۷/ ۳ درصدی به پایین‌ترین سطح یک ماه و نیم اخیر خود یعنی رقم یک میلیون و ۶۶۲ هزار واحدی نزول کرد. در این روز سهام ۹۵ درصد شرکت‌ها با افت قیمت مواجه شدند و شاهد انتظار ۲۰ هزار میلیارد تومانی نقدینگی برای خروج از گردونه معاملات سهام بودیم. ضمن آنکه روز یکشنبه در عملکردی بی‌سابقه ۲ هزار و ۶۴۰ میلیارد تومان پول حقیقی از بورس تهران خارج شد.
مقایسه با مهر ۹۷
روند روزهای اخیر بورس تهران، فعالان بازار سهام را به یاد وضعیت این بازار در نیمه دوم سال ۹۷ می‌اندازد. جایی که بورس تهران برای ۵۵ روز معاملاتی (از ۹ مهر تا پایان آذر۹۷) در مسیر کاهشی پیش رفت و سرانجام با ثبت افت ۱۵/ ۲۰ درصدی به فاز خرسی فرو رفت. پس از آن اما برای ۴۱ روز کاری (از ابتدای دی تا ۲۹ بهمن ۹۷) شاهد نوسان کممقدار این نماگر در محدوده ۱۵۴ تا ۱۶۶ هزار واحدی بودیم. پس از آن اما با جذاب شدن قیمت‌ها، فعالان بازار شاهد بازگشت پرقدرت سهام به مسیر صعودی بودند. به‌طوری که در ۲۱ روز کاری باقیمانده از سال ۹۷، نماگر اصلی بورس تهران با صعود ۱۴ درصدی همراه شد و سال ۹۸ را نیز با رشد ۱۸۶ درصدی به پایان رساند.
در نخستین روزهای پاییز سال ۹۷، نرخ دلار در روندی صعودی تا کانال ۱۸ هزار تومان نیز پیشروی کرد، اما به یکباره شاهد ریزش دلار در بازار آزاد بودیم. این وضعیت به بورس تهران نیز تسری پیدا کرد و فعالان تالار شیشهای که همواره نیم نگاهی نیز به خیابان فردوسی دارند، در سمت فروش سهام فعال شدند و ماحصل آن سقوط شاخص سهام از ارتفاع ۱۹۵ هزار واحدی به ۱۵۴ هزار واحد بود. از ابتدای سال جاری نیز در ادامه روند صعودی سال ۹۸، ورود بی‌وقفه نقدینگی به گردونه معاملات سهام سبب شد تا فقط در ۹۱ روز کاری، شاخص کل بورس تهران با رشد ۳۰۵ درصدی همراه شود.
در این مدت همه عوامل مثبت همچون ورود سراسیمه پول‌های سرگردان، افزایش انتظارات تورمی، رشد نرخ دلار و سخنان حمایت‌گونه مقامات دولتی دست به دست هم دادند تا صعود قیمت سهام به روندی بی‌وقفه تبدیل شود. در این مدت تنها مرزهای تکنیکال، روانی و اعداد رند بودند که بعضا افزایش فشار فروش را در پی داشتند که آن نیز با ورود سریع متقاضیان خرید سهام خنثی می‌شد. به‌طوری که تقریبا تمام سهام موجود در بازار از محدوده ارزندگی خارج شده بودند، اما قصد افت نداشتند.
هر چند پس از رشدهای افسارگسیخته در یک سال گذشته، اصلاح قیمتی امری طبیعی محسوب می‌شود، اما با عبور دماسنج اصلی تالار شیشهای از مرز دو میلیون واحد این انتشار اخبار و شایعاتی از مقامات دولتی مرتبط با بازار سهام روندی عکس را رقم زد. در این شرایط محدودیت‌های خودساخته همچون دامنه نوسان قیمت و حجم مبنا، آتش هیجانات منفی را افروخته‌تر کرد تا جایی که فقط در ۱۰ روز کاری، شاهد ریزش بیش از ۲۰ درصدی شاخص کل و ورود بازار سهام بعد از حدود دو سال به فاز خرسی بودیم. در مدت مذکور در مجموع ۷۵ میلیارد دلار از ارزش کل بازار سهام (بورس و فرابورس) کاسته شد و این شرایط در سایه انفعال مقام سیاست‌گذار رقم خورد و هنوز نیز راهکاری برای دماسنج اقتصاد ایران اندیشیده نشده است.
