آیا بین ثمن و قیمت تفاوتی وجود دارد؟

«بیع عبارت است از تملیک عین به “عوض معلوم”»

چه تفاوتی بین قیمت نقد و نسیه وجود دارد؟

از دیدگاه فقهی، حکمت اصلی تفاوت قیمت نقد و نسیه در چیست؟ آیا اصطلاح: للاجل قسط من الثمن مبنای فقهی دارد؟ آیا از نظر اسلام جایی وجود دارد که برای زمان ارزش مستقلی در نظر گرفته شده باشد؟

بیع (خرید و فروش) در یک تقسیم بندی به چهار قسم کالی به کالی، نقد، نسیه و سلم (سلف) تقسیم می گردد. معامله کالی به کالی آن است که در آن ثمن و مثمن، در هنگام معامله، دین وغایب هستند. (چنین معامله ای از نظر همه فقهاء حرام است.)
معامله نقد آن است که در آن ثمن و مثمن، بدون فاصله زمانی بین طرفین رد و بدل می شود.
نسیه آن است که کالا (متاع) در حین عقدحاضر باشد و بلا فاصله بعد از معامله به مشتری تحویل داده می شود ولی پرداخت قیمت (ثمن) با یک فاصله زمانی مورد توافق طرفین پرداخت می شود.
سلم (سلف) آن است که قیمت (ثمن) در حین عقد پرداخت می شود ولی کالا (متاع) با یک فاصله زمانی مورد توافق طرفین تحویل خریدار می شود.

بیع (خرید و فروش) در یک تقسیم بندی به چهار قسم کالی به کالی، نقد، نسیه و سلم (سلف) تقسیم می گردد. معامله کالی به کالی آن است که در آن ثمن و مثمن، در هنگام معامله، دین وغایب هستند. (چنین معامله ای از نظر همه فقهاء حرام است.)

بر اساس قاعده «للاجل قسط من الثمن» که یک قاعده عرفی مورد قبول شرع است در معامله نسیه و سلم ، مقداری آیا بین ثمن و قیمت تفاوتی وجود دارد؟ از ثمن (قیمت پولی که خریدار باید بپدازد) در مقابل مهلت تعیین شده قرار می گیرد، به همین دلیل اگر قیمت اجناس در معامله نسیه بیشتر از قیمت آن در معامله نقدی باشد اشکالی ندارد. همچنین اگر قیمت اجناس در معامله سلم کمتر از قیمت آن در معامله نقدی باشد اشکالی ندارد.
بیع (خرید و فروش) در یک تقسیم بندی به چهار قسم ،کالی به کالی، نقد، نسیه و سلم (سلف) تقسیم می گردد. معامله کالی به کالی آن است که در آن ثمن و مثمن، در هنگام معامله دین وغایب هستند. (چنین معامله ای از نظر همه فقهاء حرام است).
معامله نقد آن است که در آن ثمن و مثمن، بدون فاصله زمانی بین طرفین رد و بدل می شود.
نسیه آن است که کالا (متاع) در حین عقد حاضر باشد و بلا فاصله بعد از معامله به مشتری تحویل داده می شود ولی پرداخت قیمت (ثمن) با یک فاصله زمانی مورد توافق طرفین پرداخت می شود.
سلم (سلف) آن است که قیمت (ثمن) در حین عقد پرداخت می شود ولی کالا (متاع) با یک فاصله زمانی مورد توافق طرفین تحویل خریدار می شود.
بر اساس قاعده «للاجل قسط من الثمن» که یک قاعده عرفی مورد قبول شرع است در معامله نسیه و سلم ، مقداری از ثمن (قیمت پولی که خریدار باید بپدازد) در مقابل مهلت تعیین شده قرار می گیرد، به همین دلیل اگر قیمت اجناس در معامله نسیه بیشتر از قیمت آن در معامله نقدی باشد اشکالی ندارد. همچنین اگر قیمت اجناس در معامله سلم کمتر از قیمت آن در معامله نقدی باشد اشکالی ندارد.

نسیه آن است که کالا (متاع) در حین عقد حاضر باشد و بلا فاصله بعد از معامله به مشتری تحویل داده می شود ولی پرداخت قیمت (ثمن) با یک فاصله زمانی مورد توافق طرفین پرداخت می شود

تفاوت بین قیمت نقد و نسیه به خاطر مدت زمانی است که ثمن با تأخیر به دست فروشنده می رسد. به همین دلیل اگر شخصی کالا را در بیع نقدی مثلاً به 10 تومان بفروشد ولی همان کالا را به صورت نسیه به 20 تومان بفروشد، و خریدار هم به صورت نسیه آن کالا را بخرد، این بیع صحیح است. دلیل چنین معامله ای قاعده «للاجل قسط من الثمن» است که یک قاعده عرفی است و در کتاب های فقهی به آن استناد شده است و معنای آن این است که: در معامله نسیه چون زمان دخالت دارد، برای همین یک مقدار از مبیع در مقابل ثمن قرار گرفته و مقداری از آن در مقابل زمان و شرط صحت آن، تعیین مدت است.
بنا بر این در بیع نسیه، مهلت و زمانی که سرمایه فروشنده در نزد خریدار باقی می ماند دارای ارزش است و باید بخشی از قیمت در قبال آن قرار گیرد. یکی از حکمت های صحت چنین بیعی آن است که فروشنده ضرری در قبال کالای خود نکند. برای همین در برابر زمان قسمتی از قیمت (ثمن) قرار می گیرد.

خلاصه :

تفاوت بین قیمت نقد و نسیه به خاطر مدت زمانی است که ثمن با تأخیر به دست فروشنده می رسد. به همین دلیل اگر شخصی کالا را در بیع نقدی مثلاً به 10 تومان بفروشد ولی همان کالا را به صورت نسیه به 20 تومان بفروشد، و خریدار هم به صورت نسیه آن کالا را بخرد، این بیع صحیح است. دلیل چنین معامله ای قاعده «للاجل قسط من الثمن» است.

منابع :
1. جامع الشتات فی أجویة السوالات(للمیرزا القمی)، ج 2، ص: 145 "اما قسم دوم: که بیع کالى به کالى، است: پس آن باطل است بلا خلاف. و لکن اشکال در معنى آن است و آن چه متبادر از لفظ حدیث مى شود که فرموده اند که «لا یباع الدین بالدین» این است که ثمن و مثمن هر دو در حال بیع، دین باشند. نه این که به سبب بیع دین بشوند. پس هر گاه زید بفروشد پنج تومان طلبى [را] که از عمرو دارد به عمرو، در عوض پنج تومان طلبى که عمرو از بکر دارد. این جزما بیع دین به دین و کالى به کالى است.
2.امام خمینی ، تحریرالوسیله ، ج 1 ، ص 507 ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، قم ، 1421 قمری.
3.انصاری ، محمد علی ، موسوعة الفقهیه ، ج 7 ، ص 416 ، مجمع فکر اسلامی ، چاپ خانه ظهور قم ، چاپ اول ، 1427 قمری .
4.امام خمینی ، کتاب البیع ، ج5 ، ص 503 ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، چاپ دوم ، 1384 شمسی .
5. انصاری ، محمد علی ، موسوعة الفقهیه ، ج 7 ، ص 416 و 417 ؛ طبا طبایی ، سید علی ، ریاض المسالک ، ج 8 ، ص 213 ، موسسه نشر اسلامی ، چاپ اول ، 1419 قمری ؛ امام خمینی ، کتاب البیع ، ج 5 ، ص 493 تا 503 .

ثمن معامله و هر آنچه که باید درباره آن بدانیم

مردم روزانه با یکدیگر در تعامل و ارتباط بوده و انواع گوناگونی از معاملات از قبیل خرید، فروش، اجاره، هبه و … را انجام می دهند. یکی از عناصر تشکیل دهنده هر معامله وجهی است که میان طرفین به ازای مال مورد معامله مبادله می شود که از لحاظ ارزش باید با مال مورد معامله برابری نماید. در اینجاست که مفهومی با نام ثمن معامله مطرح می گردد. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه خواهیم پرداخت.

