نقدینگی چه اثری در اقتصاد و چه ارتباطی با سطح قیمت ها دارد؟
مفاهیم اساسی بازارهای مالی، نقدینگی در بازار به چه معناست؟
احتمالاً بارها در خبرها و بحث های سیاسی و اقتصادی واژه نقدینگی را شنیده اید. نقدینگی یکی از شاخص های بازار پول است که نقش بسیار مهمی را در اقتصاد، خصوصا در کوتاه مدت ایفا می کند و آشنایی با آن برای گرفتن تصمیمات سرمایه گذاری موفق ضروری است. با ما همراه باشید تا با این مفهوم آشنا شویم.
نقدینگی چیست؟
نقدینگی اصطلاحی بسیار مهم است که در اقتصاد با عنوان M2 شناخته می شود. اما M2 چیست؟ پیش از این که با M2 یا همان نقدینگی آشنا شویم، باید شما را با اصطلاح حجم پول یا M1 آشنا کنیم. این اصطلاح به مجموع پول نقد که به عنوان وسیله ای برای مبادله استفاده می شود، گفته می شود. درواقع M1، همان مجموع اسکناس و حساب های جاری پول است و بخشی از نقدینگی است.
تفاوت نقدینگی (M2) و حجم پول (M1) با «شبه پول» معنا پیدا می کند. شبه پول (T)، انواع اوراق صکوک مانند اوراق مشارکت و. ، سپرده های بلندمدت، اسناد خزانه یا هرگونه اوراقی که نقد شدن آن به صرف زمان نیازمند است در دسته شبه پول قرار می گیرد.از مجموع شبه پول و حجم پول میزان نقدینگی کل اقتصاد محاسبه می شود.
نقدینگی چه اثری در اقتصاد و چه ارتباطی با سطح قیمت ها دارد؟
بر اساس نظریه اقتصادی کلاسیک، اگر میزان نقدینگی یا عرضه پول در یک اقتصاد دو برابر شود، قیمت ها، حقوق و باقی متغیرهای وابسته نیز دو برابر خواهند شد، در نتیجه اتفاق خاصی جز تغییر اسمی متغیرها نمی افتد. بگذارید با یک مثال بهتر موضوع را مشخص کنیم: فرض کنید کل پول موجود در اقتصاد، 100 واحد باشد. 2 نفر در این اقتصاد حقوق می گیرند و هر کدام از این دو نفر 50 واحد حقوق دارند. 4 نوع کالا، هرکدام به قیمت 25 تومان در این اقتصاد وجود دارد. حال فرض کنید میزان موجودی پول به 200 تومان برسد. هر فرد 100 تومان حقوق گرفته و قیمت هر کالا 50 تومان می شود. شاید قیمت اسمی نقدینگی چیست؟ کالاها بالا رفته باشد و حقوق اسمی هر فرد هم دو برابر شده باشد، اما قدرت خرید افراد (حقوق واقعی) و قیمت نسبی هر کالا (قیمت واقعی) ثابت باقی مانده است. در نتیجه بالا بردن میزان نقدینگی تأثیری در وضعیت اقتصاد نداشته است. اما جالب است بدانید، این نظریه تنها در بلند مدت صادق است و در بازه های کوتاه - میان مدت، نظریه دیگری مد نظر اقتصاددانان قرار می گیرد که به نظریه کینزی شهرت دارد. این نظریه در سال 1931، توسط جان مینارد کینز، اقتصاددان نوبلیست انگلیسی معرفی شد و او طبق نظریه اش اظهار داشت که بازارپول، در کوتاه مدت بر روی میزان تولید و در نتیجه شاخص های اقتصادی موثر است و می توان از آن به عنوان ابزاری برای جلوگیری از رکود استفاده کرد. نظریه کینز به مدل IS_LM معروف است. بر اساس این نظریه، نقدینگی اثر مستقیمی بر سطح تولید و قیمت های واقعی در اقتصاد دارد و افزایش نقدینگی در کوتاه مدت با ثبات دیگر عوامل می تواند رکود تورمی ایجاد کند. البته این مدل پیچیده تر از آن است که بتوان در اینجا به طور کامل با آن آشنا شد اما نکته مهم این است که بدانید در کوتاه مدت، نقدینگی نقش مهمی در اقتصاد هر کشور دارد و مهار آن بسیار مهم است.
نقدینگی چگونه مهار می شود؟
ابزار اصلی بانک مرکزی اوراق قرضه(صکوک) است که برای سرمایه گذاران نیز بسیار قابل توجه بوده و یک فرصت سرمایه گذاری به شمار می رود. عملیات تعدیل نقدینگی در بازار، عملیات بازار باز نام دارد و شیوه کار آن به این صورت است که در هنگام نیاز به تزریق نقدینگی به بازار، بانک مرکزی و دولت، اوراق قرضه (که یک دارایی غیر نقد است) را به صورت فوری خریداری می کنند. این کار باعث تزریق پول نقد به بازار شده و نقدینگی را افزایش می دهد. در حالت دیگر این عملیات، دولت و بانک مرکزی با فروش اوراق قرضه، اقدام به کمتر کردن نقدینگی و حجم پول در اقتصاد می کنند. همچنین نرخ بهره، نرخ سود وام و مواردی از این قبیل نیز در تعیین نقدینگی بسیار تأثیرگذارند. در مقابل، نرخ بهره بانکی با نقدینگی رابطه عکس دارد. چرا که با بالا رفتن نرخ بهره بانکی (سود سپرده) مردم سعی می کنند بیشتر دارایی خود را به شکل حساب های سپرده بانکی نگهداری کنند تا پول نقد و این مورد باعث کنترل نقدینگی در جامعه می شود.
نقدینگی چیست و چگونه افزایش می یابد؟
سرویس اقتصادی - مهر : حجم نقدینگی در سال گذشته در حالی بدلیل بی‌تدبیری رکورد ۵۰ سال اخیر را شکست که بدلایلی،عامل مهم تشدید تورم و کوچک شدن سفره مردم است و مدیریت آن باید دستور کار مهم دولت سیزدهم باشد.