حذف دامنه نوسان؛ لازمه یک بازار کارآ
کاهش نقدشوندگی به‌عنوان یک ریسک جدی برای تمام بورس‌های اوراق بهادار شناخته می‌شود. در واقع، مزیت اصلی بازارهای سهام در همین قدرت نقدشوندگی بالاست. بنابراین اعمال محدودیت و اتخاذ سیاستی که کاهش معنادار نقدشوندگی را به‌دنبال داشته باشد، طبعا موجی از بی‌اعتمادی را میان عموم سرمایه‌گذاران به‌دنبال خواهد داشت. در این میان دامنه نوسان قیمت سهام که محدودیتی مختص بورس تهران است، ضمن آنکه به کاهش نقدشوندگی سهام و در نهایت بازار می‌انجامد، سبب افزایش هیجانات مثبت و منفی، تشکیل صفوف خرید و فروش و فرسایشی شدن اصلاح در بازار می‌شود.
با حذف دامنه نوسان که لازمه رسیدن به یک بازار کارآ است اما شاهد افزایش گردش معاملاتی بازار، کاهش هیجان در مسیر صعود یا نزول، جلوگیری از علامت‌دهی به بازار و دستکاری قیمت‌ها و افزایش نقدشوندگی خواهیم بود که به همراه خود شفافیت، معاملات بیشتر و افزایش مشتری را به همراه خواهد داشت. در این مسیر اما با مقاومت مقام ناظر با حذف این محدودیت خودساخته بدون توجه به عواقب آن هستیم. شاید در اولین قدم بهتر است فکری به حال راه‌اندازی بازار برتر شود؛ یکی از وعده‌هایی که اوایل تابستان سال ۱۳۹۸ توسط بورسیها داده شد اما هنوز خبری از اجرایی شدن آن نیست. در این بازار مقرر شده تا شرکت‌هایی که حداقل نمره اطلاع‌رسانی‌شان کمتر از ۷۰ نباشد، سرمایه‌شان حداقل به هزار میلیارد تومان و سهام شناورشان حداقل ۲۵ درصد باشد یا اینکه سهام آزاد شناورشان از نظر ریالی ۱۵۰۰ میلیارد تومان باشد لیست شوند.
بازار خرسی چیست؟
بازار خرسی (Bear market) و بازار گاوی (Bull market)؛ دو واژه‌ای که به گوش همه فعالان بازارهای سرمایهگذاری آشناست.
حتی اگر درخصوص معنای واقعی آن اطلاعاتی نداشته باشند. قبل از اینکه به وضعیت بورس تهران و فاصله تا فاز خرسی وارد شویم، لازم است نگاهی کلی به دو اصلاح مزبور داشته باشیم. بازار خرسی و گاوی چیست؟ چرا از این واژه‌ها در زمان صعود و نزول بازارها استفاده می‌شود؟ بورس نیویورک یکی از بزرگترین بازارهای مالی است که در وال‌استریت بنا شده است. چند متر مانده به درب ورودی بورس نیویورک دو مجسمه بزرگ دیده می‌شود. مجسمه برنزی یک گاو بزرگ که در مقابل یک خرس تنومند قرار گرفته است. مجسمه «گاو» معرف همه سرمایه‌گذارانی است که ریسک‌پذیری زیادی دارند و معتقدند ظرفیت رشد در بازار وجود دارد و مجسمه «خرس» نمادی از سرمایه‌گذارانی است که می‌ترسند بازار با افت مواجه شود. اما چرایی این نامگذاری به رفتار دو حیوان مذکور در زمان مبارزه بازمی‌گردد. گاوها هنگام مبارزه و جنگ، با حرکت دادن سر و شاخ خود از پایین به بالا سعی در ضربه زدن به دشمن را دارند و به عبارتی حریف خود را به بالا پرت می‌کنند. در خرس اما عکس این موضوع صادق است. خرس‌ها در نبرد، همواره با دستان پر قدرت و ضربات از بالا به پایین دست‌ها، به حریف ضربه زده و آن را شکست می‌دهند.
از این‌رو بازار صعودی به بازار گاوی و بازار نزولی به بازار خرسی معروف است. اما افزایش یا کاهش قیمت‌ها در یک روز یا یک هفته نشان از گاوی یا خرسی بودن آن بازار نیست، بلکه آنچه نوع بازار را مشخص می‌کند، روند بلندمدت آن است. بر اساس تعاریف مالی-رفتاری، زمانی که نماگر یک بازار نسبت به سقف (یا کف) پیشین خود با کاهش (یا افزایش) بیش از ۲۰ درصدی مواجه شود، از اصطلاح بازار خرسی (یا گاوی) استفاده می‌شود.