ثمن معامله چیست؟

به طور کلی ثمن به معنی بها و ثمن معامله به معنای بها و نرخ کالای مورد معامله می باشد. در علم حقوق نیز به معنای پولی است که در قبال فروش مالی به دست می آید. به عبارت دیگر، ثمن به بهایی اطلاق می‌ گردد که کالا در برابر آن معامله شده است؛ خواه با ارزش متعارف کالا در بازار برابر، بیشتر یا کمتر باشد و تفاوت آن با «قیمت» در همین است؛ زیرا «قیمت» عبارت است از ارزش کالا در بازار و نزد عرف که از آن به «ثمن المثل» تعبیر می‌شود.

ثمن المثل به معنی بهای متعارفِ همانند یک کالا در بازار است و از آن به مناسبت در بابهای تفلیس، مضاربه ، وکالت و اطعمه و اشربه سخن گفته شده است. لازم به ذکر است فروختن مال مفلَّس به کمتر از ثمن المثل جایز نیست، مگر آنکه کسی آن را به ثمن‏ المثل نخرد که در این صورت تأخیر فروش آن تنها به جهت مصلحت مفلَّس با عدم رضایت طلبکاران جایز نیست.

ثمن معامله در مبایعه نامه چگونه است؟

به منظور توضیح این مطلب پیش از هر چیز لازم است بدانیم مبایعه نامه چیست؛ مبایعه نامه به قراردادی گفته می شود که در ضمن آن مالی، اعم از منقول و یا غیر منقول خرید و فروش می گردد و اصطلاحاً به این خرید و فروش بیع گفته می شود.

به عبارت دیگر، بیع نوعی عقد معاوضی است که از نظر عرفی میان عوض و معوض (مال مورد معامله و پول آن) برابری ارزش وجود دارد. همچنین، در تمام قراردادهای خرید و فروش قسمتی وجود دارد که به ما به ازای ریالی مال مورد معامله اختصاص دارد و تعیین کننده میزان پولی است که در ازای انتقال مالکیت مال مورد معامله به خریدار به فروشنده تعلق می گیرد. این میزان پول در مبایعه نامه ثمن معامله نام دارد.

گفتنی است در بسیاری از قراردادهای پیش فروش اموال، به علت طولانی بودن زمان تهیه و تولید، ثمن معامله تعیین نمی شود و محاسبه آن به زمان آینده موکول می­ گردد؛ به عنوان مثال در پیش فروش آپارتمان و اتومبیل چنین شیوه ای رایج است. علاوه بر این، طبق قاعده سنتی پذیرفته شده در فقه و قانون مدنی میزان ثمن باید مقطوع و معین باشد و در غیر این صورت معامله باطل تلقی خواهد شد.

ثمن معامله چگونه پرداخت می شود؟

به محض انعقاد قرارداد و یا امضای مبایعه نامه خریدار مکلف است بهای مال مورد معامله را به فروشنده پرداخت کند که در اصطلاح گفته می شود ثمن معامله حال است و در عرف بازار به آن معامله نقدی می‌گویند. با این حال، این امکان وجود دارد که طرفین برای پرداخت پول تاریخ خاصی را مقرر کنند، شرایط خاصی را برای پرداخت تعیین نمایند یا خرید و فروش به شکل اقساطی واقع شده باشد، در این حالت فروشنده باید جهت دریافت پول خود منتظر حلول اجل و سررسید اقساط بماند و تا پیش از آن حق مطالبه آن را ندارد. بنابراین، نحوه پرداخت می تواند نقدی ، موجل و یا به صورت اقساط باشد.

اثبات پرداخت ثمن معامله با چه کسی است؟

به صورت کلی پرداخت وجه قرارداد از تعهدات خریدار است؛ بنابراین، در صورتی که در خصوص پرداخت و یا عدم پرداخت ثمن معامله بین خریدار و فروشنده اختلافی به وجود آید، اثبات پرداخت وجه قرارداد نیز بر عهده خریدار می باشد. به عبارت دیگر، خریدار باید اثبات نماید که مبلغ قرارداد را پرداخته و برای اثبات آن از فروشنده رسید دریافت کرده است و یا اینکه مبلغ قرارداد را به حساب بانکی فروشنده واریز و یا در حضور شهود مبلغ آن را نقدی تسویه نموده است، در غیر این صورت دادگاه خریدار را به پرداخت مبلغ قرارداد محکوم می نماید.

همچنین، در صورتی که فروشنده در قرارداد اقرار به دریافت ثمن معامله کرده باشد، اما آن را دریافت ننموده باشد، موظف است اثبات کند که بر خلاف مندرجات قرارداد و اقرار خود وجهی دریافت ننموده و پولی بابت این قرارداد دریافت نکرده است، در غیر این صورت حق مطالبه مبلغ قرارداد را نخواهد داشت.

در صورت عدم پرداخت ثمن معامله چه خواهد شد؟

آنچه مسلم است هر معامله‌ و قراردادی تعهداتی را برای هریک از طرفین (خریدار و فروشنده) به همراه دارد که در صورت عدم ایفای هر یک از از این تعهدات متعهدله حق دارد الزام طرف را به ایفای تعهدات قراردادی مطالبه نماید.

بنابراین، در این زمینه می توان گفت اگر خریدار مبلغ قرارداد را به فروشنده نپرداخته باشد، فروشنده می تواند با مراجعه به دادگاه و تقدیم دادخواست مطالبه وجه، الزام خریدار را به ایفای تعهدات قراردادی مبنی بر پرداخت وجه قرارداد مطالبه نماید. با این حال امکان دارد در قرارداد ایفای برخی تعهدات فروشنده مانند تحویل مبیع، تنظیم سند رسمی و … منوط به پرداخت مبلغ قرارداد باشد، که در این صورت فروشنده می تواند تا پیش از دریافت مبلغ قرارداد از ایفای این تعهدات امتناع ورزد.

بنابراین، می توان گفت در صورت عدم پرداخت پول از سوی خریدار، فروشنده می تواند به صورت یک جانبه اقدام به فسخ قرارداد نماید و مراتب فسخ را به طرف دیگر اعلام نماید که این امر معمولا از طریق ارسال اظهارنامه صورت می گیرد و پس از آن نیز دادخواستی با موضوع تایید فسخ قرارداد به دادگاه صالح ارائه می گردد. بنابراین، عدم پرداخت ثمن معامله می تواند منشأ دعاوی حقوقی متعددی از جمله مطالبه وجه، الزام به ایفای تعهدات قراردادی و در برخی موارد منجر به انحلال قرارداد گردد.

دعوی استرداد ثمن معامله چیست؟

گاهی هم ممکن است که خریدار و فروشنده هر دو به تعهد خود عمل کرده و معامله به درستی واقع شود اما پس از آن به نحوی عقد باطل یا فسخ شود، در این شرایط طرفین باید ثمن و موضوع معامله (مبیع) را بازگردانند.

به آیا بین ثمن و قیمت تفاوتی وجود دارد؟ این ترتیب، اگر فروشنده از پس دادن مبلغ ثمن خودداری کند خریدار می تواند با استناد به دلایل محکمی که نشان دهنده فسخ یا بطلان معامله است در دادگاه دعوا استرداد ثمن معامله را اقامه کند.

در اینجا ذکر این نکته الزامی است در صورتی که معامله انجام شده، به واسطه تخلف خوانده یا فروشنده باطل باشد و این امر با اطلاع و آگاهی خریدار صورت نگرفته باشد، خریدار می تواند پس از ابطال معامله به فروشنده مراجعه نموده و استرداد ثمن معامله را که پرداخت نموده است، مطالبه نماید. با این حال ممکن است معامله سالها پیش واقع شده باشد و یا پس از انجام معامله در اثر نوسانات بازار، ارزش پول یا ثمن معامله ، کاهش زیادی پیدا نموده باشد. در این صورت، خواهان می تواند استرداد ثمن معامله به نرخ روز را از طریق دادگاه مطالبه نماید.

کدام دادگاه صالح جهت مطالبه ثمن معامله است؟

جهت طرح دعوای مطالبه ثمن معامله در اموال منقول و غیر منقول، بر اساس رای وحدت رویه شماره ۳۱ دیوان عالی کشور، دادگاه حقوقی محل اقامت خوانده (خریدار)، صالح به رسیدگی است. در این زمینه لازم است جهت طرح دعوای مطالبه ثمن معامله در دادگاه های حقوقی تهران و مراکز استان ها، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و دفتر مذکور پرونده را پس از تکمیل و دریافت هزینه دادرسی معادل دعاوی مالی بر اساس تعرفه اعلامی، به دادگاه صالح ارسال نماید. درسایر شهرها نیز دادخواست مطالبه ثمن معامله به دادگستری همان شهر تقدیم می شود. با این حال گفتنی است با توجه به صلاحیت شوراهای حل اختلاف در پذیرش دعاوی با خواسته تا بیست میلیون تومان، در صورتی که مطالبه ثمن معامله تا بیست میلیون تومان باشد، این پرونده قابل طرح در شورای حل اختلاف محل سکونت خوانده نیز می باشد.

گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری عدل ایرانیان می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.

ثمن معامله و تمام چیزهایی که باید درباره آن بدانید.

در دنیای امروز روزانه معامله‌های زیادی بین افراد حقیقی و حقوقی مختلف انجام می‌شود. در این معاملات معمولاً بلافاصله یا بعد از مدتی وجهی پرداخت می‌شود. هر معامله‌ای هم دو طرف دارد: خریدار و فروشنده. آیا تا به حال، اصطلاح ثمن معامله را شنیده‌اید؟ به نظر شما این اصطلاح چه معنایی دارد؟ واژۀ «ثمن» در لغت به معنای بها، نرخ، ارزش و قیمت است. در اصطلاح حقوقی، ثمن همان پولی است که از طریق فروش مالی در معامله به دست آورده‌ایم. مبلغ ثمن ممکن است برابر با ارزش روز کالا، کمتر و یا حتی بیشتر از آن باشد. بنابراین مبلغ ثمن معامله‌ای که در مبایعه نامه ثبت می‌شود قراردادی بین دو طرف است.

امروزه و در سراسر دنیا نهادها و قوانین متعددی بر اجرای درست فرایند فروش نظارت می‌کنند. ما در این مقاله سعی کرده‌ایم که به تمامی سؤالات و ابهامات دربارۀ ثمن معاملات پاسخ بدهیم. پس اگر این روزها قصد خرید یا فروش چیزی را دارید، خواندن این مقاله را از دست ندهید.

فهرست سر تیتر مطالب در مقاله: ثمن معامله و تمام چیزهایی که باید درباره آن بدانید.

مبایعه نامه چیست؟

همان‌طور که گفتیم، ثمن معامله نرخی است که در مبایعه نامه ثبت می‌شود. بنابراین لازم است پیش از هر چیز بدانیم که مبایعه نامه چیست. مبایعه نامه به قراردادی گفته می‌شود که براساس آن بین دو یا چند نفر معامله‌ای انجام می‌شود. در این معامله‌ها، مالی اعم از منقول و غیر منقول، خرید و فروش (بیع) می‌شود. نکتۀ قابل توجه این است که مبایعه نامه سندی عادی است که در آن خریدار و فروشنده در خصوص چیزی که معامله می‌شود با هم توافق می‌کنند. طرفین معامله در مبایعه نامه دربارۀ زمان و مکان تحویل مال، نحوۀ پرداخت هزینه و … تعهداتی را می‌پذیرند. باید بدانیم که مبایعه نامه یک سند عادی است نه سند رسمی. این دو تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند.

سند رسمی سندی است که مأموران و کارشناسان اسناد رسمی آن را تنظیم می‌کنند. به عنوان مثال شناسنامه یا هر سندی که در دفترخانۀ اسناد و املاک تنظیم شود، رسمی است. به طور کلی اسناد رسمی به اسنادی گفته می‌شود که در دفترخانه‌ها تنظیم شده باشند. اما اسناد عادی اسنادی هستند که بین دو طرفی که آن را امضا کرده‌اند و قائم مقام آنها (ازجمله وراث) اعتبار دارد. بنابراین همان طور که گفته شد، مبایعه نامه نیز یک سند عادی به حساب می‌آید.

ثمن معامله چیست؟

در تمام قراردادهای خرید و فروش (مبایعه نامه‌ها) قسمتی برای ثبت ارزش ریالی معامله وجود دارد. در این قسمت مبلغ پولی که در ازای انتقال مالکیت مال خریدار به فروشنده تعلق می‌گیرد ثبت خواهد شد. به این مبلغ، ثمن معامله گفته می‌شود. در بیشتر قراردادهای پیش فروش، ثمنی برای معامله تعیین نمی‌شود. چون ممکن است زمان تهیه و تولید طولانی‌تر شود. بنابراین تعیین ثمن را به مراحل بعدی فروش موکول می‌کنند.

این شیوه در فروش اتومبیل و آپارتمان رایج‌تر است. در اغلب مواقع ثمن معاملات را تولید کننده تعیین می‌کند. همین مسئله هم ممکن است موجب درگیری و اختلاف نظر طرفین بشود. براساس فقه و قانون مدنی، در معامله‌ها ثمن باید مقطوع باشد. در غیر این صورت معامله باطل خواهد بود.

ثمن معاملات کی و چگونه پرداخت می‌شود؟

به محض اینکه خریدار مبایعه نامه را امضا کند، موظف به پرداخت بهای مال معامله شده به فروشنده است. در اصطلاح حقوقی بگفته می‌شود که ثمن این معامله حال است. البته در عرف به این نوع معامله، معاملۀ نقدی گفته می‌شود. از نظر قانون‌گذار این نوع از معامله، بهترین نوع آن است. احتمال ایجاد مشکلات و درگیری‌های متعدد مالی و حقوقی در این معاملات کمتر است.

براساس ماده 10 قانون مدنی و آزادی در امر توافقات، انواع دیگری از معامله هم متصور هستند. ممکن است دو طرف معامله به صورت توافقی زمان مشخصی را برای پرداخت ثمن تعیین کنند. همچنین ممکن است خرید و فروش تحت شرایطی خاص و مثلاً به طور قسطی انجام شود. در چنین مواقعی فروشنده برای دریافت پول باید تا سررسید اقساط صبر کند. بنابراین واضح است که قبل از تاریخ مقرر پرداخت پول، حق مطالبۀ آن را نخواهد داشت. در نتیجه نحوۀ پرداخت ثمن معامله می‌تواند نقدی مُؤَجَّل (زمان‌دار) یا اقساطی باشد.

آیا تفاوتی بین ثمن و قیمت وجود دارد؟

در نگاه مردم عادی، تفاوتی بین این دو اصطلاح وجود ندارد. اما باید توجه داشت که در علم حقوق، هر واژه و اصطلاح بار معنایی خاص و ارزش‌های جداگانه دارد. در این مورد هم باید گفت که بین دو واژۀ «قیمت» و «ثمن» تفاوت‌هایی وجود دارد.

در پاراگراف‌های قبلی ثمن را تعریف کردیم. ثمن معامله می‌تواند برابر با ارزش کالا، کمتر و یا حتی بیشتر از آن باشد. اما این مسئله دربارۀ قیمت صادق نیست. قیمت، به ارزش کالا در بازار و عرف گفته می‌شود. تعیین‌کنندۀ اصلیِ مبلغ قیمت، عرف است. نام دیگر قیمت نیز، ثمن المثل است.

اگرچه در تعریف ثمن گفته‌اند که می‌تواند از بهای واقعی کالا بیشتر یا کمتر باشد، اما قانون با هدف حفظ حقوق اقشار مختلف جامعه و کنترل روند معامله‌ها و قراردادها، محدودیت‌ها و ضوابطی را تعریف کرده است.

اگر ثمن معامله پرداخت نشود چه اتفاقی می‌افتد؟

هر معامله‌ای برای دو طرف، یعنی فروشنده و خریدار، تعهداتی ایجاد می‌کند. طرفین معامله موظف هستند که به این تعهدات عمل کنند. اگر خریدار آیا بین ثمن و قیمت تفاوتی وجود دارد؟ بعد از معامله وجهی نپرداخته باشد، فروشنده می‌تواند به دادگاه برود و وجه خود را مطالبه کند. در این صورت خریدار ملزم به پرداخت مورد نظر می‌شود.

در بعضی مواقع، پرداخت وجه منوط به اجرای بعضی تعهدات از طرف فروشنده است. مثلاً فروشنده باید تعهد خود را نسبت به تنظیم سند رسمی و تحویل بیع ایفا کند. در صورتی که فروشنده قبل از دریافت ثمن معامله به تعهداتش عمل نکرده باشد، برای فروشنده حق فسخ مقرر خواهد شد. همچنین اگر خریدار به تعهدات خود عمل نکند، فروشنده می‌تواند به‌صورت یک جانبه قرارداد را فسخ کند. در چنین شرایطی فروشنده باید مراتب فسخ را به اطلاع خریدار برساند. این اطلاع معمولاً از طریق اظهارنامه‌ها انجام می‌شود.