به گزارش سرویس اقتصادی برخط نیوز به نقل از خبرآنلاین - یکی از مهمترین معیارهای اندازه گیری حجم یک اقتصاد برای سیاستگذاری اقتصادی، نقدینگی موجود در کشور است. این مفهوم که به معنای کل حجم اسکناس ها و اعتبارات افراد در نزد بانک ها می باشد، از گذشته تا کنون با رشد نامتعارف خود، شرایط نابسامانی برای راهبری قطار اقتصاد ایران بوجود آورد.
همانطور که در نمودار زیر مشاهده می کنید، رشد نقدینگی در هر سال، نسبت به سال قبل مشخص شده است.
پس از انقلاب جمهوری اسلامی در ایران، نقدینگی در اقتصاد بطور متوسط سالانه حدود ۲۵ درصد افزایش یافته و در سال ۱۳۹۹، رشد نقدینگی سقف تاریخی ۴۰ درصد خود را شکست. براساس آخرین آمارهای منتشرشده، حجم کل نقدینگی کشور در اواخر سال ۹۹ در حدود ۳۵۰۰ همت (هزار میلیارد تومان) برآورد شد که نسبت به دولت های قبلی، یک رکورد بی سابقه به حساب می آید.
در ۸ سال دولت آقای روحانی عدد نقدینگی از ۴۶۰ هزار میلیارد تومان به ۳,۴۲۱ هزار میلیارد تومان در پایان سال ۱۳۹۹ افزایش یافت که بیشترین میزان افزایش نقدینگی در پنجاه سال اخیر یعنی از ۱۳۵۲ تاکنون است که البته در نمودار بالا امار نقدینگی از سال ۱۳۵۸ تاکنون نمایش داده شده است.
نزدیکترین رقیب به این آمار، رشد نقدینگی در زمان دولت مرحوم هاشمی رفسنجانی نقدینگی چیست؟ بود که حجم آن از ۱.۵ همت به ۱۱.۶ همت در پایان سال ۷۵ رسید.
نقدینگی چیست و چگونه افزایش می یابد؟
نقدینگی در یک کشور، غالباً توسط بانک ها خلق می شود و با نسبتی از پایه پولی انتشار می یابد. به عبارتی بانک ها در ازای اعطای تسهیلات به مردم یا به شرکت ها و نهادها، تعهداتی بوجود می آورند که برای تحقق آن، باید پول جدید خلق کنند. پول جدید اما نه به صورت اسکناس بلکه در قالب اعتبارات و تسهیلات مختلف به افراد واگذار می شود. و از آنجا که بانک مرکزی، تاکنون نظارت مؤثری بر بانک ها نداشته، خلق پول در بانک ها رشد شتابانی گرفته است.
علاوه بر این، براساس قانون رسمی کشور، بانک مرکزی یک نهاد مستقل نبوده و زیرنظر دولت فعالیت می کند. این مسئله موجب می شود تا بانک مرکزی به یک منبع تأمین مالی قدرتمند و امن برای مصارف دولتی تبدیل شود. این اتفاقات سبب شده تا حجم عظیمی از اعتبارات و مسکوکات در اقتصاد، به پروژه های غیربهینه تخصیص یابد و یا صرف پرداخت هزینه های معوقه دولت شود.
حجم نقدینگی به تنهایی معنای خاصی به همراه نمی آورد، مگر آنکه در کنار دیگر شاخص های اقتصادی آن را بررسی کنیم. یکی از شاخص هایی که ارتباط مستقیم با این متغیر پولی اقتصاد دارد، نرخ تورم است.
به بیان دیگر، برخی اقتصاددانان تورم را یک پدیده پولی به حساب می آورند و افزایش آن را مسبب اختلال در سیاست های پولی کشور می دانند.
به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی ایران، مهم ترین علت ایجاد تورم در چند دهه اخیر، کسری بودجه و افزایش نقدینگی برای جبران های جزئی آن است. همچنین افزایش ساختاری و روزافزون هزینه های دولت، نه تنها از میزان استقراض دولت از بانک مرکزی کم نکرده، بلکه مقدار آن همچنان در حال افزایش است.
بهمن نقدینگی چگونه مهار می شود؟
اما برای حل چالش نقدینگی در اقتصاد کشور چه اقداماتی می توان انجام داد؟ می توانیم از چند منظر موضوع نقدینگی را بررسی کنیم. رویکردی کنترلی نقدینگی، رویکرد هدایت آن و رویکرد کاهش نقدینگی که در این گزارش به اختصار هر کدام از این رویکردها را مورد بررسی اجمالی قرار خواهیم داد.
اولین رویکرد، نگاه هدایت کننده به نقدینگی کشور است. در این مسیر صرفنظر از افزایش حجم پول و اعتبارات در کشور، تمرکز سیاستگذار بر هدایت مسیر حرکت نقدینگی است.
لازم به توجه است که بدانیم، افزایش نقدینگی رخدادی منفی نیست. تنها زمانی اثرات مخرب از خود برجای می گذارد، که پشتوانه افزایش آن، تولید نباشد. یا به عبارت دیگر نقدینگی جدید، صرف سرمایه گذاری برای افزایش تولید و فعالیت های مولد در اقتصاد نشود. در این حالت اعتبارات و مسکوکات به سمت فعالیت های سفته بازانه هدایت خواهند شد و تورم به بار می آورند.
یکی از اقدامات مهم در راستای هدایت نقدینگی، سرمایه گذاری روی صنایع مختلف سودده و همچنین بهبود زیرساخت برای تولید کالاهای صادراتی می باشد.
در حال حاضر کشورهای همسایه ایران که بیش از ده کشور هستند، فرصت بسیار خوبی برای تجارت کالاها و خدمات مختلف به شمار می آیند. اکنون سهم صادرات ایران در بازار این کشورها حدود ۲ درصد بوده، در حالی که می تواند رقم بیشتری باشد.
رویکرد دوم به مسئله نقدینگی، پیمایش مسیر کنترل نقدینگی است. در این رویکرد، هدف اصلی سیاستگذاری ها بر محور کنترل میزان نقدینگی موجود برای حفظ ثبات در سایر متغیرهای اقتصادی است.
مهم ترین اقدام در راستای کنترل نقدینگی، جلوگیری از افزایش بی رویه اعتباردهی بانک ها به نهادها و افراد است. ترازنامه بانکی که در سال های اخیر افزایش بی رویه داشته است، یکی از نتایج افزایش اعتبارات بانکی به دلایل مختلف اعم از جلوگیری نقدینگی چیست؟ از ورشکستگی، بنگاه داری شرکت های وابسته به بانک، شرکت بانک در فعالیت های سفته بازانه و… شناخته می شود.