هیجان گذرا در بورس تهران
بورس تهران در دومین روز معاملاتی هفته، چهره‌ای منفی به خود گرفت و در نهایت با افت ۸/ ۰ درصدی نماگر اصلی مواجه شد.
دنیای اقتصاد نوشت: هرچند در این روز بیش از نیمی از نمادها قرمزپوش شدند، اما صفهای تشکیل‌شده در سمت خرید سهام به نسبت فروش طولانی‌تر بود. بررسیها نشان می‌دهد اگرچه با ثبت هر رشد قیمتی، برخی معامله‌گران سریعا دست به ماشه فروش می‌شوند، اما خریداران دست به نقدی مشاهده می‌شوند که با شناسایی فرصت خرید در محدوده منفی تابلو، روند بازار را تغییر می‌دهند.
بورس تهران پس از ثبت رشد قیمتی در روز نخست هفته، دیروز را با فشار فروش آغاز کرد و در نهایت با کاهش ۸/ ۰ درصدی شاخص کل را به پایان رساند. در این میان شاخص کل هموزن که نشانی از اثرگذاری یکسان نمادها دارد، پس از ۱۴روز صعود بی‌وقفه تن به اصلاح داد و با کاهش ۲۱/ ۰ درصدی مواجه شد. طی معاملات این روزها بورس تهران هر چند با ثبت هر رشد قیمتی، برخی معامله‌گران سریعا دست به ماشه فروش می‌شوند، اما به نظر می‌رسد خریداران دست به نقدی مشاهده می‌شوند که با شناسایی فرصت خرید در محدوده منفی تابلو، روند بازار را تغییر می‌دهند. در این میان افزایش دست‌به‌دست شدن سهام میان معامله‌گران سبب شده تا میانگین روزانه ارزش معاملات خرد سهام از ۸ هزار میلیارد تومان روزهای اصلاحی بازار، با رشد بیش از ۸۰ درصد به بیش از ۵/ ۱۴ میلیارد تومان افزایش یابد.
روز پرنوسان بورس
همان‌طور که در معاملات پایانی روز شنبه نمایان بود، بورس تهران معاملات یکشنبه را با فشار فروش آغاز کرد. به این ترتیب در همان دقایق ابتدایی بزرگان بازار با فشار فروش همراه شدند تا شاخص با افت بیش از ۱۸ هزار واحدی مواجه شود. پس از گذشت حدود یکساعت، اما اندکی از فشارهای عرضه کاسته شد، اما نماگرهای سهام به محدوده مثبت نرفتند. در نهایت در معاملات روز گذشته تالار شیشهای با افت ۸/ ۰درصدی شاخص کل و عقبگرد ۲/ ۰ درصدی شاخص هموزن به پایان رسید. این در حالی است که در ۱۴ روز معاملاتی گذشته، این نماگر به‌عنوان نماینده شرکت‌های کوچک بازار نیز شناخته می‌شود، مداوم در مدار صعودی حرکت می‌کرد. با وجود تغییر مسیر شاخص هموزن، اما همچنان دو دستگی در بازار وجود دارد و سهامداران در گروه‌های بزرگ بازار به سرعت بیشتری به شناسایی سود می‌پردازند که شاید یکی از دلایل آن نقدشوندگی بالای این دسته از سهام است. اما در شرایط فعلی چه کسانی در سمت فروش سهام فعال‌تر ظاهر می‌شوند؟
فروشندگان این روزهای بازار سهام
تازه‌واردان متضرر: شاخص کل بورس تهران سومین موج صعودی خود را در سال ۹۹ تجربه می‌کند و در یک ماه اخیر توانسته فاصله خود را از کف پیشین به حدود ۲۵درصد برساند. در این میان اما سرمایه‌گذارانی بودند که در نیمه نخست تابستان با انگیزه کسب سود آسان از بازار پرسود، به اصطلاح بورسی شدند. بررسیها از روند خرید و فروش بازیگران در سال جاری نشان می‌دهد در حالی حقیقیها از ابتدای سال تا نقطه اوج ۱۹ مردادماه خالص خرید ۹۵ هزار و ۴۶۰ میلیارد تومانی را ثبت کرده بودند که ۵۶ هزار میلیارد تومان از این رقم (حدود ۶۰ درصد) در ۳۵ روز کاری تابستان (اول تیر تا ۱۹ مرداد) جذب معاملات بورس تهران شده است. سهامدارانی که تجربه چندانی از فراز و فرود سهام نداشتند و با ورود بازار سهام به فاز اصلاحی، زیان قابل توجهی را متحمل شدند. این گروه از معامله‌گران با بازگشت قیمت‌ها به محدوده صعودی عمدتا ترجیح می‌دهند تا پس از رسیدن به نقطه سر‌به‌سر (رسیدن به سرمایه اولیه) از بازار خارج شوند. بخشی از فشار فروش ایجاد شده در بازار را نیز میتوان به همین گروه از سهامداران نسبت داد.