پرداخت ثمن معاملات را چگونه اثبات کنیم؟ اثبات آن به عهدۀ چه کسی است؟

در مواقعی ممکن است بین طرفین معامله بر سر پرداخت ثمن مشکلاتی به وجود بیاید. اثبات پرداخت وجه در چنین مواقعی به عهدۀ خریدار است، چون معمولاً اصل بر عدم پرداخت گذاشته می‌شود. بهترین راه اثبات پرداخت ثمن معامله برای خریدار، این است که رسیدی از فروشنده در دست داشته باشد. البته راه‌های دیگری نیز برای اثبات پرداخت ثمن وجود دارد. مثلاً استعلام از بانک و ارائۀ فیش واریز مبلغ به حساب فروشنده. همچنین اگر فرد شاهدانی برای پرداخت مبلغ نیز داشته باشد، کار برایش راحت‌تر خواهد بود.

در صورتی که خریدار هیچ‌ کدام از اسناد ذکر شده را نداشته باشد، دادگاه او را به پرداخت وجه محکوم خواهد کرد.

آیا فروشنده هم می‌تواند دریافت نکردن ثمن معامله را ثابت کند؟

موقعیتی را در نظر بگیرید که فروشنده در متن قرارداد اقرار به دریافت ثمن معامله کرده باشد. آیا بعدها می‌تواند ثابت کند که مبلغی از خریدار دریافت نکرده است؟ بله، چنین امکانی وجود دارد. اما فروشنده باید بتواند ثابت کند که برخلاف چیزی که در قرارداد ثبت شده، پولی از خریدار نگرفته است. اگر فروشنده نتواند ادعای خود را ثابت کند، حق مطالبۀ مبلغ قرارداد را نخواهد داشت. چون در متن مبایعه نامه یا قرارداد اقرار کرده که ثمن معامله را دریافت کرده است.

نکته مهم:

مطالبۀ ثمن معامله معمولاً به عهدۀ فروشنده است. در واقع طرح دعوای حقوقی جزو اختیارات حقوقی فروشندگان است.

اگر نتوانیم پرداخت ثمن را در معامله اثبات کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟

همان‌طور که گفتیم، انعقاد قرارداد برای هر دو طرف معامله مسئولیت‌هایی ایجاد می‌کند. اگر هر کدام از طرفین به تعهد و مسئولیت خود عمل نکند، طرف دیگر می‌تواند از طریق دادگاه او را ملزم به ایفای تعهدات خود کند. بنابراین اگر خریدار به هر دلیلی ثمن معامله را نپردازد، فروشنده حق فسخ معامله و الزام حقوقی خریدار به پرداخت ثمن را دارد. فسخ قرارداد از طریق ارسال اظهارنامه به طرف متخلف معامله از سوی دادگاه حقوقی اعلام می‌شود.

دادگاه صالح برای ارائۀ دادخواست مطالبۀ ثمن معامله

براساس رای وحدت دیوان عالی کشور، دادگاه حقوقی محل اقامت خوانده (خریدار) صالح رسیدگی به دعوای مطالبۀ ثمن اموال است. برای طرح دعوا در دادگاه‌های حقوقی، ابتدا باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. این دفاتر بعد از تکمیل پرونده و دریافت هزینۀ دادرسی معادل دعاوی مالی، آن را به دادگاه صالح ارسال می‌کنند. اگر ثمن معامله تا 20 میلیون تومان باشد، شوراهای حل اختلاف محل سکونت خوانده نیز صلاحیت بررسی پرونده را دارند.

مدارک مورد نیاز برای تنظیم دادخواست اثبات پرداخت ثمن

• دادخواست مطالبۀ ثمن
• مدارک شناسایی به منظور احراز هویت
• اصل قراردادی که بین خریدار و فروشنده منعقد شده
• شهادت شاهدان
• تهیه و تنظیم استشهادیه

الزام به پرداخت (تأدیه) ثمن معامله‌ها یا قرارداد

در معامله‌ها خریدار در قبال به دست آوردن ملک یا … ملزم به پرداخت وجهی به فروشنده می‌شود. همچنین فروشنده هم متعهد می‌شود که بعد از دریافت وجه، مورد معامله شده را به خریدار تحویل دهد. گفتیم که اگر خریدار ثمن معامله را نپردازد، فروشنده می‌تواند در دادگاه علیه او طرح دعوی کند. عده‌ای دعوی مطالبۀ ثمن را با دعوی استرداد ثمن یکی می‌دانند. این در حالی است که مطالبۀ ثمن از سوی فروشنده است، ولی دعوی استرداد ثمن از طرف خریدار مطرح می‌شود. استرداد ثمن در مواقعی مطرح می‌شود که بعد از پرداخت وجه معامله، به دلایلی معامله فسخ شده باشد. در چنین موقعیتی خریدار با طرح این دعوی قصد دارد که پول خود را از خریدار پس بگیرد. اگر معامله در سال‌های قبل انجام شده و بر اثر نوسانات اقتصادی قیمت معامله تغییر کرده باشد، خواهان می‌تواند ثمن را به نرخ روز مطالبه کند.

در چه مواردی می‌توان دعوای استرداد ثمن را طرح کرد؟

• ممکن است یکی از طرفین قرارداد با استناد به خیارات درج شده در قرارداد (مثل خیار عیب، شرط و…) قرارداد را فسخ کند.
• همچنین ممکن است دو طرف به طور همزمان تصیم به فسخ قرارداد بگیرند که به آن اقاله گفته می‌شود. اقاله حتی در زمانی که مورد معامله تلف شده باد نیز امکان پذیر است. درواقع کسی که مورد معامله در دست او تلف شده، مکلف به پرداخت مثل یا قیمت آن است.
• زمانی که مورد معامله متعلق به شخصی غیر از فروشنده بوده باشد، دعوای استرداد وجه ثمن مطرح می‌شود. در چنین شرایطی مورد معامله به مالک اصلی پس داده می‌شود. خریدار نیز می‌تواند اصل پول خود را از فروشنده بخواهد. ممکن است خریدار در هنگام معامله از اینکه مبیع متعلق به فردی غیر از فروشنده بوده خبر نداشته باشد. در این موارد خریدار می‌تواند علاوه بر استرداد ثمن معامله، از فروشنده طلب خسارت هم بکند.

مدارک مورد نیاز برای طرح دادخواست مطالبۀ ثمن معامله

• کارت ملی یا شناسنامۀ دارای کد ملی
• ثبت نام در سامانۀ ثنا متعلق به قوه قضاییه
• ارائه دادخواست مطالبۀ ثمن معامله
• پرداختن هزینۀ دادرسی
• ارائۀ قراردادی که بر اساس آن دعوی مطالبۀ ثمن طرح شده است.
• شهادت شهود یا ارائه استشهادیه

در صورت کلاهبرداری چگونه می‌توان ثمن معامله را پس گرفت؟

ممکن است در مواقعی فردی با قصد کلاهبرداری معامله‌‌ای را انجام داده باشد. اگر این موضوع در دادگاه کیفری اثبات شود، خریدار یا فروشنده برای دریافت ثمن معامله نیازی به تقویم دادخواست مطالبه یا اثبات پرداخت ثمن نخواهد داشت. محاکم کیفری بعد از بررسی، حکم محکومیت فرد خاطی و رد مال را صادر می‌کنند. اما برای دریافت خسارت قرارداد باید مجدداً دعوای حقوقی طرح شود. البته امکان ارائۀ هم‌زمان این خواسته‌ها به دادگاه هم وجود دارد.

آیا لازم است برای اثبات پرداخت ثمن معاملات وکیل بگیریم؟

به طور کلی پیشنهاد ما این است که پیش از انجام هر معامله یا کار حقوقی، با یک وکیل متخصص مشورت کنید. وکلا آشنایی بیشتری با قوانین، ضوابط و تعهدها دارند. همچنین تجربۀ آنها از پرونده‌های مختلف، می‌تواند به شما در گرفتن تصمیم درست کمک کند. تنظیم قراردادها کار پیچیده‌ای است و شما احتمالاً به مشورت گرفتن از یک فرد متخصص نیاز خواهید داشت.