اکنون براساس قانون جدیدی که در پاییز سال گذشته ابلاغ شد، یک میزان مشخص برای رشد دارایی های بانک ها در نظر گرفته شده است که برای بانک های تخصصی دولت میزان ۲.۵ درصد در هر ماه و برای سایر بانک ها و مؤسسات اعتباری ۲ درصد در هر ماه مجاز اعلام شده است.
کنترل ترازنامه بانکی از وظایف مهم بانک مرکزی در سال های آتی است که می تواند یکی زمینه کاهش نقدینگی را بوجود آورد و مسیر کاهش تورم و کسری بودجه را هموارتر سازد.
رویکرد سوم از جنس اقدامات برای کاهش نقدینگی در اقتصاد است.
در این میان سیاست های انقباضی برای کاهش حجم نقدینگی پررنگ می شوند. انتشار اوراق بلندمدت با سررسیدهای طولانی تر و همچنین امکان افتتاح سپرده های سرمایه گذاری برای بانک ها (سپرده های بیش از یک سال) از جمله سیاست های انقباضی به منظور کاهش نقدینگی در کشور به شمار می آیند.
مطالبه مهم از نامزدهای انتخابات
البته این اقدامات به تنهایی کارکرد خاصی ندارند و تنها ریسک انفجار نقدینگی در سال های آتی را به تعویق می اندازند. برای جلوگیری از وقوع این اتفاق باید نقدینگی جمع شده را صرف کمک به بهبود پیشران های اقتصاد کنیم تا بتوانیم ضررهای بزرگ شدن حجم اسمی اقتصاد را جبران کنیم.
بنابراین، مهمترین مطالبه از نامزدهای ریاست جمهوری در حوزه اقتصاد و به خصوص برای کنترل نقدینگی بویژه با توجه به نقشی که در کاهش تورم می تواند داشته باشد، مسئله برنامه ریزی برای هزینه کردهای منطقی و بهینه، جلوگیری از اعطای بی رویه اعتبارات و نظارت مستقیم بر عملکرد بانک ها و توجه ویژه به مسئله تولید و بهبود زیرساخت های آن برای حرکت قطار اقتصاد و به تبع آن، افزایش اشتغال است.
اگرچه نامزدهای انتخابات بصورت جسته و گریخته در تبلیغات خود بر لزوم کنترل رشد نقدینگی تاکید کرده اند اما هیچیک از آنها برنامه خود برای نیل به این هدف را تبیین نکرده اند. براین اساس انتظار می رود هریک از نامزدها که پیروز انتخابات پیش رو شد، یکی از اقدامات اولویت دار خود را برنامه ریزی برای حل این چالش مهم اقتصادی قرار دهد.
استخر نقدینگی در DeFi چیست؟
استخرهای نقدینگی یکی از فناوری‌های بنیادی در اکوسیستم DeFi هستند. آنها بخشی اساسی از بازارسازهای خودکار (AMM)، پروتکل‌های اعطای وام، فارمینگ بهره، دارایی‌های ترکیبی، بیمه درون زنجیرهای، بازی‌های بلاکچینی و … هستند؛ استخر نقدینگی اساساً وجوهی دیجیتالی بوده که به صورت جمعی نگهداری می‌شود. اما با این حجم انبوه دارایی در یک محیط بدون نیاز به اجازه که هرکسی می‌تواند به آن نقدینگی اضافه کند چه کاری می‌توان انجام داد؟
معرفی استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools)
اخیرا فایننس غیرمتمرکز (DeFi) رشدی انفجاری را تجربه کرده است. حجم معاملات DEX به طور معناداری می‌تواند با حجم معاملات صرافی‌های متمرکز رقابت کند. از دسامبر ۲۰۲۰، تقریباً ۱۵ میلیارد دلار دارایی در پروتکل های DeFi بلاک شده و این اکوسیستم با تنوعی از محصولات جدید به سرعت در حال توسعه است. اما چه چیزی این توسعه را ممکن می‌سازد؟ یکی از فن‌آوری‌های اساسی در پس این محصولات، استخر نقدینگی است .
استخر نقدینگی چیست؟
استخر نقدینگی به مجموعه وجوهی اطلاق می‌شود که در یک قرارداد هوشمند قفل شده‌اند؛ استخرهای نقدینگی برای تسهیل صرافی‌های غیرمتمرکز، پروتکل‌های اعطای وام و بسیاری از عملکردهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
استخرهای نقدینگی ستون فقرات بسیاری از بسترهای مبادلاتی غیرمتمرکز (مانند Uniswap) هستند. کاربرانی که ارائه‌دهندگان نقدینگی (LP) نامیده می‌شوند، مقدار مساوی از دو توکن را برای ایجاد بازار در یک استخر اضافه میکنند. آنها در ازای تأمین وجوه خود و متناسب با سهم خود از کل نقدینگی، از معاملاتی که در استخر آنها انجام می‌شود کارمزد دریافت میکنند.
از آنجا که هرکسی می‌تواند تأمین‌کننده نقدینگی باشد، AMM ها بازار را در دسترس همگان قرار داده‌اند.
یکی از اولین پروتکل‌های استفاده‌کننده از استخرهای نقدینگی، Bancor بود؛ اما این طرح با محبوبیت Uniswap مورد توجه بیشتری قرار گرفت. برخی از بسترهای مبادلاتی معروف که از استخرهای نقدینگی اتریوم استفاده میکنند SushiSwap، Curve و Balancer هستند که استخرهای نقدینگی آنها دارای توکنهای ERC-20 است. چیزی شبیه زنجیره هوشمن بایننس که از PancakeSwap ، BakerySwap و BurgerSwap (توکنهای BEP-20) پشتیبانی می‌کند.
مقایسه استخرهای نقدینگی و دفاتر ثبت سفارش
برای درک تفاوت استخرهای نقدینگی، بیایید به بخش اساسی تجارت الکترونیکی ( دفتر ثبت سفارشات) نگاهی بیاندازیم. به زبان ساده، دفتر ثبت سفارش شامل مجموعه‌ای از سفارشات باز برای یک بازار معین است؛ سیستمی که سفارشات را با یکدیگر منطبق می‌کند، موتور تطبیق نامیده می‌شود. دفتر ثبت سفارشات به همراه موتور تطبیق، هسته اصلی هر صرافی متمرکز (CEX) است.