ریسک‌گریزان: فعال شدن موج‌های شناسایی سود پس از اوج گرفتن 25درصدی شاخص کل پس از اصلاح فرسایشی 4 ماهه نکته‌ای معمول و طبیعی به نظر می‌رسد. در بازار سهام همواره سرمایه‌گذارانی وجود دارند که ریسک‌گریز بوده و به سرعت با احساس کردن کوچک‌ترین سیگنال منفی فروشنده می‌شوند. در این میان روند نزولی اخیر سبب شده تا این تصور در میان سهامداران ریسک‌گریز برجسته شود که بازار سهام دیگر رشدهای پرشتاب و سودهای رویایی برای معامله‌گران خود ندارد.
تکنیکالیست‌ها: به‌زعم برخی تحلیلگران تکنیکال، شاخص کل بورس تهران در محدوده ۵۵/ 1 میلیون واحد (معادل سطح ۳۸ درصد فیبوناچی از موج اصلاحی بزرگ) با مقاومت روبه‌رو بوده و مستعد ورود به فاز استراحت است. این دسته از بازیگران بورسی نیز بخشی از فروشندگان این روزهای بورس تهران را تشکیل می‌دهند.
نوسان‌گیری روزانه: یکی از الگوهای معاملاتی روزهای اخیر افزایش نوسان‌گیری از معاملات روزانه سهام است. سهامدارانی که ترجیح می‌دهند سهام خود را به سرعت نقد کرده و سود آن را ذخیره کنند. این مهم خود یکی از عوامل افزایش نوسان شاخصها در طول یک روز معاملاتی است. به‌طوری که عمدتا در نیمه دوم معاملات سهام شاهد تشدید فشارهای فروش در کلیت بازار هستیم.
رفتارهای دسته‌جمعی: یکی از الگوهای معاملاتی در بورس تهران، تبعیت سهامداران به ویژه تازه‌واردها از رفتارهای توده‌وار یا دسته‌جمعی (Herd behavior) است. این حرکت‌های توده‌وار در بازارهای سرمایه، سبب می‌شود تا قیمت سهام از ارزش بنیادی آن فاصله گرفته و بسته به شرایط بازار، سبب تشکیل حباب یا فرار سرمایه شود. وجود صفهای قابل‌توجه خرید و فروش سهام، معکوس شدن روند آنها در روزهای معاملاتی بعد، تاثیرپذیری شدید از تحولات سیاسی و اقتصادی و همچنین حضور کمرنگ سرمایه‌گذاران حقیقی و خروج سریع آنها از بازار در هنگام کاهش شاخص بورس، شواهدی از بروز رفتار گروهی در بورس اوراق بهادار تهران است. این روزها نیز با توجه به اینکه بخش عمده معامله‌گران سهام را تازه‌واردهایی تشکیل می‌دهند که حتی با مبانی مقدماتی بازار سهام نیز آشنایی ندارند، با افزایش کوچک‌ترین فشار فروشی در بازار، خود نیز هراسان به جمع فروشندگان می‌پیوندند.