سخن پایانی

در این مقاله سعی کردیم که به طور کامل به مسئلۀ پرداخت ثمن معامله اشاره کنیم. در صورتی که سؤالی داشتید و پاسخش را در این مقاله پیدا نکردید، می‌توانید سؤال خود را از بخش کامنت مطرح کنید. کارشناسان ما در اسرع وقت به سؤالات شما عزیزان پاسخ خواهند داد.

اثبات پرداختن ثمن معامله چگونه میباشد؟

نحوه اثبات پرداختن ثمن معامله چگونه است؟ چه کسی باید پرداخت ثمن معامله را به اثبات برساند؟ دعوای استرداد ثمن در معاملات به چه معناست؟ وکیل حقوقی متخصص در زمینه معاملات و تنظیم قراردادها بصورت تخصصی پاسخ میدهد.

پول یا وجه نقد بعنوان ثمن معامله

زندگی بشری همواره رو به تکامل و کمال است و طی این مسیر، صرفا در سایه تعامل و ارتباط بشر با هم نوعان خود میسر میشود. در واقع اگر در زمان سفری به گذشته کنیم و دوران قبل از به وجود آمدن پدیده ای بنام پول را کنار بگذاریم، در دوران کهن تمامی معاملات بصورت پایاپای و مبادله کالا به کالا صورت میگرفته است، لذا اساسا صحبت از اثبات پرداختن ثمن معامله به میان نمی آمد . اما بعد از پیدایش پدیده ای بنام پول یا وجه نقد، آن معاملات دچار تغییرات چشم گیری شدند. از این جهت، دیگر نیازی به مبادله کالا به کالا نبود. چرا که با توجه به ارزشی که پول داشت، پرداخت وجه نقد، جایگزینی به جای کالا قرار گرفت.

امروزه این پدیده در سراسر دنیا کاربرد دارد. هر کشوری واحد پولی مخصوص به خود را داشته و با آن به داد و ستد میپردازد. گاهی برخی از این انواع پول در سطح دنیا مطرح میشوند و ارزش بالاتری نسبت به دیگر هم نوعان خود پیدا میکنند.

ثمن چیست؟ تعریف ثمن معامله چیست؟

ثمن به معنای ارزش، قیمت، نرخ و بها میباشد. واژه ثمن که در لغت و زبان عرب به معنای همان پول است در معاملات و قانون ما کاربرد زیادی دارد. در واقع یکی از ارکان معاملات امروزه بشر وجهی است که میان طرفین در ازای مال رد و بدل میشود. که اصولا باید ارزش آن با ارزش مال برابری داشته باشد. در این مقاله تصمیم داریم به نکاتی در مورد ثمن، نحوه پرداخت و اثبات آن سخن بگوییم.

نکات ضروری در اثبات پرداختن ثمن معامله

خوب است در ابتدا بصورت خلاصه و فهرست وار توضیحات مختصری درخصوص ماهیت و تعریف این نهاد حقوقی ارائه شود. همیشه میگویند؛ پرسش اگر به نحو صحیح طرح گردد، حاوی نیمی از پاسخ خواهد بود. لذا بهترین کار آن است که به تشریح و تبیین نکات حائز اهمیتی در مورد اثبات پرداختن ثمن معامله بپردازیم. میتوان این موارد را بایسته های ضروری پیش از طرح دعوای حقوقی اثبات پرداختن ثمن معامله نامید.

ثمن معامله به چه معناست؟

وکیل مطالبه ثمن معامله پاسخ میدهد همانطور که توضیح داده شد واژه ثمن به معنای بهاء و پول یا وجه آمده است. ثمن در یک طرف معامله و مبیع در طرف دیگر است. اگر بخواهیم آن را از لحاظ حقوقی تعریف کنیم میتوانیم بگوییم، ثمن به معنای پولی است که در قبال انجام معامله و به دست آوردن کالا توسط خریدار به فروشنده پرداخت میگردد. و با انجام این تبادل معامله کامل و تمام میشود. حال دعوای اثبات پرداختن ثمن معامله هنگامی به میان می آید که بین طرفین معامله در خصوص این موضوع اختلاف حادث شود.

آیا بین ثمن و قیمت تفاوتی وجود دارد؟

در نگاه کلی و در عرف شاید مردم عوام تفاوتی را میان این دو واژه قائل نباشند. اما از آنجا که هر واژه در عالم حقوق بار و ارزش معنایی خاص به خود را دارد و ما به بررسی حقوقی اثبات پرداختن ثمن معامله میپردازیم، باید بگوییم بله این دو با هم متفاوت هستند. ثمن را که در بالا تعریف کردیم اما در ادامه تعریف باید اشاره کنیم که ثمن در معامله میتواند برابر با ارزش واقعی کالا باشد یا کمتر و یا حتی بیشتر از آن. اما قیمت اینگونه نیست و در واقع به ارزش کالا در بازار و عرف اطلاق میشود و تعیین کننده آن عرف است و نام دیگر آن ثمن المثل میباشد.

اگر چه در تعریف ثمن گفته شد که میتواند از بهای واقعی کالا بیشتر یا کمتر باشد. اما قانون برای حفظ حقوق اقشار مختلف جامعه و کنترل هر چه بهتر معاملات و قراردادها و نظارت بر آنها یک سری قوانین را تصویب نموده است، که در صورت وجود برخی از مشکلات و اتفاقات قانون بصورت جد از حق شخصی که حقوقش پایمال شده باشد دفاع میکند. از جمله این قوانین میشود به آیا بین ثمن و قیمت تفاوتی وجود دارد؟ خیارات در قانون مدنی اشاره کرد که با توجه به آنها احقاق حق نمود. ولیکن باید توجه داشته باشید که دعوای حقوقی مستند به خیارات متفاوت از دعوای حقوقی با خواسته اثبات پرداختن ثمن معامله میباشد.

اثبات پرداختن ثمن معامله و نحوه پرداخت آن

به محض تنظیم قرارداد و امضای آن و انجام معامله برای هر یک از طرفین حقوق و وظایفی به وجود می آید. فروشنده وظیفه تحویل مبیع یا کالا را دارد. و خریدار مکلف به پرداخت وجه یا پول توافق شده است. در حالتی که خریدار و فروشنده هر دو به وظیفه خود عمل نمایند، و معامله کامل گردد، در عرف به آن معامله نقدی گفته میشود. که در مورد مذکور به دلیل عدم حدوث اختلاف؛ دیگر سخن از اثبات پرداختن ثمن معامله به میان نمی آید. اما با توجه به ماده ۱۰ قانون مدنی و ارزش و اعتباری که برای قرارداد بین طرفین وجود دارد، این امر یعنی پرداخت بهاء یا پول میتواند به طرق دیگر غیر از پرداخت نقدی صورت پذیرد. مثل پرداخت اقساطی یا پرداخت مدت دار.

نکته: از طریق استعلام از بانک و ارائه فیش واریزی به حساب فروشنده میتوان پرداخت را اثبات نمود.

اثبات پرداختن ثمن معامله بر عهده کیست؟

همانطور که به سمع و نظر شما رسید پرداخت ثمن و بهای کالا جزء وظایف اصلی خریدار در قبال معامله صورت پذیرفته است. پر واضح است که در موضوع اختلاف بین دو طرف عقد یعنی خریدار و فروشنده، اثبات پرداختن ثمن معامله باز هم بر عهده خریدار است. چرا که اصل بر عدم پرداخت میباشد. و اگر خریدار ادعای پرداخت دارد، باید آن را اثبات نماید. حال حالتی را در نظر بگیرید که فروشنده در متن قرارداد اقرار به دریافت پول خود نموده است. در این فرض فروشنده باید اثبات کند که پول را دریافت نکرده است. یعنی بار اثبات پرداختن ثمن معامله که از سوی فروشنده حالت معکوس به خود گرفته، یعنی نپرداختن را فروشنده باید ثابت نماید.

نکته: توصیه میشود حتما در قبال پرداخت وجه به فروشنده از ایشان رسید مربوطه را دریافت نمایید.