معاملات DeFi، شامل معاملات درون زنجیرهای است، بدون اینکه یک حزب متمرکز منابع مالی را در اختیار داشته باشد. این امر برای دفتر ثبت سفارش مشکلی را به همراه می‌آورد. هر تعامل با دفتر ثبت سفارش به هزینه گس (gas) نیاز دارد که این مساله انجام معاملات را بسیار گران می‌کند.
این امر همچنین برای معامله‌گرانی که برای جفت‌های معاملاتی تأمین نقدینگی میکنند، بسیار پرهزینه است. مهمتر از همه، اکثر بلاکچین‌ها نمی‌توانند توان مورد نیاز برای معامله میلیاردها دلار در روز را تحمل کنند؛ این بدان معناست که در یک بلاکچین مانند اتریوم، یک دفتر ثبت سفارش درون زنجیرهای عملا غیرممکن است. برای اینکار می‌توان از زنجیرهای جانبی یا راهکارهای لایه دوم استفاده نمود.
قبل از ادامه کار، لازم به ذکر است که DEXهایی وجود دارند که با دفاتر ثبت سفارش به خوبی تعامل دارند. Binance DEX که بر روی بلاکچین بایننس ساخته شده، به طور ویژه برای معاملاتی سریع و ارزان طراحی شده است. مثال دیگر پروژه Serum در بلاکچین سولانا است.
استخرهای نقدینگی چگونه کار میکنند؟
بازارسازهای خودکار این بازی را تغییر داده‌اند. آنها نوآوری قابل توجهی هستند که امکان معاملات درون زنجیرهای و بدون نیاز به دفتر ثبت سفارش را فراهم میکنند. از آنجا که برای انجام معاملات به هیچ یک از طرفین احتیاجی نیست، معامله‌گران قادرند در پوزیشن ورود و خروج جفت‌های معاملاتی قرار گیرند.
شما می‌توانید دفتر ثبت سفارش یک صرافی همتا به همتا را تصور کنید، جایی که خریدار و فروشنده مستقیما به یکدیگر متصل می‌شوند. به عنوان مثال معاملات در Binance DEX به صورت همتا به همتا است و مستقیماً بین کیف‌پول کاربران انجام می‌شود؛ خرید و فروش با استفاده از AMM متفاوت است. شما می توانید معاملات با AMM را به عنوان قرارداد peer-to-contract در نظر بگیرید.
ارتباط AMM با Liquidity Pools
همانطور که اشاره کردیم، استخر نقدینگی مجموعه‌ای از وجوه است که در یک قرارداد هوشمند توسط ارائه‌دهندگان نقدینگی نگهداری می‌شود. هنگام انجام معامله در AMM، به معنای سنتی طرف مقابل ندارید. در عوض شما معاملات را در برابر نقدینگی موجود در استخر نقدینگی انجام می‌دهید. برای خریدار، در آن لحظه نیازی به فروشنده نیست و تنها نقدینگی کافی در استخر مهم است.
هنگام خرید جدیدترین کوین در صرافی یونی سواپ، در طرف مقابل شما فروشنده‌ای به معنای سنتی آن نیست. درعوض فعالیت شما توسط الگوریتمی کنترل و قیمت‌گذاری براساس معاملات انجام شده در استخر تعیین می‌شود؛ مسلماً نقدینگی باید در سطح مطلوبی قرار داشته باشد و هر شخصی بتواند تأمین‌کننده نقدینگی باشد.
موارد استفاده Liquidity Pools
تاکنون ما در خصوص AMMها که محبوب‌ترین موارد استفاده از استخرهای نقدینگی می‌باشند بحث کرده‌ایم. با این حال، همانطور که گفتیم جمع‌کردن نقدینگی یک مفهوم کاملاً ساده است، بنابراین می‌توان آن را به طرق مختلف استفاده کرد؛ یکی از این موارد، فارمینگ بهره یا استخراج نقدینگی است. استخرهای نقدینگی اساس پلتفرم‌های فارمینگ بهره هستند، جایی که کاربران وجوه خود را به استخرهایی جهت تولید بهره ارایه میکنند.
توزیع توکنهای جدید به افراد لایق، یک معضل دشوار برای پروژه‌های رمزارزی است. برای حل این معضل، استخراج نقدینگی یکی از موفقیت‌آمیزترین رویکردها بوده است. با این کار توکن‌ها به صورت الگوریتمی بین کاربرانی که توکنهای خود را در یک استخر نقدینگی قرار می‌دهند، توزیع می‌شوند. سپس توکنهای تازه منتشر شده متناسب با سهم هر کاربر در استخر توزیع می‌گردند.
به خاطر داشته باشید این حتی می‌تواند توکن‌هایی از سایر استخرهای نقدینگی که استخر توکن نامیده می‌شوند هم باشد. به عنوان مثال اگر نقدینگی خود را به Uniswap یا صندوق اعطای وام Comound پرداخت نمایید، توکن‌هایی دریافت می‌کنید که بیانگر سهم شما در این استخر است. شما ممکن است بتوانید آن توکن‌ها را به یک استخر دیگر واریز و بازدهی کسب کنید.
ما همچنین می‌توانیم حکمیت را به عنوان یک مورد استفاده از استخر نقدینگی در نظر بگیریم. در برخی موارد، آستانه رمزارزی بسیار بالایی نیاز است تا بتوانیم یک پیشنهاد حکمیتی را ارائه دهیم. بنابراین شرکت‌کنندگان با تجمیع منابع نقدینگی می‌توانند پشت سر یک هدف مشترک برای پروتکل متحد شوند.
صدور دارایی‌های ترکیبی در بلاکچین به استخرهای نقدینگی متکی است. اگر مقداری وثیقه را در یک استخر نقدینگی اختصاص دهید، سپس آن را به یک اوراکل معتبر متصل کنید، یک توکن ترکیبی که به هر دارایی می‌تواند وابسته باشد خواهید داشت؛ به چه چیز دیگری می‌توانیم فکر کنیم؟ احتمالاً کاربردهای بیشتری برای استخرهای نقدینگی وجود دارد که هنوز کشف نشده‌اند و همه آنها به هوشمندی توسعه‌دهندگان DeFi بستگی دارد.