رفتار هیجانی پالایشی‌ها به یک مصوبه
یکی از اتفاقات روز گذشته بورس تهران، تغییر مسیر سهام پالایشی از سطوح منفی و حتی صف فروش به صف خرید بود. روز یکشنبه خبر رسید نمایندگان مجلس شورای اسلامی، در جریان رسیدگی به طرح برخی احکام مربوط به اصلاح ساختار بودجه کل کشور، با ماده ۸ این طرح موافقت کردند. بر اساس این مصوبه، تنظیم، تدوین و ابلاغ شاخص‌هایی متضمن رعایت عدالت در پرداخت تسهیلات بین استان‌ها بر اساس آیین‌نامه مصوب هیات‌وزیران. در ادامه، نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ۱۴۳ رأی موافق، ۵۷ رأی مخالف و ۵ ممتنع از مجموع ۲۵۲ نماینده حاضر در جلسه با اتخاذ تمهیدات لازم جهت ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز برای افزایش فروش نفت خام، گاز و میعانات گازی به پالایشگاه‌ها از طریق اعطای تنفس خوراک موافقت کردند. این تغییر رفتار سهامداران شرکت‌های پالایشی در حالی رقم خورد که کارشناسان معتقدند مصوبه روز یکشنبه مجلس، بر سودآوری پالایشگاه‌های بورسی اثرگذار نیست و تنها شامل طرح‌های جدید پتروپالایشی می‌شود. از این رو بیشترین واکنش به این مصوبه را میتوان ناشی از رفتارهای هیجانی سهامداران دانست. در مجموع طی معاملات روز گذشته بورس تهران شاهد رشد 6/ 2 درصدی میانگین قیمت سهام زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی بودیم.
خبری جدید برای نوسان کممقدار بازارهای داخلی خودروسازان
روز گذشته رضا شیوا، رئیس شورای رقابت از احتمال آزادسازی نرخ برخی خودروهای تولید کشور به دلیل رقابتی بودن تولید و بازار برخی خودروهای همکلاس طی دو هفته آینده خبر داد. خبری که می‌تواند فاصله فعلی موجود میان قیمت کارخانه و بازار را کاهش دهد و احتمالا با استقبال خودروسازان داخلی همراه می‌شود. گروه خودرو و ساخت قطعات در 5 روز معاملاتی گذشته بر مدار منفی حرکت کرده و دیروز نیز شاهد افت 4/ 2 درصدی میانگین سهام زیرمجموعه خود بود.
صفهای خرید همچنان پربارتر
هرچند شاخص سهام در روزهای گذشته کم نوسان ظاهر شده و حول کانال 5/ 1 میلیون واحد نوسان می‌کند که حتی در روزهای منفی این بازار نیز شاهد طولانی‌تر بودن صفهای خرید نسبت به صفوف فروش بودیم. در جریان دادوستدهای روز یکشنبه از 331 نماد بورسی فعال، 80 نماد (معادل 24درصد) با صف خریدی به ارزش 1500 میلیارد تومان همراه شدند و در مقابل 74 نماد (معادل 3/ 22 درصد) صف فروش به ارزش 473 میلیارد تومان تشکیل دادند. فرابورس ایران نیز شرایط مشابهی را تجربه کرد و در روزی که شاخص این بازار صعود کم مقدار 02/ 0 درصدی را ثبت کرد، از نوسان کممقدار بازارهای داخلی 128 نماد معامله شده، 38 نماد (معادل 30 درصد) صف خرید به ارزش 538 میلیارد تومان و تنها 25 نماد (معادل 5/ 19 درصد) صف فروش 71 میلیارد تومانی داشتند.
فروش حقیقیها پس از سه روز
پس از سه روز ثبت خالص خرید از سوی بازیگران خرد سهام، دیروز شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش 111 میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودند. در این میان بیشترین خروج سرمایه حقیقی از زیرمجموعه‌های گروه محصولات شیمیایی رقم خورد. به این ترتیب پتروشیمی‌ها در جریان معاملات روز یکشنبه شاهد انتقال سهامی به ارزش 111 میلیارد و 980 میلیون تومان از سبد سهام حقیقیها به پرتفوی سهامداران عمده بازار بودند. رده دوم و سوم لیست فروش حقیقیها نیز به گروه‌های کامودیتی‌محور بازار اختصاص داشت. به‌طوری که گروه فلزات اساسی روز گذشته با خالص فروش 93 میلیارد و 960 میلیون تومانی حقیقیها مواجه شدند. این رقم در گروه چندرشته‌ای صنعتی به 93میلیارد و 170 میلیون تومان رسید. در آنسوی بازار، اما دیگر گروه کالایی یعنی فرآورده‌های نفتی مورد اقبال سهامداران حقیقی واقع شد و شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش 229 میلیارد تومان در مسیر حقوقی به حقیقی بود. دیگر سهام موجود در لیست خرید روز گذشته بورس‌بازان خرد را گروه‌های کوچک و ریالی تشکیل می‌دادند که به‌عنوان نمونه میتوان به گروه قند وشکر، بیمه، زراعت و انبوه‌سازی اشاره کرد.