عدم اثبات پرداختن ثمن معامله چه شرایطی را به وجود می آورد؟

همانگونه که در بالا و دیگر مقالات مربوط به این دسته از مسائل بیان گردیده تنظیم قرارداد و انعقاد عقد بیع برای طرفین مسئولیت هایی را ایجاد میکند. که هر کدام ملزم به انجام آن خواهند بود. اما بهرحال این امکان وجود دارد و دور از ذهن نیست که طرفی به تعهدات خویش عمل نکند. مانند آنکه خریدار، ثمن معامله را پرداخت ننماید. در اینجا طرف دیگر حق خواهد داشت به دادگاه مراجعه کند و الزام طرف مقابل را به انجام تعهدات قراردادی خواستار شود.

به بیان ساده تر اگر پرداخت وجه از طرف خریدار که عهده دار آن است انجام نشود فروشنده حق فسخ معامله یا طرح دعوای حقوقی به خواسته الزام به تحویل ثمن، را پیدا خواهد کرد. در رویه قضایی کشور عزیزمان ایران این عمل یعنی فسخ قرارداد، از طریق ارسال اظهارنامه به طرف دیگر قرارداد که خلف وعده کرده است اعلام میگردد. برای رسمیت بخشیدن به این فسخ و نظارت قانون بر آن برای جلوگیری از مشکلات احتمالی در آینده دادخواستی از طرف فروشنده با عنوان تایید فسخ قرارداد تحویل دادگاه حقوقی صالح میگردد.

دعوای استرداد ثمن در معاملات به چه معناست؟

گاهی رویت میگردد که معاملات بصورت صحیح و درست انجام شده و طرفین یا متعاقدین نیز به تعهدات خود بصورت کامل عمل نموده اند. یعنی نیاز به اثبات پرداختن ثمن معامله نمیباشد، اما قرارداد فی ما بین به عللی از دلایل باطل یا فسخ میشود. حال سوال اینجاست که در این حالت ثمن پرداخت شده توسط خریدار چه میشود؟

وکیل متخصص در زمینه اثبات پرداختن ثمن معامله پاسخ میدهد که در شرایط فوق الذکر طرفین عقد موظف به باز گرداندن ثمن و مبیع به یکدیگر هستند. حال اگر به هر دلیلی فروشنده از بازگرداندن ثمن خودداری کند خریدار این حق را خواهد داشت که دعوای استرداد ثمن را علیه ایشان اقامه کند.

اگر تخلف صورت گرفته که منجر به باطل شدن قرارداد گردد از طرف هر کدام از متعاقدین باشد که البته شرط آن عدم آگاهی طرف دیگر است، طرف متضرر میتواند بعد از ابطال معامله به طرف دیگر مراجعه نماید. یعنی استرداد ثمن یا کالا را بخواهد. در صورتی که معامله در سال های قبل تر تحقق یافته باشد و به موجب این زمان و نوسانات اقتصادی ارزش هر کدام تغییر زیادی کرده باشد در این حالت خواهان دعوا میتواند استرداد مبیع یا ثمن را به نرخ روز از طریق محاکم مطالبه نماید. دعوای مذکور نیز کاملا با دادخواست به خواسته اثبات پرداختن ثمن معامله متفاوت میباشد.

دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای اثبات پرداخت ثمن معامله

دادگاه صالح برای رسیدگی به این امر یعنی دعوای اثبات پرداختن ثمن معامله دادگاه محل اقامت خوانده است. و این موضوع شامل اموال آیا بین ثمن و قیمت تفاوتی وجود دارد؟ منقول و غیر منقول میشود. برای به جریان افتادن پرونده طرح دعوا ابتدا میبایست از طریق مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی درخواست خود را به همراه دلایل مربوطه ثبت نمایید. پس از ثبت از طریق مرجع قید شده دادخواست شما به شعبات حقوقی ارجاع داده شده و با تعیین وقت دادرسی به آن رسیدگی میشود.

نکته: طبق قانون اگر میزان خواسته تا ۲۰۰ میلیون ریال باشد رسیدگی به آن در صلاحیت شورای حل اختلاف محل سکونت خوانده میباشد.

مدارک لازم جهت تنظیم دادخواست اثبات پرداختن ثمن معامله

۱. دادخواست مطالبه ثمن
۲. مدارک شناسایی برای احراز هویت
۳. قراردادی که بین خریدار و فروشنده منعقد گردیده است
۴. شهادت شهود
۵. تهیه و تنظیم استشادیه

ثمن معامله و مطالبه آن در صورت کلاهبرداری

اگر فردی با توسل به کلاهبرداری اقدام به انجام عقد قرارداد نماید و این موضوع در دادگاه کیفری که دادگاه صالح به رسیدگی به جرائمی همچون کلاهبرداری و … میباشد به اثبات برسد. دیگر خریدار برای دریافت ثمن معامله پرداخت شده توسط خودش نیازی به تقویم دادخواست مطالبه ثمن معامله یا تحمل بار اثبات پرداختن ثمن معامله نخواهد داشت.

محاکم کیفری پس از بررسی اقدام به صدور حکم محکومیت فرد در شرایط فوق الذکر مینماید و رد مال یکی از بخش های حکم خواهد بود. اما برای دریافت خسارت های ناشی از قرارداد و دیگر بخش ها که ممکن است در قرارداد هم ذکر شده باشد باید طرح دعوای حقوقی گردد. البته میتوان این خواسته ها را بصورت هم زمان در دادگاه کیفری نیز مطرح نمود. برای تحقق تمامی مراحل یادشده و صدور حکم توسط محاکم ابتدای به امر اثبات پرداختن پرداختن ثمن معامله الزامی است.

دادخواست تقابل مطالبه ثمن معامله به چه معناست؟

همانطور که از نام تیتر بالا پیداست و بیان دادخواست تقابل یعنی در حالت هایی این امکان برای هر دو طرف معامله وجود دارد که برای احقاق حق خود اقدام به تنظیم دادخواست نمایند.

بعد از اثبات پرداختن ثمن معامله توسط خریدار ایشان در صورت عدم انجام تعهد از سوی فروشنده میتواند دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی را تقدیم دادگاه نماید. حال حالتی را فرض کنید که خریدار از پرداخت تمام پول امتناع کرده باشد یا مثلا اقساطی را که باید پرداخت میکرده نکرده، در اینجا فروشنده در تقابل با دعوای مطرح شده از جانب خریدار میتواند دادخواست مطالبه ثمن معامله را تقدیم دادگاه نماید.

نکته: دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی به هر میزان که تقویم شده باشد از صلاحیت ذاتی شورای حل اختلاف خارج است. پس دادگاه صالح برای رسیدگی به آن دادگاه حقوقی محل وقوع ملک خواهد بود.

وکیل جهت اثبات پرداخت ثمن معامله

از آنجایی که در انجام تعهدات در قراردادها بین متعاقدین آنها همیشه مشکلاتی به چشم میخورد و اینکه عدم انجام به تعهدات میتواند چه باری را با خود برای هر یک از طرفین به همراه داشته باشد، پس توصیه ما به شما عزیزان این است که از وکلای با تجربه و پایه یک در امر تنظیم قراردادها بهره ببرید. چرا که اکثر تعهدات و عواقب آن از همین قراردادها نشات میگیرد. پر واضح است افرادی که در این بین از وکیل متخصص و باتجربه بهره میبرند با آسودگی خیال بیشتری به انجام معاملات خویش میپردازند. موسسه حقوقی و داوری امین عدالت کبریا با داشتن کادری مجرب و وکلای متخصص در این زمینه و دیگر موضوعات آماده یاری رساندن به شما سروران میباشند.

مطالبه ثمن چیست و مهم ترین نکات حقوقی آن

در این مقاله ما تصمیم داریم برای شما شرح دهیم که مطالبه ثمن چیست؟ و در صورت بروز اختلاف بین فروشنده و خریدار چه کسی باید آن را پرداخت کند؟ ثمن همان وجه معامله بوده که باید خریدار طبق توافق صورت گرفته آن را به فروشنده پرداخت کند. در صورتی که فروشنده در زمان مقرر به وظیفه خود عمل نکند، خریدار می تواند از او مطالبه ثمن معامله نماید. اگر می‌خواهید بدانید که مطالبه ثمن چیست، و اطلاعات جامع‌تری در این باره به دست بیاورید، لطفا تا انتهای مطلب همراه ما بمانید. همچنین می توانید ضمن مشاوره حقوقی اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنید.