ریسک استخرهای نقدینگی
اگر نقدینگی خود را به AMM اختصاص دهید، باید با مفهومی به نام ضرر ناپایدار هم آشنا باشید. به طور خلاصه هنگامی که نقدینگی خود را به AMM ارائه می‌دهید، در مقایسه با هودل کردن، نوعی از دست دادن ارزش دلار است. اگر نقدینگی یک AMM را تأمین کنید، احتمالاً در معرض یک ضرر ناپایدار قرار دارید که گاهی اوقات می‌تواند ناچیز و گاهی اوقات هم بسیار چشمگیر باشد.
نکته دیگری که باید به خاطر بسپارید خطرات قرارداد هوشمند است. وقتی وجوه خود را به یک استخر نقدینگی واریز می کنید، آنها در استخر هستند. بنابراین در حالی که از نظر فنی هیچ واسطه‌ای به وجوه شما دسترسی ندارد، اما آن قرارداد را می‌توان متولی وجوه دانست. به عنوان مثال اگر ایراد یا نوعی سو استفاده از طریق وام فوری رخ دهد، وجوه خود برای همیشه از دست می‌دهید.
همچنین در مورد پروژه‌هایی که توسعه‌دهندگان اجازه تغییر قوانین حاکم بر استخر را دارند، مراقب باشید. گاهی اوقات توسعه‌دهندگان می‌توانند از برخی دسترسی‌های ویژه در کد قرارداد هوشمند برخوردار باشند که آنها را قادر به انجام اقدامات مخرب مانند کنترل منابع مالی در استخر می‌کند.
نتیجه‌گیری
استخرهای نقدینگی هسته اصلی فناوری DeFi هستند. آنها معاملات غیرمتمرکز، اعطای وام، فارمینگ بهره و موارد دیگر را امکان پذیر میکنند. این قراردادهای هوشمند تقریباً در هر قسمت از DeFi استفاده می‌شوند و به احتمال زیاد این کار را ادامه می‌دهند.
سوالات متداول
کاربرد استخر نقدینگی چیست؟
در حقیقت وظیفه استخر نقدینگی، تامین دارایی لازم برای صرافی‌های غیرمتمرکز است.
معروف‌ترین استخرهای نقدینگی که بر روی فناوری بلاک چین فعالیت میکنند و قرارداد هوشمند ارائه میکنند کدام اند؟
کاردانو، پولکادات، بایننس کوین و اتریوم از معروف ترین استخرهای نقدینگی هستند که روی بلاک چین فعالیت و قرارداد هوشمند ارائه میکنند.
جریان نقدینگی (لیکوییدیتی) در ارزهای دیجیتال چیست؟
چه معیاری وجود دارد که بتواند میزان سلامت یک بازار را بسنجد؟ در این مورد می‌توان مواردی مانند حجم معاملات، نوسانات یا سایر اندیکاتورهای تکنیکال را بررسی کرد. اما گذشته از این موارد، یک فاکتور بسیار مهم هم به نام جریان نقدینگی وجود دارد. در بازاری که قابلیت نقدشوندگی ندارد، انجام معاملات بدون تغییر محسوس قیمت بسیار دشوار است. نقدینگی معیاری است که میزان سهولت تبدیل یک دارایی به پول نقد یا سایر دارایی‌ها را تعیین می‌کند. حتی اگر باارزش‌ترین و کمیاب‌ترین دارایی ممکن در جهان را در کوله‌پشتی‌تان داشته باشید، اما در جزیره‌ای متروک و دورافتاده گیر کنید، مشتری‌ای پیدا نخواهد شد تا آن را از شما بخرد.
جریان نقدینگی یا لیکوییدیتی چیست؟
جریان نقدینگی (Liquidity) معیاری است برای اندازه‌گیری میزان سهولت تبدیل یک دارایی به یک دارایی دیگر، بدون آنکه بر قیمت تأثیر بگذارد. به زبانی ساده، نقدینگی سرعت و سهولت خرید و فروش یک دارایی را توضیح می‌دهد. لیکوییدیتی مناسب به این معنا است که یک دارایی بتواند به‌آسانی و به‌سرعت خرید و فروش شود، بی‌آنکه قیمتش تحت‌تأثیر قرار بگیرد. متقابلاً لیکوییدیتی کم یا پایین هم به این معنا است که یک دارایی نتواند به‌سرعت خرید و فروش شود یا در صورت خرید و فروش قیمتش تغییر کند.
پول نقد بالاترین میزان نقدشوندگی را دارد؛ زیرا می‌تواند به‌آسانی به سایر دارایی‌ها تبدیل شود. دارایی‌ای که مشابه پول نقد باشد در دنیای ارزهای دیجیتال استیبل‌کوین است. استیبل‌کوین‌ها و سایر ارزهای دیجیتال در حال حاضر چندان در پرداخت‌های روزمره به کار نمی‌روند، اما مسأله زمان است که دیر یا زود به جایی خواهیم رسید که این نوع پول هم بتواند به عنوان وسیله پرداخت روزانه به کار رود. بیشتر حجم معاملات ارزهای دیجیتال به استیبل‌کوین‌ها مربوط می‌شود و این نقدینگی چیست؟ باعث شده که جریان نقدینگی بالایی داشته باشند.
از سویی دیگر، ممکن است مواردی مانند املاک و مستغلات، خودروهای خاص و عجیب یا انواع دارایی‌های نادر نقدینگی نسبتاً پایینی داشته باشند؛ زیرا ممکن است خرید و فروش این دست از دارایی‌ها به‌آسانی صورت نگیرد. ممکن است عتیقۀ نایابی در کلکسیون خود داشته باشید، اما نتوانید خریداری برایش پیدا کنید. علاوه بر این، فرض کنید که قصد دارید با فروش عتیقه‌تان یک ماشین بخرید. تقریباً غیرممکن است که بتوانید فردی را بیابید که همان خودرویی که می‌خواهید را داشته باشد و حاضر باشد آن را در ازای عتیقۀ شما بفروشد. در همین شرایط دشوار است که پول نقد به کار می‌آید.
معمولاً دارایی‌های مشهود، نقدینگی پایین‌تری نسبت به دارایی‌های دیجیتال دارند؛ زیرا مشهود و ملموس هستند، هزینه‌های بیشتری می‌طلبند و ممکن است معامله آنها زمان ببرد.