شوک بنزینی دولت روحانی به مردم/ بی‌تدبیری در اجرای سهمیه بندی و افزایش قیمت
بررسی روند قیمت بنزین در ۴۲ سال گذشته نشان می‌دهد که بزرگترین شوک قیمتی در این مدت در دولت روحانی بوده به ویژه افزایش قیمت یک شبه در آبان ماه ۹۸ شوک بزرگی به مردم وارد کرد.
به گزارش گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ دو سال پس از انقلاب، در دولت مرحوم رجایی، قیمت بنزین از یک به سه تومان افزایش یافت. هر چند با شروع جنگ تحمیلی و درگیری کشور با مشکلات اقتصادی و زیرساختی نشأت گرفته از آن قیمت بنزین برای مدت ۱۰ سال ثابت ماند.
پس از نوسان کممقدار بازارهای داخلی پایان جنگ و روی کار آمدن دولت سازندگی به نظر می‌رسید شرایط در کشور برای افزایش قیمت بنزین آماده است. از این رو نرخ بنزین در فروردین سال ۶۹ به ۵ تومان افزایش یافت تا دومین اصلاح قیمتی چند درصدی بنزین به فاصله ۱۲ سال پس از انقلاب اجرا شود.
دولت سازندگی در نیمه اول دهه ۷۰ و در سال ۷۴ قیمت بنزین را افزایش داد و به ۱۰ تومان رساند در سال ۷۵ نیز قیمت به ۱۳تومان افزایش یافت .
نکنه ای که شاید باورش سخت باشد این بود که ایران در سال ۶۱ و به واسطه عدم مدیریت مصرف و تثبیت قیمت بنزین به واردکننده این ماده تبدیل شد .
در سال ۷۴، دولت اصلاحات قیمت آن را برای کنترل مصرف و هماهنگی با قیمت در منطقه خلیج‌فارس با افزایشی ۶۰ درصدی به ۱۶ تومان رساند .
با این اقدام به‌طور متوسط در ۷ سال قیمت بنزین بین ۱۰ تا ۳۰درصد افزایش داشت، به‌گونه‌ای که در پایان دولت اصلاحات قیمت از ۲۰ به ۸۰ تومان رسید .
در اسفند سال ۸۳ غلامعلی حدادعادل، رییس وقت مجلس هفتم تصویب قانون تثبیت قیمت بنزین را به عنوان «عیدی» مجلس به مردم در آستانه سال جدید عنوان و راه را برای افزایش تدریجی قیمت بنزین در سال‌های بعد از سوی دولت‌ها بسیار سخت کرد .
پس از روی کار آمدن دولت اصولگرای احمدی‌نژاد در سال ۸۴، خبری از افزایش‌های کم مقدار قیمت بنزین نبود. با وجود افزایش ۲۵درصدی قیمت بنزین در سال ۸۶ و رسیدن به ۱۰۰ تومان، اما نرخ بنزین در سال ۸۹ جهش ۴۰۰درصدی داشت .
افزایش ناگهانی و یکباره قیمت حامل‌های انرژی بر همگان آشکار کرد که سرکوب قیمت‌ها طی سال‌ها عملا به بدتر شدن شاخصهای مهم اقتصادی می‌انجامد.
با روی کار آمدن دولت روحانی، در سال ۹۳ قیمت‌ها به ۷۰۰ تومان برای هر لیتر بنزین سهمیه‌ای و هزار تومان برای هر لیتر بنزین آزاد افزایش یافت .
هر چند مجلس با تبصره افزایش حامل‌های انرژی در بودجه ۹۸ مخالفت کرد اما در نهایت بدون اطلاع نمایندگان مجلس، با تصمیم دولت و البته با اهداف مشخص قیمت بنزین افزایش و نرخ آن به لیتری ۱۵۰۰ و ۳ هزار تومان رسید . به عبارت دیگر، قیمت هر لیتر بنزین سهمیه‌ای ۵۰ درصد و قیمت هر لیتر بنزین آزاد ۲۰۰ درصد افزایش یافت.