برای مشاوره رایگان و شبانه روزی با بهترین وکیل تهران همین حالا با ما تماس بگیرید!

ثمن به چه معناست؟

قبل از آنکه به شما بگویم مطالبه ثمن چیست! ترجیح می دهیم ابتدا در رابطه با مفهوم واژه ثمن صحبت کنیم. زیرا بدون درک مفهوم این واژه، فهم مطالبه ثمن سخت و گیج کننده است. طبق عرف و قانون معاملات، ثمن، همان مبلغی است که در یک معامله، خریدار به ازای کالایی که از فروشنده خریداری کرده، می‌پردازد. پس در یک مفهوم ساده‌تر، ثمن پول یا ارزشی است که در یک معامله در برابر کالای مورد نظر پرداخت می‌شود‌. مطابق ماده 338 قانون مدنی :

«بیع عبارت است از تملیک عین به “عوض معلوم”»

بنابراین ثمن عوض معلوم در بیع مطابق مقررات قانون مدنی می باشد.
لازم به ذکر است که میزان ارزش واقعی کالا هیچ تاثیری در ثمن معامله ندارد. به عبارت دیگر، ممکن است ارزش واقعی کالا معادل با ارزش ثمن باشد و یا برعکس در برخی موارد نیز امکان دارد مبلغی که به عنوان ثمن از جانب خریدار به فروشنده پرداخت می‌شود، با ارزش واقعی مورد معامله تفاوت زیادی داشته و کمتر یا بیشتر باشد.

بنابراین نمی‌توان قیمت مورد معامله و ثمن آن را به یک معنا خواند. زیرا قیمت یا ثمن المثل، معادل با ارزش واقعی همان کالا در بازار است. در صورتی که ثمن معامله به ارزش و میزان پولی اطلاق می‌شود که در یک معامله بین طرفین رد و بدل می‌شود و ممکن است با ارزش واقعی تفاوت زیادی داشته باشد. بنابراین آثار حقوقی قیمت و ثمن کاملا متفاوت است.
اگر با مباحث حقوقی آشنا باشید، می دانید که عقد بیع از عقود لازم بوده و هیچ کدام از طرفین، حق برهم زدن یک طرفه قرارداد را نداشته و مطابق با قانون و عرف ملزم به انجام تمام تعهدات خود هستند.
همچنین مطابق با قوانین حاکم بر عقد بیع، ثمن یکی از ارکان مهم و اصلی معامله است که در برابر مبیع قرار می‌گیرد. پس پرداخت ثمن از طرف خریدار به فروشنده و تحویل مبیع از طرف فروشنده به خریدار جزو وظایف طرفین و ارکان مهم معامله بوده و در صورتی که هر کدام از طرفین وظایف خود را انجام ندهد مطابق قانون مسئولیت خواهند داشت.
همچنین باید متذکر شویم؛ تمامی اوصافی که برای مبیع در قوانین مکتوب و عرف پیش بینی شده است را ثمن نیز دارا می‌باشد. به این ترتیب مهمترین شرایط ثمن معامله مالیت داشتن، مملوک بودن و معلوم و معین بودن از لحاظ جنس و وصف و تعداد است. همچنین طبق توافق فروشنده و خریدار ممکن است ثمن به شکل بیع کالی به کالی، نقد، سلم و نسیه باشد‌.
حال که کم و بیش با مفهوم واژه ثمن و موضوعات مهم مرتبط با آن آشنا شدید، درک مفهوم مطالبه ثمن نیز راحت تر است. بحث مطالبه ثمن زمانی مطرح می‌گردد که فروشنده، بنابر دلایلی، با بدعهدی خریدار روبه‌رو شده و موفق به اخذ بها یا همان ثمن معامله نشده باشد. در نتیجه فروشنده می‌تواند از خریدار مطالبه ثمن کند.

اثبات پرداخت ثمن معامله

با توجه به مطالبی که در مبحث قبل عنوان کردیم، یکی از مهمترین وظایف خریدار پرداخت ثمن معامله به فروشنده در موعد مقرر شده در قرارداد و عقد بیع است. گاهی اوقات برخی از خریداران علی‌رغم تحویل گرفتن مورد معامله در موعد مقرر، از دادن ثمن خودداری کرده و به وظایف و تعهد خود عمل نمیکنند. در چنین حالتی دو راه حل پیش روی فروشنده قرار دارد. فسخ معامله یکی از راه‌های پیش روی فروشنده است. البته استناد به این اصل تنها در زمانی برای فروشنده امکان پذیر است که در حین عقد قرارداد حق خیار از طرفین معامله ساقط نشده باشد. در صورتی حق فسخ برای فروشنده محفوظ باشد او می‌تواند مطابق با حق خیار تاخیر ثمن، معامله را فسخ کند و مورد معامله را از خریدار باز پس بگیرد. اما در صورتی که او حق فسخ نداشته باشد، برای احقاق حق و حقوق خود و گرفتن ثمن معامله مجبور است به محاکم قضایی و دادگاه های دادگستری مراجعه کرده و با تقدیم دادخواست علاوه بر مطالبه ثمن معامله، تقاضای خسارت تاخیر تأدیه نیز بکند.

اما گاهی اوقات بین فروشنده و خریدار جهت پرداخت ثمن معامله اختلاف وجود دارد. به نحوی که خریدار مدعی پرداخت و فروشنده مدعی عدم پرداخت است. حال سوال اینجاست در چنین شرایطی، چه کسی مسئول اثبات پرداخت و یا عدم پرداخت ثمن معامله می‌باشد. در این رابطه البته یک وکیل ملکی مناسب نیز به دلیل تجارب زیادی که دارد می تواند بهترین راهنمای شما در این راستا باشد. با این حال، به صورت کلی و طبق مفاد قوانین موجود در این رابطه، اثبات پرداخت ثمن معامله با خریدار است. زیرا طبق قوانین موجود هرگاه بین طرفین در رابطه با پرداخت ثمن اختلاف وجود داشته باشد، اصل بر عدم پرداخت است. به همین دلیل خریدار باید هنگام پرداخت ثمن و وجه مورد تعهد معامله از فروشنده رسید دریافت کند تا در چنین مواردی، مدارک لازم جهت دفاع و اثبات حق خود داشته باشد.
البته اگر فروشنده ابتدا اقرار به دریافت ثمن کرده و سپس اقرار خود را منکر کند، دیگر شرایط عوض شده و این فروشنده هست که باید ثابت کند ثمن پرداخت نشده است؛ چرا که انکار بعد از اقرار نزد محاکم قضایی مسموع نیست.
اثبات پرداخت ثمن معامله جزو دعاوی بسیار پیچیده بوده و معمولا حجم زیادی از پرونده‌های موجود در محاکم حقوقی و کیفری با این امر در ارتباط است. به همین دلیل اگر شما هم با پرونده‌های مرتبط با این موضوع درگیر هستید؛ بهتر است برای دفاع از حق و حقوق خود از یک وکیل پایه یک دادگستری کمک بخواهید.