خرید و فروش دارایی‌ها در زمینۀ مبادله دیجیتال و ارزهای دیجیتال یک جور بازی است که در آن بیت کوین‌ها میان کامپیوترها جابه‌جا می‌شوند. این نوع معاملات مزایایی از جهت جریان نقدینگی دارند؛ زیرا در آن تسویۀ یک تراکنش نسبتاً آسان است.
با این اوصاف، بهتر است به مقولۀ جریان نقدینگی به مثابۀ یک طیف بنگریم؛ طیفی که در منتهی‌الیه یک سوی آن پول نقد و استیبل‌کوین و در سویی دیگر دارایی‌هایی با نقدینگی پایین داریم؛ مانند اشیای عتیقه و کمیاب. بهتر است که هر دارایی را در موضعی از این طیف نقدینگی به حساب آوریم.
در مفهوم سنتی دو نوع نقدینگی داریم: نقدینگی حسابداری (Accounting Liquidity) و نقدینگی بازاری (Market Liquidity).
نقدینگی حسابداری چیست؟
نقدینگی حسابداری اصطلاحی است که عمدتاً در کسب‌و‌کارها و ترازنامه‌های مشاغل به کار می‌رود. این مفهوم اشاره دارد به استطاعت یک شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت و تعهدات جاری با استفاده از دارایی‌های جاری و جریان پول نقد. نقدینگی حسابداری، مستقیماً با سلامت مالی یک شرکت مرتبط است.
نقدینگی بازاری چیست؟
نقدینگی بازاری حدودی است که طبق آن بازار اجازه می‌دهد که دارایی‌ها با قیمت منصفانه خرید و فروش شوند. این قیمت‌ها نزدیکترین قیمت به ارزش ذاتی دارایی‌ها به شمار می‌آیند. در این مورد، ارزش ذاتی یعنی کم‌ترین قیمتی که یک فروشنده در آن مشتاق فروش است (ask)، نزدیک به بالاترین قیمتی که خریدار مایل به خرید است (bid). به تفاوت میان این دو، اسپرد خرید و فروش گفته می‌شود.
اسپرد خرید و فروش چیست؟
به تفاوت میان پایین‌ترین قیمتی که یک فروشنده مایل به فروش است با بالاترین قیمتی که خریدار خواهان خرید است، اسپرد خرید و فروش (Bid-Ask Spread) گفته می‌شود. همانطور که خودتان هم می‌دانید، اسپرد خرید و فروشی که مقدار کمی دارد، یعنی اختلاف میان کم‌ترین قیمت فروشنده با بیشترین قیمت خریدار کمتر باشد، مناسب لیکوییدیتی بازارها است. این یعنی بازار نقدینگی مناسبی دارد و ناهماهنگی‌های قیمتی پیوسته از سوی معامله‌گران به تعادل می‌رسد. از سوی دیگر، اسپرد خرید و فروش با اختلاف بالا نشان از نقدینگی پایین بازار دارد و نقطه‌ای که مد نظر خریدار و فروشنده است با هم اختلاف وسیعی خواهد داشت.
اسپرد خرید و فروش همچنین می‌تواند برای معامله‌گران آربیتراژ هم مفید باشد. این نوع از معامله‌گران می‌کوشند تا از اختلاف قیمت‌های جزئی موجود در اسپرد خرید و فروش، بارها و بارها منتفع شوند. هنگامی که معامله‌گران آربیتراژ به سود می‌رسند، اقداماتشان برای بازار هم مفید خواهد بود؛ زیرا باعث می‌شوند که اسپرد خرید و فروش کوچک شود و معامله‌گران دیگر معاملات بهتری انجام دهند. علاوه بر این، معامله‌گران آربیتراژ باعث می‌شوند که اختلاف قیمت زیادی در جفت‌‌ارزهای معاملاتی صرافی‌ها وجود نداشته باشد. آیا تا به حال به این نکته توجه کرده بودید که چرا قیمت BTC در بزرگ‌ترین صرافی‌ها که نقدینگی بالایی دارند یکسان است؟ این نکته تا حد زیادی مدیون معامله‌گران آربیتراژ است که اختلاف‌قیمت‌های کوچک میان صرافی‌ها را پیدا میکنند و از آن سود می‌برند.
اهمیت جریان نقدینگی
از آنجا که رمزارزها نوعی دارایی دیجیتال به حساب می‌آیند باید نقدشوندگی بالایی داشته باشند، این‌طور نیست؟ نه این‌طور نیست. برخی از دارایی‌های رمزنگاری‌شده نقدشوندگی بالاتری نسبت به سایرین دارند. این ویژگی به‌سادگی معلول حجم معاملات بالا و کارایی بازار است.
برخی از بازارها روزانه حجم معاملات چند هزار نقدینگی چیست؟ دلاری دارند، در حالی که بازارهای دیگری هستند که حجم معاملات‌شان به چند میلیارد دلار هم می‌رسد. جریان نقدینگی در رمزارزهایی مانند بیت کوین و اتریوم وضعیت مساعدی دارد، اما بازار بسیاری از کوین‌های دیگر از فقدان یا کمبود نقدینگی رنج می‌برد.
این مسئله به‌ویژه هنگام معاملات آلت‌کوین‌ها اهمیت می‌یابد. اگر در پوزیشن معاملاتی یک کوین با نقدینگی پایین باشید، ممکن است نتوانید در قیمت دلخواه‌تان از پوزیشن خارج شوید. به همین دلیل است که توصیه می‌شود به معامله آن دسته از دارایی‌ها وارد بشوید که نقدینگی بالاتری دارند.
چه اتفاقی خواهد افتاد اگر بخواهید در بازاری با نقدینگی ناکافی سفارشی بزرگ انجام دهید؟ سایش قیمت، تفاوت قیمت آخرین معامله و اجرای سفارش بعدی به خاطر فشار فروش. سایش کلان قیمت یعنی معامله مد نظر شما در قیمتی بسیار متفاوت با آنچه می‌خواستید انجام می‌گیرد. این مسئله معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد سفارشهای موجود در دفتر سفارش کافی نباشد. این مشکل صرفاً با استفاده از ابزار سفارشهای محدود (Limit Orders) حل می‌شود، اما باز ممکن است سفارشهای شما را پوشش ندهد.