جدول قیمت بنزین از سال ۵۷ تاکنون
سال
قیمت بنزین استاندارد (ریال)
قیمت بنزین آزاد (ریال)
۱۳۵۷
۱۳۵۹
۱۳۶۹
۱۳۷۴
۱۳۷۶
۱۳۷۷
۱۳۷۸
۱۳۷۹
۱۳۸۰
۱۳۸۱
۱۳۸۲
۱۳۸۳
۱۳۸۶
۱۳۸۹
۱۳۹۳
۱۳۹۴
۱۳۹۶
۱۳۹۸
۱۳۹۹
۱۴۰۰
۱۴۰۱
بعد از حوادث آبان‌ماه سال ۹۸ قطعا هر فرد ایرانی با شنیدن کلیدواژه «ماجرای بنزین» یاد حوادث تلخ آن روزها و افزایش ناگهانی قیمت بنزین توسط دولت می افتد، حوادثی که حسن روحانی رئیس جمهور کشور به جای پاسخگویی درباره آن، خودش را از این ماجرا کنار کشید و با بیان اینکه خودش صبح جمعه از این تصمیم مطلع شده است، همه تقصیرها را به گردن وزیر کشور انداخت.
به هر صورت هر چند مرور نقطه به نقطه از ماجرای آبان‌ماه سال ۹۸، یادآور سوءمدیریت و بی‌تدبیری و تصمیماتی غیرکارشناسی است که با اصرار دولت در جلسه سران قوا اتخاذ شد، اما بحث این مقاله درباره اتفاقاتِ بنزینی دیگری است که در طول دوره ۸ ساله دولت تدبیر و امید رقم خورده و شاید از دید مخاطبان مغفول مانده است .
طبق آمارنامه شرکت ملی پالایش و پخش با روی کارآمدن دولت یازدهم و جوسازی‌های غیرعلمی علیه بنزین پتروشیمی‌ها، میزان واردات بنزین از روزانه ۲ میلیون لیتر در سال ۹۱ به روزانه ۱۳ میلیون لیتر در سال ۹۶ رسیده است و سپس با راه‌اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس با تاخیر چندساله در سال ۹۷ میزان واردات بنزین دوباره کاهش یافت.
در نتیجه جوسازی‌های مسئولان دولتی علیه بنزین پتروشیمی‌ها باعث افزایش واردات بنزین طی سال‌های ۹۲ تا ۹۶ شد که این میزان در سال ۹۲ روزانه ۳ میلیون لیتر، در سال ۹۳ روزانه ۵ میلیون لیتر، در سال ۹۴ روزانه ۱۰ میلیون لیتر، در سال ۹۵ روزانه ۱۲ میلیون لیتر و در سال ۹۶ روزانه ۱۳ میلیون لیتر بوده است.
آمارها گویای این واقعیت است که عوامل مختلفی از جمله سهمیه‌بندی و کارت سوخت باعث شد روند مصرف در این دوره زمانی حتی با وجود نوسان ارزی سال های ۹۰و ۹۱ سیر منطقی داشته باشد.
با اجرای طرح سهمیه بندی بنزین و راه افتادن کارت سوخت برای خودروها، از تیرماه سال ۸۶ روند فزاینده مصرف این فرآورده نفتی متوقف شد و قاچاق سوخت نیز تقریبا صفر شد.علاوه بر آن شاهد کاهش چشمگیر مصرف بنزین بودیم به گونه ای که مصرف از ۷۳.۶ میلیون لیتر در سال ۸۵ به ۶۶.۲ میلیون لیتر در سال ۸۶ کاهش یافت. با اجرای فاز اول هدفمندی یارانه ها در آذرماه ۸۹، روند کاهش مصرف بنزین تشدید شد به گونه ای که مصرف آن در سال ۹۰ به ۵۹.۹ میلیون لیتر در روز رسید.
سال ۸۴ مصرف بنزین ۶۷ میلیون لیتر بوده و ۱۰ سال بعد نیز با وجود افزایش خودروها و در نظر گرفتن متغیرهای دیگر حداکثر ۴ میلیون لیتر به مصرف افزوده شده است. اما با حذف کارت سوخت روند صعودی بدون هیچ محدودیت آغاز شد و در نهایت دولت برای جبران این تصمیم اشتباه خود، به سه برابر کردن قیمت این فراورده نفتی روی آورد. با روی کارآمدن بیژن زنگنه وزیر نفت در دولت یازدهم هر دو سیاست سهمیه‌بندی بنزین و الزام به استفاده از کارت سوخت کنار گذاشته شد .