نحوه مطالبه ثمن معامله

همانطور که ملاحظه فرمودید؛ فروشنده جهت جلوگیری از تضییع حق و حقوق خود می تواند از دو طریق حق فسخ و طرح دعوی اقدام کند. اگر فروشنده علی‌رغم داشتن حق فسخ، برای مطالبه ثمن معامله دادخواست طرح دعوی را انتخاب کند، عملا حق فسخ را از خود ساقط کرده و دیگر نمی‌تواند برای گرفتن ثمن از طریق فسخ معامله وارد شود.
به این ترتیب برای مطالبه ثمن معامله فقط یک راه پیش روی فروشنده بوده و باید به دادگاه صالح مراجعه کرده و با پرداخت هزینه رسیدگی، دادخواست مناسب جهت مطالبه ثمن معامله را مطرح کند. برای این منظور باید فروشنده به دفتر خدمات قضایی رفته و دادخواست تقدیم کنید. دادخواست نیز باید فارسی بوده و بر روی برگه‌های مخصوص نوشته شود. همچنین فروشنده می تواند در این راستا از مشاوره با وکیل حقوقی استفاده کرده تا بهترین دادخواست را در این زمینه تنظیم و مطرح نماید.
مطابق با ماده ۳۹۵ قانون مدنی، فروشنده می‌تواند در دادخواست خود، به همراه مطالبه ثمن معامله، تقاضای دریافت خسارت تاخیر تادیه نیز کند. بنابراین اگر خریدار ثمن معامله را در زمان و مکان مقرر شده به فروشنده پرداخت نکند، بایع یا همان فروشنده، قادر است با توسل به اجبار از طریق حاکم یا همان دادگاه های دادگستری، علاوه بر دریافت ثمن خسارات ناشی از پرداخت دیرهنگام او را نیز بگیرد.
همچنین از سوی دیگر وجه التزام، مبلغی است که در حین عقد قرارداد بیع، طبق توافق طرفین، تعیین شده و در صورتی که خریدار در موعد مقرر وجه ثمن را نپردازد، مطابق با قرارداد فیمابین ملزم به پرداخت وجه التزام نیز می‌گردد. در واقع وجه التزام یک نوع جریمه است که در حین عقد قرارداد جهت حفظ حقوق فروشنده، در صورت تاخیر در پرداخت ثمن بر خریدار تحمیل می‌شود.
لازم به ذکر است که دعوای مطالبه ثمن معامله، بر خلاف استرداد ثمن که از طرف خریدار مطرح می‌گردد، باید از جانب فروشنده صورت بگیرد.
دادگاه صالح برای مطالبه ثمن معامله، دادگاهی است که اقامتگاه خوانده در آن قرار دارد. البته در مواقعی که ثمن معامله تا 50 میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف نیز می‌تواند جهت حل و فصل اختلاف موجود میان طرفین داوری کند و دیگر نیاز به درخواست وکیل کیفری جهت طرح دعوی در محاکم عدلیه نیست.

⚖️ مطالعه بیشتر : ازدواج مجدد و مهم ترین اصول آن

مطالبه ثمن چیست؟

همانطور که گفتیم وقوع عقد بیع، خریدار را ملزم به پرداخت وجه ثمن می‌کند. بنابراین خریدار باید در زمان و مکان مقرر شده در قرارداد بیع برای پرداخت ثمن معامله اقدام کند. حال در صورتی که فروشنده طبق مفاد قرارداد به تعهد خود عمل کرده و مورد معامله را به خریدار سپرده اما خریدار از پرداخت ثمن که وظیفه قانونی او می‌باشد سرباز زده است، در چنین شرایطی فروشنده می‌تواند از راه قانون وارد شده و جهت اجرای تعهد از جانب خریدار و پرداخت ثمن معامله در دادگاه صالح طرح دعوی کند. به این ترتیب در پاسخ پرسش مطالبه ثمن معامله چیست؟ باید گفت که طرح دعوای فروشنده در دادگاه صالح به عنوان مطالبه ثمن معامله خوانده می‌شود.
دعوای مطالبه ثمن معامله یک دعوای مالی بوده و مستلزم آیا بین ثمن و قیمت تفاوتی وجود دارد؟ آیا بین ثمن و قیمت تفاوتی وجود دارد؟ پرداخت هزینه‌های دادرسی است. هزینه دادرسی مطالبه ثمن معامله نیز بر حسب میزان بهای خواسته که بایستی تقویم شود، تعیین می‌گردد.

مطالبه ثمن معامله در صورت کلاهبرداری

هر گاه شخصی با استفاده از شگردهای مختلف اقدام به کلاهبرداری و فروش مال غیر کند، و عمل خلاف شرع و قانون او در دادگاه صالح به اثبات برسد، خریدار مورد معامله بدون آنکه نیاز به تقدیم دادخواست استرداد ثمن داشته باشد، می تواند ثمن معامله را مطالبه کند.
در چنین شرایطی دادگاه کیفری ضمن صدور محکومیت فروشنده کلاهبردار، برای او حکم رد مال نیز صادر می‌کند. به این ترتیب او محکوم به استرداد ثمن معامله به خریدار نیز می‌شود.
اما در صورتی که خریدار تقاضای دریافت خسارت از جرم و تاخیر تادیه ثمن داشته باشد، نیاز به ارائه دادخواست و طرح دعوی حقوقی دارد‌. در این مورد حتی یک وکیل طلاق نیز می تواند راهکار خوبی جهت مطالبه ثمن ناشی از کلاهبرداری باشد.

مطالبه ثمن در دادگاه

چنانچه خریدار به تعهد خود مبنی بر پرداخت ثمن معامله عمل ننماید، فروشنده بایستی جهت دریافت ثمن معامله، دادخواستی با آیا بین ثمن و قیمت تفاوتی وجود دارد؟ عنوان “الزام خریدار به پرداخت ثمن” مطرح نماید. در این دادخواست، فروشنده به عنوان خواهان دعوا و خریدار، خوانده دعوا می باشد. اگر میزان ثمن مورد درخواست کمتر از 50 میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی خواهد بود و در صورتی که بیش از این مبلغ باشد، دعوا بایستی در دادگاه مطرح گردد. البته نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که صرفاً شورا یا دادگاه محل اقامت خوانده برای طرح دعوا صالح نیست بلکه با توجه به ماهیت خواسته آیا بین ثمن و قیمت تفاوتی وجود دارد؟ که دین می باشد و ناشی از قرارداد فیمابین طرفین است، فروشنده می تواند دعوا را در محل انعقاد قرارداد و یا محلی که برای انجام تعهد پرداخت معین شده اقامه نماید.

نحوه وصول ثمن

همانطور که در قسمت قبلی بیان شد، فروشنده بایستی جهت مطالبه ثمن دادخواست مناسبی به شورا یا دادگاه ذیصلاح محل اقامت خوانده یا محل انعقاد بیع یا محل اجرای تعهد پرداخت ثمن بدهد. بعد از رسیدگی توسط دادگاه و صادر شدن حکم مبنی بر پرداخت ثمن له فروشنده و علیه خریدار، با ابلاغ اجرائیه به خریدار وی بایستی نهایتاً ظرف 10 روز ثمن معامله را به فروشنده پرداخت نماید. اگر فروشنده از این طریق ثمن معامله را وصول نکند، بایستی نسبت به معرفی اموال خریدار اقدام کرده و پس از توقیف اموال خریدار، اموال وی مزایده و فروش خواهد رفت و از این طریق، طلب فروشنده وصول می گردد.

نکات مهم ثمن معامله

1. ثمن معامله مهمترین تعهدی است که خریدار در قبال دریافت مورد معامله در برابر فروشنده داشته و موظف است در مدت تعیین شده در قرارداد فیمابین مبلغ معین شده را به فروشنده پرداخت نماید.
2. ثمن به دو قسم نقد و مدت دار تقسیم می گردد. منظور از ثمن نقد آن است که بهای مورد معامله نقداً و فی المجلس در همان لحظه انعقاد عقد بیع از جانب خریدار به فروشنده یا بایع پرداخت شود و منظور از ثمن مدت دار این است که بخشی یا تمام پرداخت ثمن موکول به مدت زمان مشخصی در قرارداد بیع باشد و این امر نوعی تعهد و دین بر عهده خریدار ایجاد می کند که ثمن را در مکان مشخص شده و زمان معین شده در قرارداد بیع پرداخت نماید.

نتیجه گیری

ثمن معامله همان ارزش و وجهی است که در حین عقد قرارداد معامله بین طرفین، خریدار در ازای دریافت مبیع، ملزم به پرداخت آن در زمان و مکان معین شده به فروشنده می‌شود. در صورتی که خریدار به تعهد و وظیفه قانونی خود در زمان مقرر تن ندهد، فروشنده می‌تواند علیه او طرح دعوای مطالبه ثمن کند.
با توجه به مطالب ارائه شده، می‌توان پی برد که مطالبه ثمن چیست و شما در چه شرایطی می‌توانید جهت دریافت آن در دادگاه ذیصلاح طرح دعوی کنید. به طور کلی مطالبه ثمن معامله جزو مباحث حقوقی پیچیده بوده و طرح دعوی آن در دادگاه ذیصلاح، نیاز به دانش و تجربه بالایی دارد. بنابراین بهتر است در چنین شرایطی حتما پس از برقراری مشاوره با وکیل حقوقی وارد عمل شوید.
برای این منظور می‌توانید از طریق پل‌های ارتباطی موجود با کارشناسان این موسسه ارتباط بگیرید. البته درخواست وکیل کیفری و همچنین وکیل طلاق نیز از این مجموعه برای شما مقدور است.