نقدینگی بسته به شرایط مختلف بازار می‌تواند بسیار تغییر کند. بحران مالی می‌تواند تأثیر محسوسی بر نقدینگی داشته باشد؛ زیرا بازیگران برای پوشش تعهدات مالی کوتاه‌مدت خود از بازار خارج خواهند شد.
خلاصه مطلب
جریان نقدینگی (Liquidity) معیاری است برای اندازه‌گیری میزان سهولت تبدیل یک دارایی به یک دارایی دیگر، بدون آنکه بر قیمت تأثیر بگذارد. لیکوییدیتی مناسب یعنی یک دارایی بتواند به‌آسانی و به‌سرعت خرید و فروش نقدینگی چیست؟ شود، بدون آنکه قیمتش تغییر کند. جریان نقدینگی یا لیکوییدیتی عامل مهمی است که باید آن را در بازارهای مالی زیر نظر گرفت. معمولاً بازارهایی برای معامله مطلوب هستند که از جریان نقدینگی کافی برخوردار باشند؛ زیرا تنها در این صورت است که می‌توانید به آسانی وارد بازار شوید و از آن خارج گردید.
استخراج نقدینگی (Liquidity Mining)؛ مفهوم، نحوه اجرا و مزایا
بازار رمزارزها پر از فرصت‌های مختلف برای کسب درآمد است. کسانی که توان مالی بالا اما قدرت ریسک کمی دارند می‌توانند به استخراج ارز دیجیتال روی آورند و افرادی که قدرت ریسک و توان یادگیری بالایی دارند با ترید و نوسان‌گیری عایدی قابل توجهی بدست می‌آورند.
اشخاصی هم علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در کریپتو علاقه‌مند هستند اما توان مالی چشمگیری ندارند و اهل ریسک هم نیستند. برای این افراد هم راهی مطمئن و کم‌دردسر برای درآمدزایی وجود دارد که استخراج نقدینگی است.
اگر شما هم به دنبال یک راهی آسان برای سپرده‌گذاری و کسب سود از بازار رمزارزها هستید باید هر چه زودتر با مفهوم استخراج نقدینگی آشنا شوید.
استخراج نقدینگی چیست؟
استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) یک محرک مهم برای افرادی است که سرمایه‌های راکدی دارند و به خرید رمزارز نیز علاقه‌مند هستند. این مفهوم در ابتدا توسط صرافی IDEX ارائه شد و سپس توسط سایر پروتکل‌ها ارتقا یافت.
استخراج نقدینگی نقش اساسی در گسترش دیفای (DeFi) داشت و باعث افزایش حجم معاملات شد. قبل از شرح کامل این پروسه بهتر است موضوعاتی را به طور مختصر بررسی کنیم.
دیفای چیست؟
دیفای مخفف عبارت decentralized finance به معنای امور مالی غیرمتمرکز است. به بیان دیگر دیفای خدمات مالی در شبکه بلاک چین است که بدون نظارت و کنترل سازمان‌ها، نهادها و اشخاص انجام می‌شود. مدیریت این خدمات بر عهده قراردادهای هوشمند (Smart Contract) است.
صرافی غیرمتمرکز چیست؟
صرافی غیرمتمرکز (DEX) پلتفرم‌هایی هستند که دارایی توسط هیچ شخصی کنترل و مدیریت نمی‌شود و کاربر به تنهایی مدیریت حسابش را برعهده دارد. همچنین مراکز یا نهادهای خارجی نیز به حساب‌ها دسترسی نداشته و کاربران با آزادی عمل کامل به معامله خواهند پرداخت.
صرافی‌های غیرمتمرکز به ۳ دسته اصلی تقسیم می‌شوند.
دفتر سفارش درون زنجیرهای: صرافی‌های غیرمتمرکز در این دفاتر سفارش‌ها و تراکنش‌های ماینرها را ثبت میکنند و نودهای شبکه مسئول حفظ و ثبت داده‌ها هستند.
دفتر سفارش خارج از زنجیره: برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز از دفاتر برون زنجیره برای ثبت و نگهداری داده‌ها در یک نهاد متمرکز بهره می‌گیرند. صرافی‌ها برای این کار نیاز به یک پلتفرم واسطه دارند. در نتیجه صرافی‌هایی که از این نوع دفاتر استفاده میکنند کاملا غیرمتمرکز نخواهند بود.
بازارساز خودکار (AMM): بازارسازهای خودکار (Automated market makers) عامل اصلی گسترش دیفای هستند. یک بازارساز خودکار به جای استفاده از دفتر سفارش، از قراردادهای هوشمند برای ایجاد و مدیریت استخر نقدینگی استفاده می‌کند. قراردادهای هوشمند نیز به صورت کاملا خودکار و بر اساس معیارهای معاملاتی و لحظه‌ای، معاملات را کنترل و مدیریت میکنند.
نقدینگی بازار چیست؟
قابلیت نقد شدن یک دارایی بدون کاهش ارزش و حجم جهت انجام معاملات جدید را، نقدینگی می‌گویند. نقدینگی یکی از پارامترهای مهم برای بررسی هر ارز دیجیتال است. همچنین صرافی‌ها نیز عملکرد متفاوتی در قابلیت نقدینگی دارند. برای مطالعه این موضوع باید به سه ویژگی سرعت تراکنش، اسپرد، عمق تراکنش و کاربرد توجه کرد.
سرعت تراکنش
اگر حجم نقدینگی یک صرافی یا ارز دیجیتال کم باشد، سرعت تراکنش کاربر کند خواهد بود نقدینگی چیست؟ و زمان تکمیل معامله گاهی چند روز طول خواهد کشید. این اتفاق در صرافی‌های متمرکز که معاملات به صورت همتا به همتا (peer to peer) انجام می‌شود متداول است. در صرافی‌های غیرمتمرکز برای جفت‌ارزها با نقدینگی زیاد، پردازش یک سفارش تنها چند ثانیه زمان نیاز دارد.
اسپرد
مفهوم اسپرد (Spread) تفاوت قیمت پیشنهادی و قیمت درخواستی برای یک ارز دیجیتال را بیان می‌کند. ممکن است کاربر درخواست خرید رمزارزی را با قیمت A ارائه کند و قیمت پیشنهادی برای فروش B باشد. مابه‌التفاوت BوA اسپرد معامله خواهد بود. هر چه اسپرد در سفارش‌ها کمتر باشد، نشان‌دهنده حجم نقدینگی بالاتر است.