داستان بی‌اعتبار شدن کارت سوخت بدین صورت است که مجلس نهم در جریان تصویب قانون بودجه سال ۹۵ استفاده از کارت سوخت را الزامی کرد. اما با روی کارآمدن مجلس دهم دولت لایحه‌ای برای اصلاح قانون بودجه به مجلس تقدیم کرد که یکی از بندهای این لایحه که با پیگیری زنگنه در هیئت دولت تصویب شده بود، حذف بند مربوط به الزامی شدن استفاده از کارت سوخت بود .
آمارهای دستگاه‌های دولتی نشان می‌دهد حذف کارت سوخت از سوی مسئولان درست و کارشناسی نبود و دلایل آن همچنان مبهم و سوال برانگیز است. معلوم نیست با کدام منطق اقتصادی این کار صورت گرفت.
علاوه بر حذف کارت سوخت و سهمیه بندی بنزین، نوسانات ارزی در سال ۹۷ باعث شد تا قاچاق این فرآورده نفتی جذابیت بالاتری پیدا کند و فاصله قیمت آن در مقایسه با کشورهای همسایه این پدیده شوم را رونق بیشتری بخشد.
از سوی دیگر شاهد کاهش تقاضا برای بنزین سوپر بعد از سهمیه‌بندی بنزین هستیم این موارد در حالی مطرح می‌شود که بررسیها نیز حکایت از کاهش سهم فروش بنزین سوپر از مجموع مصرف بنزین دارد.
این بررسیها نشان می‌دهد که تا پیش از سهمیه‌بندی بنزین و شیوع کرونا، سهم بنزین سوپر از مصرف حدود ۳۰ درصد بوده که با توجه به کاهش مصرف بنزین در یک سال گذشته، این عدد به حدود چهار درصد رسیده است.
یکی از مهمترین دلایل این موضوع فاصله قیمتی بین بنزین سهمیه‌ای با بنزین سوپر است. همچنین امکان خرید بنزین سوپر با کارت سوخت وجود ندارد و همین عوامل باعث می‌شود تا اقبال به استفاده از بنزین سوپر در بین مردم کاهش داشته باشد.
اهمیت درآمدهای صادرات بنزین برای دولت
بر اساس قانون بودجه سال ۹۹، دولت پیش‌بینی کرده بود روزانه ۹۶ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف شود و کل درآمد دولت از محل فروش بنزین در بازارهای داخلی، حدود ۶۵ هزار میلیارد تومان باشد. قیمت دلار پارسال از ۱۶ هزار تومان در ابتدای سال به سرعت اوج گرفت و به ۲۵ هزار تومان در انتهای سال رسید و حتی در نیمه پاییز به ۳۲ هزار تومان هم رسیده بود. اگر متوسط قیمت ارز را ۲۵ هزار تومان در نظر بگیریم، کل درآمدهای دولتی از بابت فروش داخلی بنزین در واقع ۲.۶ میلیارد دلار می‌شد، اما با توجه به اینکه در عمل مصرف بنزین کشور ۷۵ میلیون لیتر بوده، این رقم احتمالا حدود ۲ میلیارد دلار شده است.
بدین ترتیب پارسال تقریبا سه چهارم بنزین تولیدی ایران در داخل مصرف شده و تنها یک چهارم بنزین به بازارهای جهانی صادر شده است، اما درآمد دولت از محل صادرات بنزین ۵۰ درصد از بیشتر از فروش داخلی سوخت بوده است.
در مجموع اشاره شد که ظاهرا ماجرای بنزین در دولت تدبیر و امید و خسارت وارده بر کشور نه فقط ماجرای آبان‌ماه سال ۹۸ بلکه به تصمیمات خسارت‌بارتری مثل هجمه علیه بنزین پتروشیمی‌ها و واردات ۱۲ میلیارد لیتر بنزین بی‌کیفیت و حذف سهمیه‌بندی بنزین و کارت سوخت و هدررفت ۲۰ میلیارد لیتر بنزین نیز تعمیم داده می‌شود.
فقط در همین دو موضوع معادل ۳۲ میلیارد لیتر بنزین از منابع کشور از بین رفته است که اگر قیمت بنزین را لیتری ۰.۵ دلار در نظر بگیریم این تصمیمات دولت معادل ۱۶ میلیارد دلار به کشور خسارت وارد کرده است. با این مبلغ میتوان ۴-۵ پتروپالایشگاه ساخت و تحریم نفتی را بی‌اثر کرد.
دیدگاه شما