عمق تراکنش
عمق تراکنش (Transaction Depth) برای بیان ثبات قیمت ارز دیجیتال کاربرد دارد. با بیشتر شدن عمق تراکنش، تاثیر بخش مشخصی از تراکنش‌ها بر قیمت رمزارز کمتر خواهد بود.
کاربرد
اگر به میزان زیادی از رمزارز برای امور پرداختی استفاده شود، کاربرد آن رمزارز افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه نقدینگی آن رمزارز بیشتر خواهد بود. همچنین اگر پذیرش رمزارز از طرف فروشندگان بیشتر شود، کاربرد باز هم افزایش پیدا کرده و به رشد نقدینگی کمک خواهد کرد.
Liquidity Mining چطور صورت می‌گیرد؟
زمانی که کاربران اقدام به همکاری و مشارکت در پروتکل‌های تامین نقدینگی میکنند، توکنهای بومی آن پروتکل به عنوان پاداش به آنها داده خواهد شد. به این صورت بخشی از سهام استخر نقدینگی (Liquidity poll) به آنها تعلق می‌گیرد. به طور کل فرایند واریز، سپرده گذاری (Staking) و وام‌دهی یک توکن خاص که منجر به ارائه نقدینگی به استخر و کسب عایدی برای سرمایه‌گذار است استخراج نقدینگی یا Liquidity Mining نامیده می‌شود.
همان طور که ذکر شد در ازای سپرده‌گذاری دارایی در استخر توکن‌هایی به کاربر اعطا می‌شود که در زمان برداشت سپرده نیز باید آنها را به شبکه برگرداند. این توکن‌ها خارج از بستر دیفای قابل خرید و فروش نیستند اما ترید آنها در صرافی‌ها و افزایش هیجان‌های بازار باعث افزایش قیمت آنها خواهد شد.
بازارسازهای خودکار امکان تبادل توکن در Liquidity Mining را فراهم میکنند و سپس کارمزدهای پرداخت شده توسط معامله‌گران را تجمیع کرده و بین سپرده‌گذاران و تامین‌کنندگان نقدینگی توزیع میکنند. در نتیجه بخشی از کارمزدها به عنوان پاداش به سرمایه سپرده‌گذار افزوده می‌شود.
مزایای Liquidity Mining
بهبود کلی نقدینگی
موجودی سرمایه‌ها در استخر نقدینگی یک عامل مهم برای بهبود نقدینگی کل سیستم اقتصادی یک کشور است. سپرده‌ها به جای ذخیره‌سازی در فلزات گران‌بها یا سایر اقلام بدون استفاده، در استخر نقدینگی تجمیع می‌شود که خدماتی همچون انجام معامله و وام ارائه می‌کند. به این ترتیب سرمایه در گردش افزایش می‌یابد. از طرفی دسترسی به این منبع نقدینگی و استفاده از خدمات آن برای همه میسر است.
بهبود کشف قیمت
کشف قیمت (Price Discovery) به معنای شناخت فعالان بازار از میزان عرضه و تقاضا بازار و پیش‌بینی اتفاقات آینده است. با تزریق نقدینگی به بازار مشکلاتی مثل صف‌های طولانی خرید یا فروش به وجود نمی‌آید و قیمت رمزارز تحت تاثیر هیجان‌ها قرار نخواهد گرفت. در نتیجه افراد و سازمان‌ها بر اساس قیمت‌های منطقی برنامه‌های خود را طراحی میکنند.
توزیع برابر و آسان‌تر
یکی از مزایای مهم استخراج نقدینگی سهولت سرمایه‌گذاری و عدم نیاز به سرمایه‌های چشمگیر است. همچنین ریسک این فرایند بسیار کم خواهد بود و در مقایسه با ترید، استخراج سخت‌افزاری، خرید عرضه اولیه و فیوچرز یک روش مطمئن برای کسب سود محسوب می‌شود. Liquidity Mining به همه این شانس را می‌دهد تا بتوانند به آسانی نقدینگی چیست؟ در استخر نقدینگی سپرده‌گذاری کرده و با توجه به مقدار سرمایه، سود دریافت کنند. به علاوه تزریق سپرده در مدت‌زمان کمی قابل انجام است و برای کسب سود نیاز به پیگیری و صرف زمان نخواهد بود.
انواع پروتکل‌های استخراج نقدینگی
پروتکل‌های استخراج نقدینگی به ۳ دسته کلی تقریبا غیرمتمرکز، غیمتمرکز تدریجی و پروتکل‌های مبتنی بر بازار تقسیم‌بندی می‌شوند. تفاوت این پروتکل‌ها در روش جذب نقدینگی و اعطای پاداش‌ها است. در حال حاضر پروتکل‌های مختلفی مثل اکو (Echo)، آوه (Aave)، بالانسر (Balancer)، کامپوند (Compound) و کرو (Curve) از فرایند استخراج نقدینگی استفاده میکنند.
جمع‌بندی
به نظر می‌رسد استخراج نقدینگی به زودی جایگزینی مطمئن برای سپرده‌گذاری پول در بانک‌ها یا خرید کالاهای ارزشمند و ذخیره‌سازی آنها شود. در این فرایند کاربران نیازی به صرف زمان و انرژی برای کسب سود ندارند و سرمایه آنها روی یک ارز دیجیتال متمرکز شده است. همچنین سرمایه و سود حاصل از سپرده‌گذاری به راحتی قابل نقد شدن است. بنابراین در کنار روش‌های قبلی کسب درآمد از ارزهای دیجیتال، فرایند Liquidity Mining به عنوان یک روش مطمئن و آسان و البته با حاشیه سود کمتر پتانسیل زیادی برای رشد دارد.
این فرایند از طریق افزایش نقدینگی جامعه، کمک به ثبات قیمت‌ها، توزیع عادلانه و سهولت سپرده‌گذاری به بهبود اوضاع کریپتو و سپس اقتصاد جوامع کمک خواهد کرد. از همین جهت صرافی‌های بسیار زیادی از استخر نقدینگی برای انجام معاملات استفاده میکنند و استخراج نقدینگی را به عنوان یک عامل تشویق کننده برای سرمایه‌گذاران معرفی میکنند.
دیدگاه شما